გია ნოდია: "ვინც უნდა იყოს ხელისუფლებაში, ოპოზიცია ყოველთვის შეაგროვებს ერთ სტადიონ ხალხს"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

15 ივნისი, 2009

"ვანო მერაბიშვილი და ზურაბ ადეიშვილი არიან ძლიერი და წარმატებული მინისტრები - დემოკრატიული ცნობიერებით, ეფექტური საქმიანობით, ჭკუით..."
"უცხოელები, პირველ რიგში, იმას ამბობენ, რომ 15 წუთი ვერ მოვითმენდითო პარიზის ან ლონდონის ცენტრში ასეთ რამეს. ეს არ არის მიტინგი. ეს არის რუსთაველის ოკუპაცია საკნებით, სადაც მეტწილად ცარიელი საკნებია - იმიტომ, რომ იმდენ ხალხს ვერ შოულობენ, რომ იქ ჩასვან, თვითონ კი არ სხდებიან: "ტეხავს".
ნამდვილად აქვს უფლება ხელისუფლებას, მეტი სიმკაცრე გამოიჩინოს, მაგრამ ის თვლის, რომ დაუსაბუთებს ოპოზიციას და დაარწმუნებს, რომ ასეთი რადიკალური მიზნების განხორციელება ამ მეთოდებით შეუძლებელია; გარკვეულ თერაპიულ ან პედაგოგიურ მუშაობას ჩაატარებს ოპოზიციასთან, რომ უფრო რეალისტური მოთხოვნებით გამოვიდეს ხოლმე მიტინგებზე", - "მთელი კვირის" შეკითხვებს პოლიტოლოგი გია ნოდია პასუხობს.

- გავრცელებული მოსაზრების მიხედვით, ახლა ერთმანეთს უპირისპირდება არა ხელისუფლება და ოპოზიცია, არამედ ხელისუფლება და ხალხი. თქვენ როგორ დაახასიათებთ მიმდინარე საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პროცესებს?
- ეს გავრცელებული მოსაზრება ჩემთვის ძალიან შემაშფოთებელია. ეს არის ოპოზიციის ანტიდემოკრატიულობის მკაფიო გამოხატულება. ეს არის მოსაზრება, რომელსაც ოპოზიციის ლიდერები და მისი აქტიური მომხრეები ავრცელებენ და ამკვიდრებენ. ვინც განსხვავებულ აზრზეა, ის მათთვის ხალხი არ არის. ეს ოპოზიცია რომ მოვიდეს ხელისუფლებაში, ის ანტიდემოკრატიული, შეუწყნარებელი იქნება - იმიტომ, რომ ის განსხვავებულ აზრს უყურებს, როგორც მტრულ აზრს.
ჩვენთან ოპოზიცია სიტყვა "კრიზისის" გაფეტიშებას ახდენს. ჩემი შეფასებით, ახლა არის მწვავე დაპირისპირება, არის გარკვეული ჩიხი ხელისუფლებასა და ოპოზიციის უდიდეს ნაწილს შორის ურთიერთობაში. ახლა ორივე მხარე მეტ-ნაკლებად წაგებულია: ხელისუფლება წაგებულია იმ თვალსაზრისით, რომ რაღაც ასპექტებში მისი საქმიანობა შეფერხებულია; სრულყოფილად ვერ ახორციელებს თავის ფუნქციებს. მაგრამ ოპოზიცია შეიძლება უფრო მეტად არის წაგებული: მან თავი შეირცხვინა საკუთარი მომხრეების წინაშე. ის ამბობდა, სააკაშვილს ძალიან მალე გავუშვებთო. მთელი სამი თვე ამას ჰპირდებოდა და დანაპირები ვერ შეასრულა. გარდა ამისა, ოპოზიციაში მიდის ერთგვარი დაშლის პროცესი. სწორედ ასეთი დაშლა იწყება მაშინ, როდესაც ერთგვარი მარცხის შეგრძნებაა.
- ისინი ამბობენ, რომ კოორდინაციის რეჟიმში რჩებიან.
- რაღაცაში აუცილებელია ერთიანობა: ან ტაქტიკაში, ან - ღირებულებებში. ესენი კი ერთიანი არიან მხოლოდ სლოგანში  - "სააკაშვილი წავიდეს". ეს კი უფრო ოცნებაა. აი, ამ წასვლისკენ მიმავალ გზაზე მათ არსებითად განსხვავებული ხედვები აქვთ.
- თქვენი აზრით, რაში აქვთ მათ არსებითად განსხვავებული ხედვა?
- ამას თვითონ ამბობენ; ახალს არაფერს ვიტყვი: რადიკალურ ოპოზიციაში არის სუპერრადიკალური ფრთა, ვთქვათ, ბურჯანაძე, ზურაბიშვილი... არის მეორე ფრთა - ალასანია და ა.შ. ის გარკვეულს, ჩემი აზრით, არაფერს ამბობს, მაგრამ იმას ამბობს, რომ ამ ტაქტიკამ არ გაამართლა და რაღაც სხვა არის საჭირო, თუმცა რა არის ის სხვა, ნათლად ვერ ამბობენ. არის გაჩეჩილაძე, რომელიც ალბათ ორივე მხარეს უნდა, რომ თავისკენ მიიზიდოს. და მისი პოზიციაც ასევე არ არის ნათელი. არსებობს კიდევ "ფორუმი", რომელიც ვიცით, რომ გვერდზეა გასული, მაგრამ სად არის და რას აკეთებს...
- თქვენ ამბობთ, რომ ალასანიას ფრთა ისეთს არაფერს ამბობს. სწორედ ალასანია გამოვიდა მოლაპარაკებებზე წასვლის ინიციატივით.
- ეს კარგია, მაგრამ რას ნიშნავს მოლაპარაკებებზე თანხმობა? სთავაზობ სიას, რომელიც, ჯერ ერთი, იწყება ისევ პრეზიდენტის გადადგომის მოთხოვნით. ცხადია, რომ ეს მოლაპარაკების საგანი ვერ იქნება, მაგრამ მაინც წერია; და დანარჩენი საკითხები ეხება არა დემოკრატიულ რეფორმებს, არამედ პიროვნებებს: "ეს მოხსენი, ის მოხსენი"...  ვფიქრობ, რომ ეს არასერიოზული პოზიციაა.
- თქვენი აზრით, არ უნდა გათავისუფლდნენ თანამდებობებიდან, მაგალითად, მერაბიშვილი, თარხნიშვილი, ადეიშვილი?
- ჩემი აზრით, არ უნდა გათავისუფლდნენ. საერთოდ, პრეზიდენტს ჰყავს თავისი გუნდი, ხომ? პრეზიდენტი ნიშნავს ისეთ ადამიანებს, ვისაც ენდობა. ვთვლი, რომ განსაკუთრებით ვანო მერაბიშვილი და ზურაბ ადეიშვილი არიან საკმაოდ ძლიერი და წარმატებული მინისტრები ამ ხელისუფლებაში.
- რა თვალსაზრისით?
-  დემოკრატიული ცნობიერებით, ეფექტური საქმიანობით, ჭკუით...
- გირგვლიანი. ვაზაგაშვილი. რობაქიძე. თუნდაც ამ ფაქტებმა კითხვის ნიშნები არ გაგიჩინათ?
- კითხვის ნიშნები როგორ არ გამიჩინა. მე ვსაუბრობ იმაზე, რომ ჩვენთან არის ასეთი ცნობიერება: კითხვის ნიშნები არ უნდა ჩნდებოდეს და ანგელოზები უნდა იყვნენ; როგორც კი ანგელოზები არ არიან, ე.ი. სატანაა. ასეთი ცნობიერებით დემოკრატია ვერ აშენდება. ცუდი ეპიზოდებიც არსებობს, მაგრამ ადამიანის მუშაობა მისი მთლიანი კონტექსტის გათვალისწინებით უნდა შეაფასო. მთლიანობაში კი, ჩემი აზრით, ადეიშვილმა, მერაბიშვილმა განსაკუთრებით ბევრ რამეს მიაღწიეს. 2003 წელს ნამდვილად ვერ დავიჯერებდი, რომ პროკურატურის თუ პოლიციის მუშაობაში ასეთი წარმატების მიღწევა შეიძლებოდა. ახლა ადამიანები თავს გაცილებით უსაფრთხოდ გრძნობენ.
- ვინ გრძნობს, ბატონო გია, თავს უსაფრთხოდ?
- ადამიანები, რა თქმა უნდა. შეუდარებლად უსაფრთხოდ, ვიდრე შევარდნაძის დროს. იქ, სადაც ხელისუფლების კონტროლი ვრცელდება, გაცილებით მეტია უსაფრთხობის განცდა.
- ადამიანები, რომლებიც გირგვლიანის გამო გაათავისუფლეს თანამდებობებიდან, ისევ ძველ  პოსტებზე დააბრუნეს. ეს რას ნიშნავს, თქვენი აზრით?
- არ ვიცი, ზუსტად ვინ სად არის დაბრუნებული, მაგრამ თუ დაბრუნებულები არიან, ეს, უპირველეს ყოვლისა, კადრების დეფიციტს ნიშნავს. როცა გირგვლიანის ინციდენტი მოხდა, მაშინ ვამბობდი, რომ ძალიან ბევრ ქვეყანაში შინაგან საქმეთა მინისტრი თანამდებობას დაკარგავდა. მაგრამ აქ ეს ასე არ მოხდა.
- და არ გინდათ, რომ საქართველოში დემოკრატია დამყარდეს?
- ნამდვილად მინდა, რომ საქართველო დემოკრატიული ქვეყანა იყოს, მაგრამ ამას ძალიან ბევრი წინაპირობა სჭირდება.
- კონკრეტულად რა?
- პირველ რიგში, ეს არის პლურალიზმი _ დემოკრატიის პროცედურული მხარე.
- ამ თვალსაზრისით საინტერესოა, როგორ აფასებთ "პირველი არხის" საქმიანობას.
- რა თქმა უნდა, ის არ არის სრულყოფილი, მაგრამ უნდა ვთქვათ, რომ დღევანდელი საზოგადოებრივი მაუწყებლის ხელმძღვანელობა ოპოზიციის ზეწოლის შედეგია. ვფიქრობ, რომ პრობლემა არ არის მხოლოდ საზოგადოებრივ მაუწყებელში ან ხელისუფლების მიმართ ლოიალურ არხებში. პრობლემა ის არის, რომ საქართველოში ვერ შეიქმნა მეტ-ნაკლებად ობიექტურობაზე ორიენტირებული დამოუკიდებელი მედიის პრეცედენტი. ვთქვათ, ბეჭდვით მედიაში, ზოგადად, სამარცხვინო ვითარებაა.
- რატომ? "24 საათში" ხომ სისტემატურად ბეჭდავთ პუბლიკაციებს?
- კი, ბატონო. თითქმის არ არსებობს-მეთქი. ყველაფერი შეფარდებითია. მე ვამბობ, რომ მთლიანობაში სურათი არის ძალიან დამაღონებელი. რაც შეეხება საზოგადოებრივ მაუწყებელს: მე არ ვიცი, როგორი უნდა იყოს იგი, რომ აკმაყოფილებდეს ყველას ინტერესებს. მე უფრო მომწონდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის წინა ხელმძღვანელობის შემადგენლობა. ის, რა თქმა უნდა, არ იყო იდეალური, მაგრამ ქართული ტელევიზიის ისტორიაში ყველაზე მეტად უახლოვდებოდა ობიექტური ტელევიზიის მოდელს.
- ხომ არ დავაბრუნოთ კინწურაშვილი?
- არ ვიცი, მაგრამ ოპოზიციამ ჩათვალა, რომ ეს საშინელება იყო. საზოგადოებრივი მაუწყებელი ვერ იქნება იდეალურად ობიექტური ისეთ საზოგადოებაში, სადაც ობიექტურობის იდეა არ არსებობს.
- ოპოზიციის ლიდერები ამბობენ, რომ სააკაშვილის გადადგომის მოთხოვნის საფუძველი, პირველ რიგში, აგვისტოს ომი და მისი შედეგებია. ამ არგუმენტთან დაკავშირებით თქვენი პოზიცია მაინტერესებს.
- ჩემი აზრით, ოპოზიციამ ჩათვალა, რომ აგვისტოს ომის შემდეგ სააკაშვილს აღარ აქვს დასავლეთში მხარდაჭერა და ამიტომ მათ შანსი აქვთ, რომ საკაშვილი გადააყენონ. მე არ ვთვლი, რომ ოპოზიცია ომის შედეგებს სააკაშვილს აბრალებს და ის ამის გამო უნდა გადადგეს. მე ვფიქრობ: ოპოზიციას ჰქონდა იმედი, რომ დასავლეთი მხარს აღარ დაუჭერს სააკაშვილს - იმიტომ, რომ დასავლეთში გარკვეულწილად გააკრიტიკეს სააკაშვილი.
- თქვენი აზრით, რა შედეგები მოიტანა აგვისტოს ომმა?
- ბევრი შედეგი მოიტანა. ნეგატიური შედეგი გასაგებია, რაც არის: დაღუპული ადამიანები, დამწვარი სოფლები, ახალი ლტოლვილები, ეკონომიკური პრობლემები, ინვესტორთა ნდობის დაცემა... პოზიტიური შედეგი არის ის, რომ შეიძლება ჩვენ არ მოგვიგია, მაგრამ ვერც რუსეთმა გაიმარჯვა - იმ თვალსაზრისით, რომ მისი მიზანი იყო საქართველოში ხელისუფლების შეცვლა, საქართველოს ორიენტაციის შეცვლა. მან ამ მიზანს ვერ მიაღწია.
- ანუ თქვენ ამბობთ, რომ საქართველომ ამ ომში რაღაც თვალსაზრისით გაიმარჯვა?
- არ ვფიქრობ, რომ საქართველომ ზოგადად ამ ომში გაიმარჯვა. არსებობს ისეთი ომები, სადაც ასე ცალსახად წაგებული და მოგებული არ არსებობს. ჩვენი ომი იყო ასეთი. სამხედრო თვალსაზრისით ჩვენ, რა თქმა უნდა, წაგებული ვართ - იმიტომ, რომ ნაკლებ ტერიტორიას ვაკონტროლებთ, ვიდრე მანამდე ვაკონტროლებდით. წაგებული ვართ ეკონომიკური თვალსაზრისითაც. ეკონომიკური შედეგებით შეიძლება რუსეთმა უფრო მეტად წააგო. ასევე, რუსეთს არ აქვს ჩვენზე ზემოქმედების ის ბერკეტები, რომელიც ჰქონდა ადრე: მას არ აქვს მომრიგებლის სტატუსი აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთში.
-  რისთვის სჭირდება მომრიგებლის სტატუსი? სამხედრო ბაზებს აშენებს კონფლიქტის ორივე ზონაში.
- კი, ბატონო. მაგრამ ვეჭვობ, რომ რუსეთის მიზანი იყო აფხაზეთისა და სამხერთ ოსეთის ბოლომდე დაპყრობა. მისი მიზანი იყო მთლიანად ამ რეგიონის კონტროლი; მთლიანად საქართველოს კონტროლი.
- ფაქტობრივად, საქართველოს კონტროლს არ ნიშნავს იმ რეგიონების კონტროლი? იქ სამხედრო ბაზების მშენებლობა?
- არ ნიშნავს.
- გორში რომ დადგნენ და შუაზე გაჭრეს საქართველო, რას ნიშნავდა, თქვენი აზრით?
- ეს ძალიან ცუდი იყო, მაგრამ მაინც უკან წასვლა მოუხდა. საფრთხე არსებობს. მე არ ვამბობ, რომ კარგად არის საქმე.
- უკან წასვლა მოუხდა? ევროკავშირის დამკვირვებლები ვერ შედიან კონფლიქტის ზონაში, რუსეთს კი ნებისმიერ დროს შეუძლია, მარშრუტი გააგრძელოს დანარჩენი საქართველოსკენ, თუკი ამ გადაწყვეტილებას მიიღებს.
- რა თქმა უნდა, შეუძლია. თბილისშიც შეუძლია შემოვიდეს. ეს ძალიან ცუდია. მაგრამ ვითარება არის უფრო ცხადი, არაორაზროვანი. ამ თვალსაზირისით სიტუაცია არის უკეთესი, ვიდრე იყო ის - ორაზროვანი. რა თქმა უნდა, არსებობს შიში: მას შეუძლია, ახალი ომი დაიწყოს. თუ ამას გააკეთებს, ეს უკვე იქნება აგრესია საბაბის გარეშე. ახლა ჩვენსა და რუსეთს შორის ურთიერთობა არის უფრო ცხადი, უფრო გარკვეული, უფრო ნათელი, რაც თავისთავად არის უკეთესი...
- სააკაშვილი ამბობს, რომ ქუჩაში სამსახურებიდან გათავისუფლებული ხალხია გამოსული. თქვენ ამბობთ, რომ ეს არის ხელისუფლებისა და ოპოზიციის დაპირისპირება. თქვენი დაკვირვებით, კონკრეტულად, ვინ არის ქუჩაში? რა კატეგორიაა?
- ჩვენი ერთ-ერთი პრობლემა არის ის, რომ არავის გამოუკვლევია, რა კატეგორიაა. ცხადია, პოლიტიკოსები იტყვიან იმას, რაც მათ აწყობთ. პრეზიდენტი იტყვის იმას, რაც მას პოლიტიკურად აწყობს. ორ რამეს ამბობს ხელისუფლება: ხანდახან ამბობს, რომ ეს არის სოციალურად გაჭირვებული ხალხი. მეორე მხრივ კი ამბობს, რომ ეს სამსახურებიდან გათავისუფლებული ხალხია. რასაკვირველია, ასეთი ხალხიც გამოდის. ოპოზიცია ამბობს, რომ ეს უსამართლობით აღშფოთებული ხალხია. და ესეც მართალია. მაგრამ შეიძლება სხვა მოტივებიც ამოძრავებდეს ხალხს: შეიძლება ვივარაუდო, რომ ზოგს რუსეთი ენატრება, ბრეჟნევი... არიან ადამიანები, რომლებიც სააკაშვილის, ბოკერიას, მერაბიშვილის ან ვიღაცების მანერებს ვერ იტანენ და ამიტომ არიან გამოსული. არის ხალხი, რომელიც ყველა მიტინგზე იყო, რომელიც თბილისში ჩატარებულა და მიტინზე გრძნობს თავს კარგად. ცხადია, არის უკმაყოფილება საზოგადოებაში, არის გარკვეული გაწბილება. ეს არის ჩვეულებრივი და ბუნებრივი. ვინც უნდა იყოს ხელისუფლებაში, ოპოზიცია ყოველთვის შეაგროვებს ერთ სტადიონ ხალხს.
- თქვენი აზრით, ხალხში უსამართლობის განცდა არ არსებობს?
- მათ შორის, უსამართლობის განცდაც არსებობს. მაგრამ მე, მართალი გითხრათ, არ მჯერა, რომ ეს არის ძირითადი და...
- რა არის ძირითადი, თქვენი აზრით?
- ეს არავის შეუსწავლია. არის ასევე მნიშვნელოვანი ფაქტორი, ჩემი აზრით - თაობის, ასაკის ფაქტორი. ის ხალხი, ვინც არის 50-ის ზევით და ინგლისური და კომპიუტერი არ იცის, თავს გარიყულად გრძნობს.
- თქვენი აზრით, მაგალითად, რეზო ჩხეიძე, რობერტ სტურუა რატომ გამოვიდნენ ქუჩაში?
- ესენი კულტურული ელიტაა, რომელმაც ერთგვარად დაკარგა სტატუსი.
- სტურუამ სტატუსი დაკარგა, თქვენი აზრით?
- რაღაცნაირად, ალბათ, არ ვიცი... იმიტომ, რომ ინტელიგენცია, ე.წ. ინტელიგენცია შეჩვეული იყო რაღაც განსაკუთრებულ სოციალურ სტატუსს, შესაბამისად, განსაკუთრებულ მოფერებას. ეს ხელისუფლება კი თვლის: ხომ არ გიშლი, დადგი სპექტაკლი; ვისაც უნდა, მივიდეს. უშლის ეს სტურუას ხელს სპექტაკლების დადგმაში? არ უშლის. მაგრამ არ ეფერება, ასე ვთქვათ. ეს მოუფერებლობაც არის ერთ-ერთ ფაქტორი ვიღაცისთვის. ხშირ შემთხვევაში, ეს მოტივები ირაციონალურია. სინამდვილეში შეიძლება სხვა რამ ამოძრავებს. არ მინდა, ვიღაცაზე აუგი ვთქვა, მაგრამ ეს ჩვეულებრივი ამბავია: პრობლემა ის კი არ არის, რომ ვიღაც ხალხი უკმაყოფილოა. პრობლემა ის არის, ამ ვითარებას ვინ როგორ იყენებს და ვინ როგორ კვალიფიკაციას აძლევს. რადგან ხალხი უკმაყოფილოა, ე.ი. ქვეყანა დაიქცა - ასეთი მიდგომა არ უნდა იყოს.
არსებობს ხელისუფლების ქცევის ორი მოდელი: პირველი - ხელისუფლება აკეთებს იმას, რაც თვითონ სწამს, რომ ქვეყნისთვის კარგია - მიუხედავად იმისა, არის პოპულარული თუ რა; იქნება მიტინგი თუ არ იქნება. ის ფიქრობს: ვიცი, რომ პროტესტი იქნება, მაგრამ ვთვლი, რომ ასე ჯობს ამ ქვეყნისთვის. მეორე მიდგომა ასეთია: ყოველ თვეს ატარებ გამოკითხვებს, თვალ-ყურს ადევნებ საზოგადოების ინტერესებს, განწყობებს და აკეთებ მარტო იმას, რაც პოპულარულია. 2007 წლის ნოემბრის შემდეგ ხელისუფლება უფრო ამ რეჟიმშია: ცდილობს, ის გააკეთოს, რაც უფრო პოპულარულია.
- შეგიძლიათ, მაგალითი დაასახელოთ?
- ყველა მტკივნეული რეფორმა, რომელიც არაპოპულარული იყო, შეჩერებულია.
- კონკრეტულად?
- ვთქვათ, ნულოვანი ტოლერანტობა.
- ნულოვანი ტოლერანტობის იდეის განხორციელება, თქვენი აზრით, საჭირო იყო?
- ჩემი აზრით, საჭირო იყო და კარგი იყო. ახლა ხელისუფლების ბევრი მომხრე, ვისაც ვიცნობ, გაბრაზებულია ხელისუფლებაზე. ის, მათი აზრით, ზედმეტად რბილი და დამთმობია. მათ ისეთი ხელისუფლება ერჩივნათ, როგორიც 2007 წლის ნოემბრამდე იყო; ხელისუფლება, რომელიც აკეთებდა იმას, რაც სწამდა.
- თქვენი აზრით, რატომ მიიღეს ადამიანებმა გადაწყვეტილება, თქვენთვის კვერცხები დაეშინათ?
- რა ვიცი. იმიტომ, რომ მათ უთხრეს, გია ნოდიამ ეგზიტპოლები გააყალბაო და მიიღეს ეს გადაწყვეტილება. უბრალოდ, ეს მათი ტაქტიკაა, რომ...
- გინდათ თქვათ, რომ ისინი ოპოზიციის ლიდერების მითითებებს ასრულებდნენ?
- აბა, რას შვრებოდნენ? თქვენ გგონიათ, თბილისის მოქალაქეები სპონტანურად მოცვივდნენ?
- ამ ქვეყანაში ვინმე დამოუკიდებლად აზროვნებს, თქვენი აზრით?
- რა თქმა უნდა. კვერცხებს არ ისვრიან ის ადამიანები. რუსთაველზე რაც ხდება, ეს არის ოპოზიციური რაღაც აქცია. რად უნდა ამას ბევრი ლაპარაკი.
ჩემ შესახებ მანამდეც ბევრი საშინელება წამიკითხავს, უყვირიათ. კვერცხი არ დაუშენიათ, მაგრამ მანანა არჩვაძის მომხრეები რომ დამინახავდნენ, ხმამაღლა ყვიროდნენ. ასე რომ, ეს ფაქტი ძალიან არ გამკვირვებია. რაღაც პროექტში რომ შედიხარ და იცი, რომ ვიღაცას აუცილებლად ეწყინება... ვიცოდი, რომ ბოლოს გავილანძღებოდი ვიღაცის მხრიდან, მაგრამ რაც მივიჩნიე საჭიროდ, ის გავაკეთე.
მე ხშირად ვაკრიტიკებდი ამ ხელისუფლებას 2004-2006 წლებში. ახლაც შეიძლება ხანდახან გავაკრიტიკო, მაგრამ დავინახე, ვინ შეძლება იყოს ალტერნატივა და გარკვეულწილად შემეშინდა. მიმაჩნია, რომ დემოკრატიაში რეალისტი უნდა იყო, ანუ მხარი იმას უნდა დაუჭირო, ვინც უკეთესია - იმიტომ, რომ იდეალური არ არსებობს. და, როდესაც დავინახე, რამხელა საფრთხე ემუქრებოდა ქვეყანას იმ შემთხვევაში, თუ ეს მეორე მხარე მოვიდოდა ხელისუფლებაში, ჩავთვალე, რომ ასეთ შემთხვევაში ჩემი გარეთ დგომა არ შეიძლებოდა, ყოფილიყო ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება.
- თქვენი აზრით, რა კონკრეტული გადაწყვეტილება შეიძლება მიიღოს ხელისუფლებამ, რათა შექმნილი ვითარება ერთგვარად განიმუხტოს?
- რა თქმა უნდა, მას შეუძლია თქვას: "იცით რა, აქამდე რაც ვითმინეთ, გვეყოფა; დაშალეთ ახლა ეს ყველაფერი. ეს  უკანონობაა". მას შეუძლია, რაღაც მკაცრი ზომები გაატაროს. ზოგიერთი ადამიანი ამას მოითხოვს კიდეც. რაღაც ეტაპზე შეიძლება ესეც გახდეს აუცილებელი. უცხოელები, პირველ რიგში, იმას ამბობენ, რომ 15 წუთი ვერ მოვითმენდითო პარიზის ან ლონდონის ცენტრში ასეთ რამეს.
- მათ უკვე ააშენეს დემოკრატიული ქვეყანა.
- გასაგებია, მაგრამ რომ ააშენო, არ უნდა მოითმინო ეს.
- მიტინგი გამოხატვის თავისუფლება არ არის?
- ეს არ არის მიტინგი. ეს არის რუსთაველის ოკუპაცია საკნებით, სადაც მეტწილად ცარიელი საკნებია - იმიტომ, რომ იმდენ ხალხს ვერ შოულობენ, რომ იქ ჩასვან, თვითონ კი არ სხდებიან: "ტეხავს". ასე რომ, კანონის თვალსაზრისით, ნამდვილად აქვს უფლება ხელისუფლებას, მეტი სიმკაცრე გამოიჩინოს, მაგრამ ის თვლის, რომ დაუსაბუთებს ოპოზიციას და დაარწმუნებს, რომ ასეთი რადიკალური მიზნების განხორციელება ამ მეთოდებით შეუძლებელია; გარკვეულ თერაპიულ ან პედაგოგიურ მუშაობას ჩაატარებს ოპოზიციასთან, რომ უფრო რეალისტური მოთხოვნებით გამოვიდეს ხოლმე მიტინგებზე.
საკონსტიტუციო კომისიაში შესვლაზე უარის თქმა - ეს არის ტესტი, რომელიც ადასტურებს, რომ ოპოზიციას დემოკრატია არ აინტერესებს. მიტინგისა და საპროტესტო ენერგია მიმართული უნდა იყოს ქვეყნისთვის სასარგებლო დემოკრატიული რეფორმების გასატარებლად და არა უბრალოდ იმის სათქმელად, რომ "მიშა უნდა წავიდეს და ჩვენ უნდა მოვიდეთ". ამ ოპოზიციამ რაღაცნაირად დაამტკიცა, რომ მას აქვს ხალხის მობილიზების უნარი. და ხელისუფლებას ამის რაღაცნაირად ეშინია. იმდენად არ ეშიინია, რომ გადადგეს, მაგრამ ყოველ შემთხვევაში, დისკომფორტში აღმოჩნდება და რაღაც დათმობებზე მოდის ამის გამო, ხომ? და თუ შენ სერიოზული ოპოზიცია ხარ, გამოიყენე ეს, დააშანტაჟე ხელისუფლება და აიძულე, გაატაროს დემოკრატიული რეფორმები! შენ კი ამაზე უარს ამბობ, ე.ი. არ გაინტერესებს დემოკრატიული რეფორმები!
- ამ კონტექსტში თქვენ მიერ ზემოთ გამოთქმულ მოსაზრებას დავუბრუნდები: თქვენ ამბობთ, რომ არ უნდა გათავისუფლდნენ მერაბიშვილი, ადეიშვილი.
- არა, ეს არ არის დემოკრატიული რეფორმა. ეს არის საკადრო გადაწყვეტილება.
- და ეს გადაწყვეტილება დემოკრატიული რეფორმების კონტექსტში არ განიხილება, თქვენი აზრით?
- რა თქმა უნდა, არა. ეს არ არის ინსტიტუციური რეფორმა.