19 февраля, 2011

თამარ ჩხეიძე: "პოლიტიკა არავის საკუთრება არ არის!"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

7 აპრილი, 2008


"ხალხს, სააკაშვილის მაგალითით, შეექმნა ილუზია, რომ შეჭრით რამის მიღწევა შეიძლება. საერთო-სახალხო აჯანყება გამოსავალი ვერ იქნება.

დემოკრატია კი არ შეიძლება იყოს სახელობითი და კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიებზე მორგებული. პარიტეტი უნდა არსებობდეს ყველასთვის და არა კონკრეტული პოლიტიკური სუბიექტებისთვის. სიტყვიერად, დემოკრატიული არჩევნები ყველას უნდა, მათ შორის - ხელისუფლებასაც. არსებული საარჩევნო სისტემის ანტიდემოკრატიზაციის პროცესში, ხელისუფლებასთან ერთად, წლების განმავლობაში, ოპოზიციონერებიც მონაწილეობდნენ", - "მთელ კვირას" ყოფილი დისიდენტი, ილია ჭავჭავაძის საზოგადოების თავმჯდომარე - თამარ ჩხეიძე ესაუბრება.

- პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში პოლიტიკური სიტუაცია ყოველთვის გარედან იმართება. და კიდევ: პოსტსაბჭოთა ხელისუფლებები ავტორიტარიზმისკენ მიისწრაფვიან. პროცესების მართვა, რა თქმა უნდა, ვიღაცის მეშვეობით ხორციელდება. ის ძალები, რომლებიც ხელისუფლებაში არიან და ისინიც, ვინც შეიძლება, ხელისუფლებაში მოიყვანონ, ყოველთვის გარედან იმართებიან. დანარჩენები, უბრალოდ, პროცესის მონაწილენი არიან და, სამწუხაროდ, მასზე სერიოზულ გავლენას ვერ ახდენენ.
- თქვენი აზრით, ვისი გავლენის ქვეშ არის ხელისუფლება და ვისი გავლენის ქვეშ არიან ის ძალები, ვინც შეიძლება, ხელისუფლებაში მოვიდნენ?
- რუსეთი და შეერთებული შტატები საქართველოსთან მიმართებით, ხშირ შემთხვევაში, შეთანხმებული არიან გარკვეულ საკითხებზე: თუ ენერგეტიკა, სტრატეგიული ობიექტები და ა.შ. რუსეთს ეკუთვნის, ხელისუფლების ცვლის საკითხებში (მთელ რიგ სხვა საკითხებთან ერთად), ფაქტობრივად, გადამწყვეტ როლს ამერიკა ასრულებს. ქართველი პოლიტიკოსებისა და პოლიტიკური პარტიების უმრავლესობა კი თანახმაა, ნებისმიერი გარეშე ძალის ინტერესები გაატაროს, ოღონდ ხელისუფლებაში ის მოიყვანონ: ამ ძალებმა ძალიან კარგად იციან, რომ საქართველოში ხელისუფლებაში მოყვანა გარედან განისაზღვრება. გარედან კი იმიტომ განისაზღვრება, რომ ქართულმა პოლიტიკურმა ძალებმა და ქართულმა საზოგადოებამ ეს, ჯერჯერობით, არ აღკვეთა.
- თქვენი აზრით, რატომ? თუმცა, ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ საქართველოს მოსახლეობაში პოლიტიკური კულტურა მნიშვნელოვნად ამაღლდა.
- უზარმაზარი საპროტესტო აქციები, ჩვეულებრივ, ყველგან უწესრიგოა. ქართული საზოგადოება ამ თვალსაზრისით მართლაც გამორჩეულია. ესეც პოლიტიკური კულტურის მაჩვენებელია. გარდა ამისა, გარკვეულ მომენტებში ჩვენი საზოგადოება ისეთ აქტივობას იჩენს, რომ გეგონება, აქ სამოქალაქო საზოგადოება მართლაც არსებობს. ეს ჩანდა, თუნდაც, ნოემბრის აქციების დროს; მანამდეც, მთელ რიგ შემთხვევებში. მაგრამ ყოველდღიურ ცხოვრებაში, უკვე წლების განმავლობაში, პოლიტიკური კულტურა არსად ჩანს, პირიქით: შეიძლება ითქვას, რომ საზოგადოებას არ აქვს იმუნიტეტი, რითიც ის წინააღმდეგობას გაუწევს ქვეყანაში მიმდინარე ანტისახელმწიფოებრივ და ანტიეროვნულ პროცესებს. აი, ასეთი პარადოქსული დაპირისპირებაა: ერთი მხრივ, ის თითქოს მაღალი პოლიტიკური კულტურის მატარებელია, მეორე მხრივ კი, სრულიად დაუცველი და არაადეკვატურია მიმდინარე პროცესების მიმართ. შეიძლება, საზოგადოების გარკვეული ნაწილი ამ პროცესებს სწორად აღიქვამს, მაგრამ ამაზე რეაგირებას არ ახდენს. გარდა ამისა, გარკვეულ მომენტებში თვალშისაცემია ეგზალტაცია, თეატრალიზებისკენ მიდრეკილება.
- შეიძლება ითქვას, რომ პოლიტიკური კრიზისის დაძლევა სწორედ ამიტომ ვერ ხერხდება და აქ საუბარი მხოლოდ ხელისუფლების პოლიტიკური ნების არარსებობაზე, ან პოლიტიკური ოპოზიციის სისუსტეზე უსაფუძვლოა?
- პოლიტიკური კრიზისის დაძლევას, უპირველეს ყოვლისა, პოსტსაბჭოთა ქართული საზოგადოების მენტალიტეტი ამუხრუჭებს. მისთვის ყოველთვის დამღუპველი იყო ბელადომანია.
- მაგრამ ახლა ბელადი არ ჩანს.
- ბელადად აღიარებული პიროვნება არ არის. არ მგონია, ეს ქართული საზოგადოების დამსახურება იყოს. ჯერ შეთავაზება არ მომხდარა. არ გამოვრიცხავ, რომ ლევან გაჩეჩილაძეც გახდებოდა ბელადი, მისი გაბელადებისთვის შესაბამის ინსტიტუტებს რომ ემუშავათ. ბალტიისპირეთში ბელადებით კი არ იმართებოდა სიტუაცია; იქ თვითონ საზოგადოება არ ღალატობდა გარკვეულ პრინციპებს. ვინც უნდა მოსულიყო ხელისუფლებაში - ყოფილი კომუნისტიც კი - საზოგადოების წინააღმდეგ ვერ წავიდოდა. ვინც უნდა მოვიდეს საქართველოს ხელისუფლებაში, უნდა ითვალისწინებდეს, რომ მას (შესაბამისად, მის პატრონებს) ქართული საზოგადოება რაღაცების უფლებას არ მისცემს.
მნიშვნელოვანია, რომ ახლა საქართველოს სახელმწიფო და ეროვნულ ინტერესებს მხოლოდ ერთი სახელმწიფო არ უპირისპირდება. ჩვენი დისიდენტობის პერიოდისგან განსხვავებით, სიტუაცია გაცილებით რთულია: მსოფლიოს არც ერთი წამყვანი ძალა არ არის დაინტერესებული, რომ საქართველო დემოკრატიული ქვეყანა გახდეს.
- ზემოთ აღნიშნეთ, რომ ოპოზიციურ ძალებს შორის მოიძებნებიან ისეთებიც, რომლებიც მზად არიან, გარედან იმართებოდნენ, ოღონდ ხელისუფლებაში მოვიდნენ.
- ... მაგალითად, ეროვნული საბჭოს შემადგენლობაში, ვფიქრობ, რომ არიან ისეთები, ვინც გარედან არ იმართებიან.
- ვინ?
- არ მინდა, ვინმე გამომრჩეს, მაგრამ შთაბეჭდილება მრჩება, რომ ისინი გულწრფელები არიან. არ ვამბობ, რომ იქ ყველა ასეთია. ვფიქრობ, რომ ყოველთვის გარედან იმართებიან ის ძალები, რომლებიც შეიძლება ვაშინგტონსა და მოსკოვში საქართველოს ხელისუფლებაში მოყვანის კანდიდატებად განიხილებოდნენ.
- კონკრეტულად, ვის დაასახელებთ?
- ... შეიძლება, ეს ძალა აგენტი არ იყოს, მაგრამ, როდესაც თავის მოქმედებებში ის უცხო შეკვეთას ახორციელებს, ეს იმას ნიშნავს, რომ გარედან იმართება. არ მგონია, რომ ეს ყველას აქვს გაცნობიერებული. მაგრამ ისინი, ვისაც დასავლეთში ხელისუფლების რეალურ ალტერნატივად განიხილავენ...
- თქვენ ფიქრობთ, რომ, მაგალითად, რესპუბლიკური პარტია დასავლეთში საქართველოს ხელისუფლების ალტერნატივად განიხილება?
- შეიძლება, ამ მომენტში არ ჰქონდეს გარკვეული არც ვაშინგტონს, არც მოსკოვს, აწყობთ თუ არა ამ ხელისუფლების ვინმეთი ჩანაცვლება და სწორედ ამიტომ არის პროცესები დაბრკოლებული. გადაწყვეტილება მიღებული რომ ჰქონოდათ, ამის შესრულება მხოლოდ ტექნიკის საკითხი იქნებოდა.
- ბოლო დროს სულ უფრო ხშირად საუბრობენ საერთო-სახალხო აჯანყების თაობაზე: "ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია დასაშვებს ხდის აჯანყებას, როგორც უკანასკნელ საშუალებას ტირანიისა და ჩაგვრის წინააღმდეგ". ნიშანდობლივია, რომ ამის შესახებ უკვე მხოლოდ ცალკეული ოპოზიციური ძალები არ აცხადებენ; ამაზე საუბრობენ ექსპერტთა და ინტელექტუალთა წრეებშიც. როგორია თქვენი პოზიცია? თქვენც მიგაჩნიათ, რომ საქართველოში ტირანიაა და, თუ ასე ფიქრობთ, საერთო-სახალხო აჯანყება ერთადერთი გამოსავალია?
- საქართველოში მმართველობის არსებული ფორმა ავტორიტარული მმართველობაა. ის ტოტალიტარიზმისკენ არის მიდრეკილი. მაგრამ დღევანდელ პირობებში, ტოტალიტარიზმი, უბრალოდ, შეუძლებელია კლასიკური ფორმით არსებობდეს - არა იმიტომ, რომ ამ ხელისუფლებას არ აქვს ამის სურვილი (ისევე, როგორც მის წინამორბედებს); ეპოქა არის ასეთი: ტოტალიტარიზმის ფორმით ესა თუ ის სახელმწიფო ვერ იარსებებს. ფასადური დემოკრატიული ინსტიტუტები სწორედ ამიტომ არსებობს.
რაც შეეხება საერთო-სახალხო აჯანყებას: თვით ოპოზიციური პოლიტიკური ძალები არ არიან გაერთიანებულნი და არ არიან ადეკვატურები მიმდინარე პროცესების მიმართ. ჩიხიც ამიტომ შეიქმნა. ისინი გაერთიანებულები და შექმნილი სიტუაციის ადეკვატურები რომ იყვნენ, მაშინ ჩიხში ხელისუფლება მოექცეოდა და იძულებული იქნებოდა, დათმობებზე წასულიყო. შექმნილ სიტუაციაში კი საერთო-სახალხო აჯანყება გამოსავალი ვერ იქნება. ის მხოლოდ სისხლისღვრამდე მიგვიყვანს. ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების ძირითადი ნაწილი უნდა შეთანხმდეს მთავარ პრინციპებზე. სიტყვიერად, დემოკრატიული არჩევნები ყველას უნდა, მათ შორის - ხელისუფლებასაც. შეთანხმება უნდა იყოს იმაზეც, თუ რა მეთოდებით შეიძლება დემოკრატიული არჩევნების მიღწევა. უნდა შეთანხმდნენ იმაზე, რომ არ შეიძლება ისეთ არჩევნებში მონაწილეობა, რომელიც, წინასწარვე ცნობილია, რომ გაყალბებული იქნება.
- თქვენ ამბობთ, რომ ამ ეტაპზე ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა საპარლამენტო არჩევნებს ბოიკოტი უნდა გამოუცხადონ?
- ძირითადი ოპოზიციური ძალები ასე უნდა მოიქცნენ არა მხოლოდ ამ ეტაპზე, არამედ ყოველთვის. არჩევნების მოწინააღმდეგე არასდროს ვყოფილვარ, მაგრამ რა მნიშვნელობა აქვს მის ჩატარებას, თუკი ის დემოკრატიული არ იქნება? დემოკრატიული არჩევნების ჩატარებისთვის გარანტიები უნდა არსებობდეს. სამწუხაროდ, ქართულ პოლიტიკურ ძალებში ამის შეგნება არ არის. ისინი, ჩვეულებრივ, ასეთ არგუმენტს იშველიებენ: ჩვენ რომ არ მივიღოთ მონაწილეობა, ვიღაც მაინც გამოჩნდება და, არჩევნებში მონაწილეობით, მის ლეგალიზაციას მოახდენსო. ვიღაც, მართლაც, ყოველთვის გამოჩნდება, მაგრამ ის, ყველა შემთხვევაში, პოლიტიკაში მონაწილე ძალა იქნება, რადგან დანარჩენები პოლიტიკური პროცესებიდან გარიყეს.
- მათ შორის, თქვენც?
- რა თქმა უნდა. და დატოვეს რამდენიმე პოლიტიკური ძალა, რომლებმაც, სხვათა შორის, რატომღაც უპრობლემოდ, ხელისუფლებასთან ერთად, ჩათვალეს, რომ დღეს საქართველოში პოლიტიკა მათი საკუთრებაა.
თუკი ძირითადი ოპოზიციური ძალები ბოიკოტს გამოაცხადებენ, ეს ხელისუფლებაზე ძალიან დიდი დარტყმა და საერთაშორისო საზოგადოებაზე დაწოლის ეფექტური საშუალება იქნება. სხვა ენა, გარდა გარედან დაწოლისა, ამ ხელისუფლებას არ ესმის. სხვა ენა არც საერთაშორისო საზოგადოებას ესმის. მაგრამ ამის განხორციელება, სამწუხაროდ, შეუძლებელია: მე კარგად ვიცნობ საქართველოში მოქმედ პოლიტიკურ პარტიებს.
- მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებში თქვენ არსად ჩანხართ.
- ძალიან რომ გვინდოდეს, ვერ გამოვჩნდებით. ამისთვის არანაირი საშუალებები არ გვაქვს.
- ამბობთ, - გაგვრიყესო.
- მხოლოდ ილია ჭავჭავაძის საზოგადოებასთან მიმართებით არ მითქვამს. ზოგადად, მექანიზმი არის შექმნილი ქვეყანაში ასეთი: ის პოლიტიკური ძალები, რომლებიც აქტიურობენ, მმართველი ძალის დიფერენციაციის შედეგად არიან წარმოშობილნი. გარკვეულ ეტაპზე ხელისუფლებასთან ალიანსში ყოფნის საშუალებით, ისინი, თავის დროზე, პარლამენტში მოხვდნენ და საჭირო ბერკეტები მოიპოვეს. ყველა სხვა ძალა, რომელი არც ერთ ხელისუფლებასთან ალიანსში არ ყოფილა და, შესაბამისად, ბერკეტები მოპოვებული არ აქვს, ფაქტობრივად, თამაშგარე სიტუაციაში აღმოჩნდა. ეს გასაგებიც არის: თუკი პოსტსაბჭოთა პერიოდის დასაწყისში პოლიტიკაში ყოფნას და არჩევნებში მონაწილეობას მინიმალური თანხები სჭირდებოდა, დღეს ასტრონომიულ თანხებზეა საუბარი და გამორიცხულია, პროცესებზე გავლენა მოახდინო, თუ ეს თანხები არ გაქვს.
- თქვენი აზრით, შესაძლებელი იყო თუ არა საარჩევნო კოდექსის შეცვლა ისე, რომ შესაძლებელი გამხდარიყო დემოკრატიული საპარლამენტო არჩევნების ჩატარება?
- ვფიქრობ, რომ ამას ოპოზიციური ძალები იმ შემთხვევაში მოახერხებდნენ, თუკი იმ პრინციპებზე შეთანხმდებოდნენ, რაზეც ზემოთ ვისაუბრე. და კიდევ: ლევან გაჩეჩილაძე ამბობდა, - არ გავჩერდებითო. არ უნდა გაჩერებულიყვნენ გარკვეულ მომენტებში.
- რას გულისხმობთ?
- არავითარ შემთხვევაში არ ვგულისხმობ შეჭრებს. ხალხს, სააკაშვილის მაგალითით, შეექმნა ილუზია, რომ შეჭრით რამის მიღწევა შეიძლება. მაშინ შეჭრა წარმატებით იმიტომ დასრულდა, რომ ის შეთანხმებული იყო ყველა პოლიტიკურ ძალასთან. სხვა შემთხვევაში, იქ სისხლის ტბები დადგებოდა. ხელისუფლების ცვლის ასეთი პრეცედენტის (თუნდაც სისხლისღვრა არ მოხდეს) დამკვიდრება თავისთავად არის დამანგრეველი.
მიმაჩნია, რომ საპროტესტო გამოსვლებს სისტემატური ხასიათი უნდა მიეღო. ეს რაღაც შედეგს აუცილებლად მოგვცემდა. არ უნდა მოხსნილიყო მოთხოვნა მეორე ტურთან დაკავშირებით. როგორც ჩანს, ოპოზიციის გარკვეულ ნაწილს რაღაც ილუზიები შეუქმნეს, რომ საპარლამენტო არჩევნები დემოკრატიულად ჩატარდებოდა. ალბათ, გარკვეულმა ნაწილმა ეს დაიჯერა, გარკვეულ ნაწილს კი რაღაცებს შეპირდნენ.
... შიმშილობის მომხრე, ზოგადად, არ ვარ, თუმცა, რა თქმა უნდა, მოშიმშილეებს თანავუგრძნობდი. საქართველოში შიმშილობამ, როგორც პროტესტის ფორმამ, სერიოზულობა დაკარგა; თითქოს გაუბრალოვდა. მაგრამ ეს შემთხვევა ბოლო პერიოდის შიმშილობებისგან იმით განსხვავდებოდა, რომ ადამიანების სიცოცხლე საფრთხეში იყო. თუმცა, სრულიად აღრეული იყო მოშიმშილეთა პოლიტიკური მოთხოვნები. აბსოლუტურად არასერიოზული იყო მოთხოვნა ბურჯანაძის გადადგომის თაობაზე; არჩევნებთან დაკავშირებულ მოთხოვნებს კი კონკრეტულობა აკლდა. ლაპარაკი რეგიონულ და არარეგიონულ სიებზე მოსახლეობისთვის აბსოლუტურად გაუგებარი იყო; ვერ ხვდებოდნენ, რა უნდოდათ ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებს. ხალხისთვის, ასევე, გაუგებარი იყო მოთხოვნები მაჟორიტარებთან დაკავშირებით. ამასობაში კი, ხელისუფლებამ შემოგვაპარა მთავარი, რაზეც ოპოზიცია, მართალია, საუბრობდა, მაგრამ, რატომღაც, ძალიან სასხვათაშორისოდ: ფაქტობრივად, გააუქმეს კონფლიქტის ზონების მანდატები. ამით ხომ ხელისუფლება კონფლიქტის ზონებს დაკარგულ ტერიტორიებად აღიარებს! ეს საკითხი პროტესტის მთავარი საგანი არ გახდა.
- საპარლამენტო არჩევნების წინ, თქვენი აზრით, ყველა ოპოზიციური ძალა უნდა გაერთიანდეს?
- ეს სასურველია. მაგრამ მთავარი მექანიკური გაერთიანება არ არის. მთავარი არის პრინციპების გარშემო გაერთიანება და ამ პრინციპების დასაცავად ერთიანი ბრძოლა. რაღაც ეტაპზე შეიძლება გაერთიანება მიზანშეწონილი იყოს - მაშინ, როდესაც საჭიროა რომელიღაც ძალის დამარცხება; იმ ძალის, რომლის საქმიანობა ქვეყნის ინტერესებს, მის დემოკრატიულ განვითარებას ეწინააღმდეგება. ასეთ შემთხვევაში შეიძლება მინიმალურ პრინციპებზე შეთანხმებით ერთიანი ბლოკის შექმნა. არითმეტიკული პრინციპი - "ცალ-ცალკე უფრო მეტ ხმებს ავიღებთ" - სამწუხაროდ, ყოველთვის არ მოქმედებს. არის მომენტები, როცა ფსიქოლოგიური ფაქტორი ძალზე მნიშვნელოვანია: ასეთ შემთხვევაში ხალხი გაერთიანებულ ძალებზე, ერთობის იდეაზე ახდენს კონცენტრირებას.
- თქვენი აზრით, როგორი იქნება მომავალი პარლამენტი წარმომადგენლობითი თვალსაზრისით?
- ჯერჯერობით, ძნელი სათქმელია. მნიშვნელოვანია, როგორი იქნება გარეშე მმართველი ძალის გადაწყვეტილება: რამდენად დასაშვები იქნება და რა რაოდენობით იქნება დასაშვები გარეშე ძალისა და მოქმედი ხელისუფლებისთვის ოპოზიციის იქ ყოფნა. გარკვეული წარმომადგენლობით ოპოზიცია პარლამენტში რომ უნდა შევიდეს, უდავოა. ეს დასავლეთის მოთხოვნაა და კომუნისტურ უზენაეს საბჭოს, უბრალოდ, ვერ შექმნიან.
- თქვენ ამბობთ, რომ ჩვენ არჩევნებზე წავალთ, მაგრამ ყველაფერს მაინც გარეშე ძალები გადაწყვეტენ?
- ჯერ ასე ჩანს. თუმცა, ქართულ საზოგადოებას და პოლიტიკურ ძალებს ძალიან გაუჭირდებათ, მაგრამ მათ მაინც შეუძლიათ არსებული სურათის შეცვლა.
- რა რესურსით?
- ხელისუფლებას უზარმაზარი თანხა აქვს და, ასევე, აქვს გარეშე ძალის მხარდაჭერა. ეს კოლოსალური რესურსია. მისი გაწონასწორება საზოგადოების მხრიდან მხოლოდ უდიდეს ძალისხმევას შეუძლია. ამის თეორიული შანსი არსებობს, მაგრამ პრაქტიკულად მისი განხორციელება ძალიან რთულია.
უმძიმესი სიტუაციის დაძლევა სწორედ იმიტომ ჭირს, რომ საზოგადოებას არ აქვს გაცნობიერებული, რა ღირებულებებზე უნდა იყოს ორიენტირებული.
- ოპოზიციურ პოლიტიკურ სპექტრში დემოკრატიულ ღირებულებებზე ორიენტირებული ძალები, თქვენი აზრით, არ არიან?
- ზოგიერთი მათგანი შეიძლება იყოს დემოკრატიულ ღირებულებებზე ორიენტირებული, თუმცა, მგონია, რომ სრულად არც იმათ აქვთ გაცნობიერებული, მაგალითად, როგორი უნდა იყოს საარჩევნო სისტემა. არჩევნები, რომელიც გამსახურდიას მმართველობის დროს და, ასევე, 1992 წელს ჩატარდა, ფორმით, საარჩევნო კანონმდებლობის თვალსაზრისით, ბევრად უფრო დემოკრატიული იყო. ცხადია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ თავად არჩევნები იყო დემოკრატიული. არჩევნებში გადამწყვეტი მხოლოდ კანონმდებლობა არ არის. მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოში საარჩევნო სისტემის ანტიდემოკრატიზაცია ეტაპობრივად ხდებოდა. პოლიტიკური ოპოზიციის ზოგიერთი წარმომადგენელი, ხელისუფლებასთან ერთად, ამ პროცესის თანამონაწილე იყო.
- კონკრეტულად, ვინ?
- ეს პროცესი "მოქალაქეთა კავშირის" დროს დაიწყო და "ნაციონალური მოძრაობის" დროს გაგრძელდა. იმ ხალხს, რომლებიც, თავის დროზე, "მოქალაქეთა კავშირისა" და "ნაციონალური მოძრაობის" ნაწილს შეადგენდნენ, მონაწილეობა აქვთ მიღებული ამ საარჩევნო სისტემის შექმნაში. მათგან არც ახლა მომისმენია ის მოთხოვნები, რომლებიც საარჩევნო კანონმდებლობას დემოკრატიულს გახდიდა. დემოკრატიზაციას (მათ შორის, პარიტეტს) ისინი იმისთვის "ითხოვენ", რომ კონკრეტულ პოლიტიკურ ძალებს ჰქონდეთ უკეთესი პირობები არჩევნებში მონაწილეობისთვის, მეტი ადგილები საარჩევნო კომისიებში და ა.შ. დემოკრატიზაცია არ შეიძლება იყოს სახელობითი, კონკრეტულ პოლიტიკურ ძალებზე მორგებული. დემოკრატია უნდა იყოს ყველასთვის. თანასწორობა, პარიტეტი უნდა ეხებოდეს ნებისმიერ მონაწილეს. და კიდევ: შორს ვარ იმ აზრისგან, რომ საქართველოში დემოკრატიული არჩევნების ჩატარება შესაძლებელია, მაგრამ ნაბიჯები მაინც უნდა გადაიდგას იმისათვის, რომ საარჩევნო კანონი მაქსიმალურად ზღუდავდეს თანხის როლს და ძირითად თანხებს სახელმწიფო იღებდეს. სხვათა შორის, ასეთ შემთხვევაში თანხებიც დაიზოგება. რა თქმა უნდა, ის სრულად ვერ შეიზღუდება და ვერც ზუსტად დაითვლება, მაგრამ მიახლოებით დათვლას მაინც დაექვემდებარება. ეს, რა თქმა უნდა, არ შექმნის იდეალურ პირობებს, მაგრამ რაღაც ნაბიჯების გადადგმის საშუალებას მოგვცემს.
მართალია, არჩევნებში თანხები ყველა ქვეყანაში ასრულებს როლს და ეს, კარგია თუ ცუდი, საერთაშორისო განსჯის საკითხია, მაგრამ საქართველოში ამას სრულიად სხვა ხასიათი აქვს მიღებული: აქ დიდი თანხის ლეგალურად შოვნის საშუალება, ფაქტობრივად, არ არსებობს. საქართველოში არჩევნები დამოკიდებულია დიდ თანხებზე, რომელიც არალეგალურად, კორუფციის გზით არის ნაშოვნი. ასე რომ, კორუფციის დაკანონება არჩევნებშივე ხდება.

"ეს არჩევნები კი არა, ომი იქნება!"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

31 მარტი, 2008


ვახტანგ ძაბირაძე: "ხელისუფლება მზად არის, ისროლოს"

"როცა ოპოზიციას სტრატეგია არ აქვს, ხელისუფლებას არჩევნების გაყალბების გაცილებით დიდი საშუალება ეძლევა. ასე მგონია, ესენი მართლა არჩევნებში მიდიან. მე კი ვფიქრობ, რომ არჩევნები კი არა, ომია.
არ ვამბობ იმას, რომ, თუ ოპოზიცია გაერთიანდება, არჩევნები სამართლიანად ჩატარდება. თუ ოპოზიცია ვერ წარმოაჩენს, რომ არჩევნები გაყალბდა, ეს ყველამ უნდა გაიგოს. საპრეზიდენტო არჩევნებში ეს ძალიან ნათლად ჩანდა. ახლა ისინი ამას ვერ შეძლებენ.
დასავლეთმა დემოკრატიის მშენებლობაში სისხლი ჩააქცია და თავს ნუ მოვიტყუებთ, რომ ქართველები ყველაზე მაგრები ვართ. თუ შევძლებთ, მივაღწევთ დემოკრატიას, თუ არა _ დავრჩებით დიქტატურაში", - "მთელ კვირას" ექსპერტი ვახტანგ ძაბირაძე ესაუბრება.

- საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, სულ ცოტა ხანში, ოპოზიცია შეეცადა საზოგადოება დაერწმუნებინა, რომ არის ამ ქვეყანაში სამართლიანობის აღდგენის უფრო გამართლებული გზა, ვიდრე რევოლუცია: მან ასეთ გზად საპარლამენტო არჩევნები დაასახელა. თქვენი აზრით, თუკი ოპოზიცია ხელისუფლებას წაუყენებდა ერთადერთ - ხმების გადათვლის მოთხოვნას და ეს მოთხოვნა კატეგორიული იქნებოდა, ქვეყანაში დესტაბილიზაციის საფრთხე შეიქმნებოდა?
- ხელისუფლებამ იცოდა, რაც გააკეთა და ხმების გადათვლის მოთხოვნას ის არც ერთ შემთხვევაში არ შეასრულებდა. ხელისუფლებას არჩევანი გაკეთებული აქვს: ის მზად არის, იომოს - არა არჩევნებით, არამედ თავისი გადაწყვეტილებით.
- ძალადობით?
- ის მზად არის, ისროლოს.
- ე.ი., თქვენი აზრით, რევოლუცია გარდაუვალი იყო.
- დიახ. სახელმწიფოებრივი ინტერესები ხელისუფლებისთვის ანტურაჟია. ცნობილი "მხილებები", ფილმები და ა.შ. ერთ კონტექსტში განიხილება: ხელისუფლება იძულებული გახდა, გადატრიალება ჩაეხშო!...
8 ნოემბერს საქართველოში არეულობა არც ხელისუფლებას აწყობდა, არც რუსეთს და არც - დასავლეთს. თუ ოპოზიცია შექმნილ სიტუაციას კიდევ უფრო გაამწვავებდა, სამ ძალას უნდა დაპირისპირებოდა. ამიტომ ჩავთვალე, რომ ოპოზიცია სწორად მოიქცა, როდესაც იანვრის არჩევნების შემდეგ რადიკალური ნაბიჯები არ გადადგა. როდესაც მან საპარლამენტო არჩევნებზე დაიწყო საუბარი, მივიჩნიე, რომ ეს გადაწყვეტილება ერთიანი სტრატეგიის ნაწილი იყო. მიმაჩნია, რომ ეს სწორი სტრატეგიაა. თუმცა, უკვე ეჭვი შემაქვს, აქვს თუ არა ეს გათვლილი ოპოზიციას; არის თუ არა ეს მისი სტრატეგია.
- გააანალიზეთ 5 იანვრის შემდგომი პერიოდი: როგორ მიდის ოპოზიცია საპარლამენტო არჩევნებამდე? როგორ იყენებს იგი ხელისუფლების დემოკრატიული გზით შეცვლის "სხვა შანსს" - როგორც თავად უწოდა?
- ოპოზიცია ერთიანი უნდა დარჩენილიყო. ქვეყნის პრობლემა რა არის - ის, თუ რომელი პოლიტიკური ორიენტაციის ძალა მოვა ხელისუფლებაში? დღეს სრულიად სხვა პრობლემა დგას: მივდივართ დიქტატურისკენ თუ იწყება დემოკრატია? თუ ქვეყანაში სამართალი არ არის, რა მნიშვნელობა აქვს, მემარჯვენე იქნებით თუ მემარცხენე?! ამბობენ, - სხვადასხვა პოლიტიკური ორიენტაციის ვართო. ამ ლოგიკით, საქართველოში პოლიტიკური სივრცე ყოფილა. მე კი მიმაჩნია, რომ ამ ქვეყანაში პოლიტიკური სივრცე არ არის.
- თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ამ ეტაპზე სხვადასხვა იდეოლოგიის მქონე პოლიტიკური პარტიები ერთმანეთს აღარ უნდა ემიჯნებოდნენ, მაგრამ, მაგალითად, რესპუბლიკელები ღიად ამბობენ, რომ თავიანთი სახე უნდა შეინარჩუნონ და მომავალ საპარლამენტო არჩევნებში თავიანთი იდეოლოგიით უნდა წარსდგნენ. ეს რას ნიშნავს? ისინი რეალობის შეგრძნებას კარგავენ?
- საკუთარი სახის შენარჩუნება ხერხდება ყველგან, სადაც შენი პოზიცია ცხადი იქნება. მართალია, ამისთვის საჭიროა ბრძოლა, მაგრამ ეს შესაძლებელია. რესპუბლიკელები ამბობენ, რომ ისინი თავიანთი იდეოლოგიით მოდიან, მაგრამ სად მოდიან? პოლიტიკური სივრცე არ არსებობს! ხელისუფლებაზე სხვადასხვა ფლანგიდან შეტევას აპირებენ. ეს საქართველოში ვერასდროს ხერხდება. ამას ოცწლიანი გამოცდილება უჩვენებს. ყოველთვის სხვადასხვა ფრონტიდან უტევდნენ და ყოველთვის პირწმინდად მარცხდებოდნენ.
- ამბობენ, რომ ახლა საქართველო სხვა ეტაპზე იმყოფება. იქნებ, მართლაც ასეა?
- მაშინ საზოგადოებას უთხრან, ეს ეტაპი ათი წლის წინანდელი ეტაპისგან რით განსხვავდება! მე ამ განსხვავებას ვერ ვხედავ. საზოგადოებაც არ შეცვლილა.
- პოლიტიკური კულტურის დონე რომ მნიშვნელოვნად ამაღლდა, ამ მოსაზრებასაც არ ეთანხმებით?
- არგუმენტებს ვერ ვისმენ. პოლიტიკური კულტურის დონის ამაღლებაზე რა მიანიშნებს? ის, რომ ირაკლი ოქრუაშვილი გახდა პარტიის ლიდერი?
7 ნოემბერი რომ არ გაგრძელდა და 1991 წელი რომ არ მივიღეთ, ამას მხოლოდ ორი მიზეზი აქვს: ის, რომ ამ სივრცეში, რუსეთის გარდა, დასავლეთიც არის; და მეორე: გვარდია არ იყო რკონში გასული. სულ ეს არის და აქ პოლიტიკურ კულტურასთან კავშირზე საუბარი უსაფუძვლოა. სანამ ნოემბრის აქციები დაიწყებოდა, არასამთავრობო ორგანიზაციათა კოალიცია გაერთიანებულ ოპოზიციას შეხვდა. მე ერთ-ერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის წარმომადგენელი ვიყავი. მაშინ საჯაროდ ვთქვი: 2 ნოემბერს აქცია რომ დაიწყება, 2 ნოემბერსვე, უკიდურეს შემთხვევაში, 3-ში, 4-ში, აუცილებლად უნდა დაამთავროთ - იმიტომ, რომ პროვოკაცია იქნება-მეთქი. ეს განცხადება იმიტომ კი არ გავაკეთე, რომ 7 ნოემბერი ვიწინასწარმეტყველე, არამედ იმიტომ რომ, მასის განწყობა არის ძალიან რადიკალური. 1991 წელს ასეთი განწყობა არ ყოფილა - მიუხედავად იმისა, რომ იქ ვიღაცებს ხელში თოფი ეჭირათ. ნოემბერში კი დიდი აგრესია იყო.
- ნოემბერში ოპოზიციამ შეძლო, პროცესები დესტაბილიზაციამდე არ მისულიყო. მაგრამ შემდეგ?
- შემოდგომის საპროტესტო აქციების დროს პრესაში გამოვაქვეყნე წერილი - "ფიქრის დრო". დავწერე იმიტომ, რომ ბ-ნმა გოგა ხაინდრავამ თქვა, - ახლა ფიქრის დრო არ გვაქვს, წავედითო! სულ ასე ვართ, ოცი წელია. ოპოზიციურმა პარტიებმა ჯერ მიიღეს გადაწყვეტილება, რომ ხელისუფლებას რადიკალურად არ დაპირისპირებოდნენ და გამოაცხადეს, - არჩევნებისთვის უნდა მოვემზადოთო. როგორც აღვნიშნე, თითქოს ჩანდა, რომ მათი სტრატეგია გაერთიანება იყო, მაგრამ შემდეგ ყველაფერი აირია. კოორდინაციას ამ ქვეყანაში არასდროს უმუშავია. პოლიტიკური კულტურა ასე არ ამაღლებულა!
- არც პოლიტიკურ სპექტრში?
- არც - პოლიტიკურ სპექტრში! თუ ამაღლდა, თქვან, რომ ათი წლის წინ სხვანაირად ფიქრობდნენ და მოქმედებდნენ, ახლა კი - განსხვავებულად.
- ოპოზიციას სულ უფრო დაჟინებით უწევს იმის მტკიცება, რომ ოპოზიციური ერთობა ისევ არსებობს. თქვენი დაკვირვებით, არსებობდა თუ არა ოპოზიციური ერთობა საპრეზიდენტო არჩევნებამდე?
- ეს ერთობა 8 ნოემბრის შემდეგ ჩანდა. საპრეზიდენტო არჩევნებზე ოპოზიციის ერთიანობა ადვილი იყო. მაშინ გაერთიანებულ ოპოზიციას ხელს არ უშლიდა ნათელაშვილის კანდიდატურა; არც - პატარკაციშვილის. საპარლამენტო არჩევნებში კი თითოეულ ხმას აქვს მნიშვნელობა. გაერთიანებული ოპოზიცია იტყვის უარს, რომ, ვთქვათ, რესპუბლიკელებს ხმები წაართვას?
- ისევე, როგორც რესპუბლიკელები ვერ იტყვიან ამაზე უარს.
- ცხადია - ისევე, როგორც რესპუბლიკელები; როგორც ლეიბორისტები. არჩევნებზე გამოჩნდება, ხელისუფლებისთვის როგორი მექანიზმის ამუშავება იქნება ხელსაყრელი, მაგრამ მაგალითისთვის ასეთი სქემა განვიხილოთ: სამოცი პარტიიდან ოცდაათი რომ დარჩეს, 2-2%-ს ყველა პარტიას ჩაუწერენ. ხმების 60% კი გადაუნაწილებელი დარჩება. ხომ არის დასაშვები, რომ დარჩენილ 40%-ში 20% ხელისუფლებამ აიღოს? 3-4 პარტიას კი 5% ერგება...
- პარლამენტში "ნაციონალური მოძრაობის" საკონსტიტუციო უმრავლესობით მოსვლის შესაძლებლობას ხედავთ?
- ხელისუფლებას მანიპულირების ძალიან დიდი გამოცდილება აქვს. 75 მაჟორიტართან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილებით გაყალბების დანაწილება მოხდა. თანაც, 50%-იანი ბარიერი აღარ არსებობს. სულ რაღაც ერთი ხმით მეტი სჭირდება გამარჯვებისთვის. "ნაციონალური მოძრაობა" არჩევნებს მოიგებს დასაშვები გაყალბების საფუძველზე. სწორედ აქ არის მნიშვნელოვანი, იქნება თუ არა ოპოზიცია პრინციპული და არ მიიღებს ხელისუფლების შემოთავაზებას, პროპორციულ სიებში გამარჯვების სანაცვლოდ ოპოზიციის სხვა მაჟორიტარ კანდიდატებთან დაკავშირებით გაჩუმდეს.
- თქვენი აზრით, რომელი პოლიტიკური ძალა წავა ამაზე?
- საქართველოში 3500 საარჩევნო უბანია. დაახლოებით 500 უბანზე ასე მოიქცევა ყველა პარტია. არ მეგულება საქართველოში არც ერთი პარტია, რომელსაც 3500 ძალიან ერთგული წევრი ჰყავს. საარჩევნო კომისიებში იქნება შემთხვევით დანიშნული ხალხი; ნაცნობობით მოსული; იქნება მოსყიდვები და ა.შ. თუკი ოპოზიციას ერთი კანდიდატი ეყოლებოდა, საუბნო კომისიაში ოპოზიციის ხუთივე წევრი თუ არა, ერთი მაინც ხომ იქნება წესიერი, რომ ხმები დაიცვას, ამბავი მაინც გამოიტანოს! ან კიდევ, პარტიის 150-კაციან სიაში ამომრჩევლისთვის ყველა ნაცნობი სახე იქნება? ან რა გარანტიაა, რომ, ვთქვათ, 30 კანდიდატის შემდეგ ვიღაც ისეთი იყოს ჩაწერილი, ვინც შეიძლება თავად პარტიისთვის არის მიუღებელი, მაგრამ ამის შესახებ ჯერ პარტიაშიც არაფერი იციან?
ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ გაყალბება შეიძლება მოხდეს, მაგრამ იგი ისეთი თვალშისაცემი არ იქნება, როგორც საპრეზიდენტო არჩევნების დროს იყო.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ ოპოზიციამ საკონსტიტუციო ცვლილების განხილვისას ბოიკოტის გამოცხადებით ამ ცვლილების უკვე არსებული სახით მიღებას შეუწყო ხელი?
- არ აქვს მნიშვნელობა, ამ შემთხვევაში გამოაცხადებდა თუ არა ოპოზიცია ბოიკოტს. ხელისუფლებამ იცის, რა უნდა და მექანიზმებიც მის ხელშია.
- მაშინ გამოდის, რომ ოპოზიციის პოლიტიკური ბრძოლის ყველა მეთოდი მარცხით დამთავრდება - თუკი ის, საერთოდ, იბრძვის პოლიტიკური მეთოდებით.
- საქართველოში პოლიტიკური ბრძოლის გზა, დიდი ხანია, მარცხით დასრულდა.
- მაშინ, რა გზა რჩება ოპოზიციას: საერთო-სახალხო აჯანყება, რაზეც უკვე სულ უფრო ხშირად და ღიად საუბრობენ?
- თუ ეს ამ არჩევნების შემდეგ არ მოხდება, აუცილებლად მოხდება მოგვიანებით. ან დიქტატურამდე მივალთ, ან იქნება აჯანყება. ეს ხელისუფლება, შევარდნაძის ხელისუფლებისგან განსხვავებით, კვალს ტოვებს. 40 მილიონი, რომელიც ლომაიას განათლების სამინისტროში აღმოჩნდა, ქაღალდზეა დაფიქსირებული და ამას ვერაფრით დამალავ. აი, ამიტომ ვერ დათმობენ ხელისუფლებას. შესაძლოა, ხელისუფლებას მართლაც ძალიან შესტკიოდა გული, ბიჭები რომ შიმშილობდნენ, მაგრამ მათ მოთხოვნებს თუ დააკმაყოფილებდა, ამით საკუთარ განაჩენს მოაწერდა ხელს.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ შიმშილობა სასოწარკვეთილი პოლიტიკოსების მიერ გადადგმული ნაბიჯი იყო?
- მე სტრატეგიის არსებობაში შემეპარა ეჭვი. თუ სტრატეგია არსებობს, მაშინ შიმშილობა შეიძლება ტაქტიკური სვლაც იყოს. მაგრამ ჩვენ რომ ხელისუფლების მიმართ პროტესტით აღსავსე ვართ, ეს ხომ სტრატეგია არ არის! ხელისუფლებაში მოსვლაც ხომ მიზანია და არა სტრატეგია! როცა ოპოზიციას სტრატეგია არ აქვს, ხელისუფლებას არჩევნების გაყალბების გაცილებით დიდი საშუალება ეძლევა. შიმშილობა კი, როგორც პროტესტის ფორმა, ჩემთვის ზნეობრივი აქტია. თუ საზოგადოება არსებობს, მან ამას მხარი უნდა დაუჭიროს - იმიტომ, რომ ეს არის ზნეობრივი აქტი რაღაცის მიმართ და არა - პოლიტიკური პროტესტის ფორმა.
- ამ შემთხვევაში, ეს ზნეობრივი აქტი იყო თუ პოლიტიკური პროტესტის ფორმა?
- ამ შემთხვევაში ხელისუფლება ცდილობდა, შიმშილობისთვის პოლიტიკური პროტესტის სახე მიეცა და არა - ზნეობრივის. მე კი ვფიქრობ, რომ ეს უფრო ზნეობრივი აქტი იყო: იმის ჩვენება, რომ ღირს დემოკრატიული იდეალებისთვის თავის გაწირვა. მაგრამ, როდესაც ზნეობრივი პროტესტის ფორმას პოლიტიკური პროტესტის საფარში ახვევ...
- რას გულისხმობთ?
- შიმშილობა დაიწყეს, რათა საზოგადოებისთვის ეჩვენებინათ: მზად ვართ, ამ ქვეყნისთვის, დემოკრატიული იდეალებისთვის თავი გავწიროთო, მაგრამ პოლიტიკური მოთხოვნები წამოაყენეს. ერთზე მეორე "დაამყნეს". ამიტომ იყო, ერთნი ბურჯანაძის გადადგომას ითხოვდნენ, მეორენი - სხვას.
რისთვის შიმშილობდა ეს ხალხი: იმისთვის, რომ სააკაშვილს ან ბურჯანაძეს გული აუჩუყდებოდა? შიმშილობას საზოგადოება უნდა გამოეფხიზლებინა, რომ ამ ქვეყანაში კარგი არაფერი ხდება!
- შეგიძლიათ დაასახელოთ ცალკეული პოლიტიკური ფიგურების, პოლიტიკური პარტიების მიერ გადადგმული ნაბიჯები, რომლებიც ქვეყანაში შექმნილი პოლიტიკური კრიზისის დაძლევის მცდელობაზე მიუთითებს?
- ვფიქრობ, რომ ოპოზიციის თხუმეტპუნქტიანი მემორანდუმი ამის მცდელობა იყო. თუმცა: მემორანდუმი უნდა დაწერილიყო, მემორანდუმი უნდა გაგზავნილიყო, მაგრამ მათ უნდა სცოდნოდათ, რომ იქიდან არაფერი შესრულდებოდა. როგორც ჩანს, ეს არ იცოდნენ. თუ ეს გაცნობიერებული ექნებოდათ, მაშინ არ დაიშლებოდნენ.
- თქვენ ამბობთ, რომ ხელისუფლება ყველაფერზე წამსვლელია და სხვადასხვა საშუალებით მანიპულირებაც შეუძლია. თუ მართლა არაფერი გამოვა, მაშინ რატომ ვართ ასეთი მომთხოვნები ოპოზიციის მიმართ?
- მომთხოვნები ჩვენ ვართ?! ჩვენ არ გვინდა ეს ხელისუფლება. და არის ოპოზიცია, რომელიც ამბობს: რადგან თქვენ არ გინდათ, მოდით, ერთად შევცვალოთ. რადგან ის ამბობს, - ამას გავაკეთებო, ჩვენ ვეუბნებით: რატომ არ აკეთებ? აი, ასეთია მასის მიმართ ოპოზიციის დამოკიდებულება.
- როგორ ფიქრობთ, ახლა ოპოზიცია საპარლამენტო არჩევნებისთვის უფრო ემზადება თუ საერთო-სახალხო აჯანყებისთვის?
- ... დღეს, უბრალოდ, განცხადებებს აკეთებენ. მათ საქმეებში ჩახედული არ ვარ, მაგრამ საპრეზიდენტო არჩევნებზე ნანახიდან გამომდინარე, არ მგონია, განსხვავება დიდი იყოს. ახლა, ალბათ, დაიწყება სირბილი კომისიებში წევრებისთვის და ა.შ. ასე მგონია, ესენი მართლა არჩევნებში მიდიან. მე კი ვფიქრობ, რომ არჩევნები კი არა, ომია.
- კობა დავითაშვილი დარწმუნებულია, რომ ოპოზიცია ბეჭებზე დასცემს "ნაცმოძრაობას". ე.ი., მისი აზრით, ომში მიდის.
- შესაძლოა, ფიქრობს, რომ არჩევნებში მოიგებს?
მიმდინარე პოლიტიკური პროცესები, საპარლამენტო არჩევნებთან დაკავშირებული საკითხები მაინც ბუქარესტის სამიტს უკავშირდება.
- თუ MAP-ს მივიღებთ, მაშინ რა მოხდება?
- თუ MAP-ს მივიღებთ, მაშინ სიტუაცია გართულდება. დასავლეთს, რა თქმა უნდა, სურს, რომ აქ დემოკრატია იყოს. მაგრამ შეუძლია, ამისთვის ვიღაცას დაუპირისპირდეს? თუ MAP-ს მივიღებთ, საქართველოში დაიწყება დაპირისპირება ხელისუფლებაში არსებულ დასავლურ და რუსულ ძალებს შორის. არ ვიცი, რა ფორმით იქნება ეს გამოხატული, მაგრამ იქნება პროვოკაციების ძალიან მაღალი ალბათობა.
- ეს დესტაბილიზაციას გამოიწვევს?
- დიახ, და ესეც გასათვლელია. ძალიან მნიშვნელოვანია, ხელისუფლებაში მყოფმა პრორუსულმა ძალებმა დესტაბილიზაციის შესაქმნელად ოპოზიცია არ გამოიყენონ.
- პრორუსულ და დასავლურ ძალებად ვის დაასახელებთ?
- პერსონალურად ამის თქმა ძნელია.
- მაგრამ ჯგუფები პერსონებისგან შედგება.
- ვამბობ იმას, რაც პოლიტიკიდან ჩანს. მაგალითად, 7 ნოემბერი პრორუსული ძალების გამარჯვება იყო, 8 ნოემბერს კი დასავლურმა ძალებმა გაიმარჯვეს.
- გამოდის, რომ ამ ქვეყანაში ხელისუფლებასა და ოპოზიციას არანაირი ფუნქცია არ აქვთ? ოპოზიცია კი ამბობს, - საქართველოში ყველაფერს ამ ქვეყნის მოქალაქეები წყვეტენო.
- ასე ამბობენ... გაკეთებული ანალიზის მიმართ ინტერესი არის, მაგრამ ის მათთვის "მაგარი" მაშინ არის, თუ აწყობთ. სამოქალაქო საზოგადოება არ არსებობს.
- სამოქალაქო საზოგადოების ნიშნებსაც ვერ ხედავთ?
- ახლა იწყება შენებაო, - თქვეს. ოცი წელია, ეს მესმის.
- თქვენ ამბობთ, რომ საპარლამენტო ოპოზიცია არჩევნების წინ აუცილებლად უნდა გაერთიანდეს. მაგრამ ეს ალბათ უკვე შეუძლებელია. თუმცა, ფიქრობენ ბლოკებად გაერთიანებაზეც.
- რესპუბლიკელები უნდა დაბრუნდნენ გაერთიანებაში.
- თქვენ გგონიათ, რომ დაბრუნდებიან?
- მე იმას ვამბობ, თუ როგორ შეიძლება ამ ხელისუფლების ჩანაცვლებას მივაღწიოთ. მათ უნდა დაემატონ "ახალი მემარჯვენეები", შესაძლოა, ლეიბორისტებიც. ასეთ გაერთიანებას (თუ ის სწორად დაგეგმავს საარჩევნო სტრატეგიას მაინც) დიდი შანსი აქვს, რომ ძალიან რელიეფურად წარმოაჩინოს, რა მოხდება არჩევნებზე.
მე იმას კი არ ვამბობ, რომ, თუ ოპოზიცია გაერთიანდება, არჩევნები სამართლიანად ჩატარდება. თუ ოპოზიცია ვერ წარმოაჩენს, რომ არჩევნები გაყალბდა, ეს ყველამ უნდა გაიგოს. საპრეზიდენტო არჩევნებში ეს ძალიან ნათლად ჩანდა. ახლა ისინი ამას ვერ შეძლებენ.
- საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ პროტესტი გამოხატეს, მაგრამ რა შედეგი მიიღეს?
- თუ ისევ იქნება პროტესტი, მაშინ იგი აჯანყებაში უნდა გადაიზარდოს.
- თქვენ ადამიანებს დესტრუქციისკენ მოუწოდებთ?
- სულაც არა. ეს სრულიად ლოგიკური გაგრძელება იქნება. თუ ეს 21-ში არ მოხდება, აუცილებლად იქნება მოგვიანებით. სხვა შემთხვევაში - იქნება დიქტატურა.
დასავლეთმა დემოკრატიის მშენებლობაში სისხლი ჩააქცია და თავს ნუ მოვიტყუებთ, რომ ქართველები ყველაზე მაგრები ვართ. თუ შევძლებთ, მივაღწევთ დემოკრატიას, თუ არა - დავრჩებით დიქტატურაში.
- ბერეზოვსკის გამოჩენა, თქვენი აზრით, რას შეიძლება ნიშნავდეს?
- ბერეზოვსკი ხელისუფლებას სჭირდება.
- თუ ასეა, ამას გოგა ხაინდრავა ვერ ხვდება?
- ჩვენთან ბევრი რამ აღრეულია: პატარკაციშვილი ხელისუფლებას რომ სჭირდებოდა, ხვდებოდნენ? აჟიოტაჟი იყო, - პატარკაციშვილი ოპოზიციას აფინანსებსო. დააფინანსა? ის, რაც პატარკაციშვილმა არ გააკეთა, ახლა ბერეზოსკი გააკეთებს? იარაღს გამოაგზავნის და ოპოზიციას შეაიარაღებს?
დიახ, გარედან გვმართავენ! მთელ ერს არასრულფასოვნების კომპლექსი აქვს. ჩვენი თავის არ გვჯერა და სულ ვიღაცასთან გავრბივართ. ხალხს სადაც დაუძახებენ, იქით მიდის.
- სოციოლოგიურმა გამოკითხვამ უჩვენა, რომ ადამიანებმა ნოემბერში პროტესტი სოციალური მდგომარეობის გამო გამოხატეს.
- თუ ასეა, მოითხოვე ის, რაც არ გაქვს! ვთქვათ, არ გაქვს დაზღვევა. გამოდი და დაზღვევა მოითხოვე! რატომ ითხოვ მიშას გადადგომას? საზოგადოება პოლიტიკოსებზე მაღლა უნდა იდგეს. ხომ სურს ხალხს, რომ ოპოზიცია საპარლამენტო არჩევნებში ერთიანი იყოს. მაშინ, მოითხოვონ!
- და ოპოზიცია ამ მოთხოვნას შეასრულებს?
- შეიძლება არ შეასრულოს, მაგრამ ხალხი დაფიქსირდება, როგორც მისი ალტერნატივა; როგორც პოლიტიკაზე მაღლა მდგომი.
რაღაც უნდა გამოკრისტალდეს, რაზეც ქვეყნის დაფუძნება დაიწყება. საზოგადოება იქ არსებობს, სადაც ღირებულებებს ყველანი ერთად (და არა მხოლოდ ცალ-ცალკე) ვეფუძნებით.

საზოგადოებრივი პროტესტიც ჩიხში შევიდა

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

24 მარტი, 2008



"ხალხს მართლაც ისეთი ხელისუფლება ჰყავს, როგორსაც იმსახურებს, მაგრამ საპარლამენტო არჩევნებზე შეიძლება სხვა ვითარება მივიღოთ: როცა ხალხი არ იმსახურებს იმ ხელისუფლებას, რომელიც ჰყავს. ეს იმით აიხსნება, რომ ხალხმა გაუსწრო პოლიტიკის მკეთებელ ადამიანებს. ოპოზიციამ საზოგადოებაში დაგროვილი ენერგია, პროტესტის მუხტით აღსავსე, სწორად ვერ გამოიყენა", - საქართველოში შექმნილ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ვითარებას "მთელი კვირისთვის" სოციოლოგი იაგო კაჭკაჭიშვილი აფასებს.

ნოემბერში: გაბრაზებულიც და მობილიზებულიც
- რასაკვირველია, ქართულ საზოგადოებაში მძიმე სოციალური და ეკონომიკური პრობლემები ნეგატიურ ფონს ქმნიდა და ხალხში გარკვეულ უარყოფით ენერგიას აგროვებდა. ასეთი საპროტესტო ფონი, ცხადია, ნოემბერშიც არსებობდა და მანამდეც, წლების განმავლობაში. თუმცა, იმის მოწმეც არაერთხელ გავმხდარვართ, რომ ადამიანებს შეუძლიათ, მძიმე სოციალური პირობებით უკმაყოფილების მიუხედავად, მეტ-ნაკლები სიმშვიდე შეინარჩუნონ, თუ დარწმუნდნენ, რომ მათი არასახარბიელო მდგომარეობა ობიექტური ვითარებების შედეგია და არა ხელისუფლების უნიათობით ან, მით უფრო, მისი დანაშაულებრივი საქმიანობით გამოწვეული. ირაკლი ოქრუაშვილის გამოსვლამ სწორედ ასეთ განწყობას შეურყია საფუძველი. ამ შემთხვევაში, მეორეხარისხოვანია - იყო თუ არა ოქრუაშვილის განცხადებები სააკაშვილის პოლიტიკის მართლაც ობიექტური მხილება. მთავარი ის არის, რომ იმას, რაც მოსახლეობის დიდ ნაწილში ეჭვის (შესაბამისად, გარკვეული ვარაუდების) სახით არსებობდა, ოქრუაშვილმა - უმაღლესი ხელისუფლების ყოფილმა წამყვანმა ფიგურამ - დამაჯერებლობა შემატა. როდესაც პირველადი წყაროდან ისმენ ბრალდებებს, მაგალითად, ხელისუფლების კორუმპირებულობის, შეკვეთილი მკვლელობის და ა.შ. შესახებ, პირველი რეაქცია ამ ბრალდებების კრიტიკა კი არა, ღირსების შელახვის განცდაა. სწორედ ოქრუაშვილის განცხადებები აღმოჩნდა ძალზე ეფექტური ინსტრუმენტი მოსახლეობაში დაგროვილი საპროტესტო ენერგიის გასააქტიურებლად. მაგრამ საპროტესტო აქტივობა, თუნდაც, ხელისუფლებაზე გაბრაზებით განპირობებული, მობილიზების, ორგანიზების გარეშე ჰაერში გაიფანტება. ნოემბრის დღეებში ოპოზიციურმა პარტიებმა ძალიან კარგად შეძლეს სწორედ ამ საპროტესტო ენერგიის აკუმულირება და ორგანიზება.

ახლა: დაქსაქსული გაბრაზებულები
- ამ ეტაპზე, საზოგადოებრივ-პოლიტიკურმა სიტუაციამ გარკვეულობა, თანმიმდევრულობა დაკარგა და ქაოსისა და ბუნდოვანების შემცველი გახდა. მოსახლეობაში არსებული საპროტესტო მუხტი, რომელიც ოქტომბერ-ნოემბერში გაღვივდა და სკანდალური საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ კიდევ უფრო გაძლიერდა, რასაკვირველია, არ გამქრალა. მნიშვნელოვანი ცვლილება კი ის არის, რომ ეს საპროტესტო ენერგია აღარ დაუკავშირდა ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების კონკრეტულ მიზნებს.
- მიგაჩნიათ, რომ, თუ ადრე ხალხი ოპოზიციას ენდობოდა და მას მიჰყვებოდა, ახლა იგი მის დაძახილზე აღარ გამოდის?
- ამ თვალსაზრისით, იყო მნიშვნელოვანი პერიოდი - რამდენიმე თვე, როდესაც მოსახლეობაში დაგროვილი ამბოხი და ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების მესიჯები კორელატური იყო, ისინი ერთმანეთს ეთანხმებოდა. მაგრამ დღეს ასეთი უნისონი აღარ არის. ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების სვლები და საზოგადოების პროტესტი ერთმანეთთან, მნიშვნელოვანწილად, აღარ თანხმდება.
- ოპოზიცია საპირისპიროს ამტკიცებს - იმას, რომ ხალხი მის მხარეზეა და, საჭიროების შემთხვევაში, მისი ქუჩაში გამოყვანა შეუძლია.
- ცხადია, ოპოზიცია ხვდება, რომ, თუ ორი კვირის წინ ვინმე ამ ხელისუფლებაზე ძალიან გაბრაზებული იყო, შეუძლებელია, ორი კვირის შემდეგ გაბრაზებამ გაუაროს. სწორია ისიც, რომ შეუძლებელია, საპროტესტო მუხტი ყოველთვის ერთსა და იმავე დონეზე იყოს შენარჩუნებული, მაგრამ აშკარაა, რომ საზოგადოებისა და ოპოზიციური ძალების განწყობები ერთი მიმართულებით აღარ მოძრაობს, რაც მოსახლეობაში იმედგაცრუებას იწვევს. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ოპოზიციურად განწყობილმა მოსახლეობამ არჩევანი ხელისუფლების სასარგებლოდ შეცვალა. მაგრამ ფაქტია, რომ ოპოზიციური პოლიტიკური სპექტრი საპროტესტო ენერგიის მობილიზებას ვეღარ, ან - ნაკლებად ახერხებს. ძალიან მნიშვნელოვანია, გავიაზროთ, რატომ მოხდა ეს:
ჩვენი ორგანიზაციის ("სოციალური კვლევისა და ანალიზის ინსტიტუტი") მიერ ჩატარებული ბოლოდროინდელი სოციოლოგიური კვლევები (რომლებიც ჩატარდა საპრეზიდენტო არჩევნებამდე და მის შემდეგ) აჩვენებს, რომ ბოლო თვეებში ყოველთვის არსებობდა მოსახლეობის დაკვეთა ოპოზიციურ პარტიათა გაერთიანებაზე, თანაც - საყოველთაო გაერთიანებაზე. სხვათა შორის, ეს ახალი ტენდენციაა. უფრო ადრე ჩატარებულ კვლევებში მოსახლეობის მხრიდან სხვა განწყობები ჩანს: ამომრჩეველი ფრთხილად არჩევს პოლიტიკური გაერთიანების აქტორებს და, საბოლოო ჯამში, იკვეთება კოალიციის ე.წ. "სასურველი" და "არასასურველი" სცენარები. "არასასურველი სცენარის" მიხედვით, ზოგიერთ პოლიტიკურ ძალასთან გაერთიანება ოპოზიციისთვის წამგებიანად მიიჩნეოდა. ასეთ პოლიტიკურ ძალად, მაგალითად, სახელდებოდა ლეიბორისტული პარტია.
ბოლო ხანს ვითარება პრინციპულად შეიცვალა: საზოგადოებამ ოპოზიციურ პარტიათა ტოტალური გაერთიანება მოითხოვა (სხვათა შორის, ლეიბორისტების ჩათვლით). თუმცა, ფაქტია, რომ ასეთი გაერთიანება არ შედგა. უფრო მეტიც: არათუ ტოტალური გაერთიანება არ შედგა, არამედ, პირიქით, ეროვნული საბჭოს მთლიანობა დაირღვა - იგი დატოვა რესპუბლიკურმა პარტიამ, მნიშვნელოვანი პოლიტიკური წონის მქონე სუბიექტმა. ამ ფაქტმა მოსახლეობაში მნიშვნელოვნად შეასუსტა ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების ერთიანობის განცდა. აქ უნდა აღინიშნოს, რომ რესპუბლიკელების წამოსვლა მექანიკური კი არა, ასე ვთქვათ, იდეოლოგიური და სხვა შეუათანხმებლობით მოტივირებული წამოსვლა იყო. თანდათან მჟღავნდება, რომ ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები განსხვავებულ მოთხოვნებს აყენებენ. ხშირად, მმართველი პარტიის მიმართ წაყენებული ეს მოთხოვნები ურთიერთგამომრიცხავია. შეგვიძლია, მაგალითად დავასახელოთ მოთხოვნები მაჟორიტარული წესით არჩევასთან დაკავშირებით. რესპუბლიკელები ამ საკითხის მეტ-ნაკლებად მოსაგვარებლად უკვე ინდივიდუალურად ეძებენ გამოსავალს, დანარჩენებს კი ამავე თემაზე განსხვავებული მოსაზრებები აქვთ და, ამ და სხვა მოთხოვნების საფუძველზე, უკვე მერამდენე დღეა, შიმშილობენ.
მემარჯვენეებმა ვერ მოახერხეს ეროვნულ საბჭოში რესპუბლიკური პარტიის წამოსვლის შედეგად გაჩენილი ვაკანსიის შევსება. მართალია, ისინიც შიმშილობენ, მაგრამ ეროვნულ საბჭოსთან ერთიანობა მიღწეული არ არის: მათი მოთხოვნებიც განსხვავდება. ასე რომ, ოპოზიციურ პარტიებს აქვთ შეხების წერტილები, მაგრამ ეს არ არის ერთი მიმართულებით სვლა. ვფიქრობ, რომ ეს არის მთავარი ფაქტორი, რის გამოც ოპოზიციური სპექტრის გარშემო საპროტესტო ენერგიის მობილიზება ვერ ხერხდება.
- რესპუბლიკელები ამბობენ, - გაერთიანებული ოპოზიციიდან გასვლით ამომრჩეველს დამატებითი არჩევანის შესაძლებლობა მივეცითო.
- არ ვეთანხმები იმ მოსაზრებას, რომ რესპუბლიკური პარტიის წამოსვლით მოსახლეობას უფრო ფართო არჩევანის შესაძლებლობა მიეცა. საქართველოში ჯერ არ არის ჩამოყალიბებული ისეთი პოლიტიკური ცნობიერება, ისეთი პოლიტიკური კულტურა, რომ არჩევნებში ხმები პოლიტიკურ პარტიათა განსხვავებული პროგრამის, პლატფორმის, იდეოლოგიის მხარდაჭერის შესაბამისად გადანაწილდეს. სხვათა შორის, ამის მიზეზი მხოლოდ მოსახლეობის პოლიტიკური განათლების დონე არ არის; ამაში გარკვეული როლი თავად პოლიტიკურმა პარტიებმა შეასრულეს: აღმოჩნდა, რომ მემარჯვენეები მემარცხენე მოთხოვნებს აყენებენ, მემარცხენეები კი პირიქით - მემარჯვენე იდეოლოგიას იზიარებენ... არ მგონია, რომ რესპუბლიკელებმა, ეროვნული საბჭოდან წამოსვლით, მათ მიმართ სიმპათიით განწყობილ ამომრჩეველს ხელ-ფეხი გაუხსნეს და მხარდამჭერები გაუმრავლეს. ასეთები, რასაკვირველია, იქნებიან, მაგრამ, ვფიქრობ, ასეთი ქმედებით რესპუბლიკელებმა უფრო მეტი ხმები დაკარგეს, ვიდრე შეიძინეს.
ოპოზიციური ერთობის განცდა ირღვევა. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რის გამოც საპროტესტო ენერგიის მობილიზება დღეს აღარ ხდება.

"ნაცმოძრაობა" უფრო რაციონალურად აზროვნებს?
კრიზისულ ვითარებაში "ნაციონალურმა მოძრაობამ" შეიმუშავა სერიოზულად მოფიქრებული, რაციონალური გეგმა პოლიტიკური კრიზისიდან მისთვის საუკეთესო შედეგით თავის დაღწევისთვის.
სააკაშვილის პოლიტიკური რიტორიკა აბსოლუტურად შეცვლილია. ეს სახელისუფლებო პარტიისთვის შედეგის მომტანი იქნება. ამას კვლევებიც აჩვენებს: ამომრჩეველთა ძალიან დიდ ნაწილს სჯერა, რომ სააკაშვილი მზად არის, შეცვალოს პოლიტიკური კურსი. ვერ დამისახელებთ 7 ნოემბრის შემდგომი პერიოდის განმავლობაში სააკაშვილის ისეთ გამოსვლას, რომელიც იყო კონფრონტაციული, ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების შეურაცხმყოფელი. სააკაშვილის პოლიტიკური რიტორიკა თანამშრომლობის სურვილით არის გაჟღენთილი. ამ შემთხვევაში, არ აქვს მნიშვნელობა იმას, თუ რამდენად გულწრფელია იგი. ფაქტია, რომ ამ ადამიანის მიერ საკუთარი პოლიტიკური დისკურსის არტიკულირების ინსტრუმენტი არის რადიკალურად განსხვავებული. ეს ფაქტორი "მუშაობს".
ნიშანდობილივია ისიც, რომ მმართველი პარტიის ის წარმომადგენლები, რომელთა მიმართ მოსახლეობას ცალსახად უარყოფითი დამოკიდებულება ჩამოუყალიბდა, "ნაციონალური მოძრაობის" "სახეები" აღარ არიან. არაფერს ვამბობ ბოკერიასა და ნადირაძის სახელისუფლებო სამზარეულოში კულუარულ ჩართულობაზე, მაგრამ ფაქტია, რომ დეკლარირებული ჩართულობა მინიმალურ დონემდეა დაყვანილი. წამოწეულია ისეთი პოლიტიკური აქტორები, რომელთა მიმართ მოსახლეობას ლამის ფიზიოლოგიური მიუღებლობა არ აქვს: მაგალითად, ნინო ბურჯანაძე, პავლე კუბლაშვილი, გიგი წერეთელი, გოგა ხაჩიძე, გია ბარამიძე...
- თქვენი აზრით, ეს სახეები მოსახლეობის ცნობიერებაში მოქმედ ხელისუფლებასთან არ ასოცირდება?
- მათ არ აქვთ საზოგადოებაში ნდობის მაღალი ხარისხი, მაგრამ ცალსახად მიუღებელნიც არ არიან. ძნელი სათქმელია, იქნება თუ არა "სახეთა ჩანაცვლება" საკმარისი იმისთვის, რომ "ნაციონალური მოძრაობის" რეიტინგმა მოიმატოს, მაგრამ ფაქტია, რომ მისი რეიტინგი სტაბილურია.
ხელისუფლებამ მოახერხა, ეჩვენებინა, რომ მისი პოლიტიკური კურსი კონფრონტაციის ველიდან თანამშრომლობის ველში ინაცვლებს. ის მოსახლეობაში პოზიტიურ პოლიტიკურ მესიჯებს უშვებს. იგი ცდილობს, არჩევნებამდე დარჩენილ დროში სოციალური კეთილდღეობის მომტანი მარცვლებიც ჩააგდოს და ამითაც მიიმხროს ამომრჩეველი. რაღაც შედეგი, მეტ-ნაკლებად, ამასაც მოაქვს.
- ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ საზოგადოებაში პოლიტიკური კულტურა მნიშვნელოვანად ამაღლდა და ამომრჩეველს ვეღარ მოისყიდიან.
- გეთანხმებით, მაგრამ ვერ უარვყოფთ, რომ ამომრჩეველთა გარკვეულ ნაწილზე ასეთი ხერხები მოქმედებს.
საგარეო-პოლიტიკური წარმატებებიც, რასაკვირველია, "ნაციონალური მოძრაობის" წისქვილზე ასხამს წყალს. თუ ბუქარესტის სამიტზე საქართველო MAP-ს მიიღებს, ეს, საარჩევნოდ, ცხადია, ხელისუფლებას ქულებს მოუტანს.

საპარლამენტო პერსპექტივა და უპერსპექტივობა
ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ "ნაციონალურ მოძრაობას" ჰყავს სტაბილური, კარგად ორგანიზებული და მობილიზებული ამომრჩეველი, რომელიც ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის მესამედს შეადგენს. ისინი არიან ადმინისტრაციული რესურსიდან დაწყებული, იმ ადამიანებით დამთავრებული, ვისაც გულწრფელად სჯერა, რომ "ნაციონალური მოძრაობა" სოციალური პროგრესის წყაროა. საინტერესოა ერთი შეხედვით პარადოქსული შედეგი: "ნაციონალური მოძრაობის" რეიტინგმა, ნოემბრიდან მოყოლებული, არათუ დაიწია, მოიმატა კიდეც. საქმე ის არის, რომ მიხეილ სააკაშვილისთვის "მაშველი რგოლის" ფუნქციას ახლა "ნაციონალური მოძრაობა" ასრულებს. თუ სააკაშვილს, მისი ქარიზმატულობიდან გამომდინარე, ყოველთვის ჰქონდა მისი პარტიისაგან დამოუკიდებელი და ბევრად დიდი მხარდაჭერა, ახლა ვითარება შეიცვალა: სააკაშვილს ძალიან გაუჭირდა. მისი ძალაუფლების ლეგიტიმურობას საქართველოში არ ცნობს მოსახლეობის დიდი ნაწილი და არც ერთი პოლიტიკური ძალა, "ნაციონალური მოძრაობის" გარდა. ასე რომ, სააკაშვილის მხარდამჭერები ხვდებიან, რომ მათ ლიდერს, ძალაუფლების გასამტკიცებლად, პარტიული მხარდაჭერა სჭირდება. სწორედ ამან გამოიწვია მათი მობილიზაცია "ნაციონალური მოძრაობის" გარშემო.
კვლევები, ასევე, საშუალებას გვაძლევს, ვნახოთ, რა ხდება ოპოზიციურ ფლანგზე: მხოლოდ სამი ოპოზიციური პარტია: რესპუბლიკელები, "ახალი მემარჯვენეები" და ლეიბორისტები ახერხებენ 7%-იანი ან, თუნდაც, 5%-იანი ბარიერის გადალახვას - საარჩევნო მოსახლეობის მობილიზებას იმ ზღვრამდე, რომ პარლამენტში ადგილები მოიპოვონ. დანარჩენი პოლიტიკური პარტიები, ჯერჯერობით, 5%-იანი ზღვრის გადალახვასაც კი ვერ ახერხებენ. ეს ამ პოლიტიკურმა პარტიებმაც კარგად იციან. მათ იციან: იმის გამო, რომ არ აქვთ საკმარისი რეიტინგი პარლამენტში შესასვლელად, საკანონმდებლო ორგანოში მათი მოხვედრის ერთადერთი შანსი გაერთიანებაა: იქნებ გაერთიანებამ მაინც შექმნას ზომიერად პოზიტიური, ან, უფრო მეტი, ე.წ. სინერგიული ეფექტი, როდესაც გაერთიანება მექანიკური გაერთიანება კი არ არის, არამედ იქმნება ახალი, სიმპათიური პოლიტიკური თვისებრიობა.
მეორე მხრივ, კვლევები იმასაც აჩვენებს, რომ, თუ ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები ცალ-ცალკე მიიღებენ არჩევნებში მონაწილეობას, "ნაციონალურ მოძრაობას" პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობის მოპოვების დიდი შანსი აქვს. თუ ეროვნული საბჭოს დაქსაქსვის ტენდენცია გაგრძელდა, მან შეიძლება ისეთ ნიშნულს მიაღწიოს, რომ გაუჭირდეს პარლამენტში თავისი კვოტის აღება. ეროვნული საბჭო, რეიტინგული პარტიების გარეშე დარჩენილი, ვერ იქნება ის პოლიტიკური ძალა, რომელიც კონკურენტუნარიანი იქნება. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, რომ, თუ პარლამენტში მხოლოდ "ნაციონალური მოძრაობა" და სამი ოპოზიციური პოლიტიკური ძალა - მემარჯვენეები, რესპუბლიკელები და ლეიბორისტები - შევიდა, მმართველი პარტია საკონსტიტუციო უმრავლესობის მოპოვების შანსს იძენს (მით უფრო, რომ მაჟორიტარული არჩევნების მოდელი მათ სასარგებლოდ მუშაობს). ეს ისეთი სცენარია, რომელიც ყველაზე მეტად აწყობს "ნაციონალურ მოძრაობას" და ყველაზე ნაკლებად - ოპოზიციას. არადა, ჩვენ ვხვდებით, რომ მოვლენებმა ასეთი მიმართულებით განვითარება დაიწყო.

საარჩევნო კოდექსი: ვინ არის დამნაშავე?
შექმნილ სიტუაციაში მთავარი მაინც ის არის, რომ "ნაციონალური მოძრაობა" უფრო მობილიზებულია, ოპოზიციამ კი, ერთიანი სტრატეგიისა და ტაქტიკის შემუშავების ნაცვლად, დაქსაქსვა დაიწყო. მეტიც, კონფრონტაციის, პრინციპულ საკითხებში შეუთანხმებლობის ნიშნებიც გაჩნდა.
ოპოზიციამ ვერ მოახერხა, არსებითი მნიშვნელობის საკითხები არაარსებითისგან გაემიჯნა. ვფიქრობ, რომ ზედმეტი ენერგია გადააყოლეს პოლიტპატიმრებისა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის საკითხებს. მოსახლეობაში საპროტესტო მუხტი არჩევნების გაყალბებამ გაამძაფრა და, სწორედ ამიტომ, უპირველესი მოთხოვნა საარჩევნო კოდექსთან დაკავშირებით უნდა დასმულიყო. ახლა კი, რა მივიღეთ? საზოგადოებრივი მაუწყებლის თემა განელდა. გვესმის ასეთი შინაარსის მოთხოვნები: ბურჯანაძის გადადგომა, პოლიტპატიმრების გათავისუფლება, საპრეზიდენტო არჩევნებში დათვლილი ხმების ხელახალი გადათვლა... ამ მოთხოვნებმა აქტუალობა დაკარგა. მას შემდეგ, რაც ინაუგურაცია გაიმართა და სიმძიმის ცენტრი საპარლამენტო არჩევნებზე გადავიდა, ყველაფერი უნდა გაკეთებულიყო იმისთვის, რომ მიღწეულიყო საპარლამენტო არჩევნების ჩატარება ნორმალური საარჩევნო კოდექსის საფუძველზე.
- როგორც ოპოზიცია ამბობს, იმდენად ნაჩქარევად მოხდა კონსტიტუციაში ცვლილების შეტანა, რომ ის ამას წინ ვერაფრით აღუდგა.
- მაგრამ ოპოზიციამ არც მიიღო კანონპროექტის განხილვაში მონაწილეობა. მან ბოიკოტი გამოაცხადა...
თუმცა, ზუსტად მაინც არავინ იცის, რა მოხდება არჩევნებზე. ბევრი რამ მოვლენების შემდგომ განვითარებაზე არის დამოკიდებული. არ ვფიქრობ, რომ ზემოთ აღნიშნული მიზეზების გამო, ხელისუფლებით უკმაყოფილო მოქალაქეები პოლიტიკურ ორიენტაციას შეიცვლიან და ხმას "ნაციონალურ მოძრაობას" მისცემენ, მაგრამ არსებობს იმის მოლოდინი, რომ "ნაციონალური მოძრაობის" ამომრჩეველი არჩევნებზე წავა (როგორც ითქვა, ის მოტივირებული და მობილიზებულია); "ნაციონალური მოძრაობის" მიმართ პროტესტის გრძნობით გამსჭვალული მოსახლეობა კი არჩევნების დღეს შესაძლოა, შინ დარჩეს. უნდა გავითვალისწინოთ, რომ არჩევნების შედეგები ითვლება არა ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის, არამედ არჩევნებზე მიცემული კონკრეტული ხმების საფუძველზე. სწორედ აქ ჩნდება "ნაციონალური მოძრაობის" პარლამენტში საკონტიტუციო უმრავლესობით მოსვლის რეალური შესაძლებლობა. ოპოზიციის ნაბიჯები კი, ჯერჯერობით, არსებული ვითარების გამოსწორების საფუძველს არ იძლევა.

ეკლესია - ხელისუფლებასა და დანარჩენებს შორის
- მაშინ, როცა საქართველოში საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრება უკიდურესად იძაბება, დაპირისპირებული მხარეებისთვის ერთადერთი ანგარიშგასაწევი, ავტორიტეტული ფიგურა კათალიკოს-პატრიარქია.
- ეკლესიას საქართველოში არსებულ სოციალურ ინსტიტუტებს შორის ნდობის ყველაზე მაღალი რეიტინგი აქვს. ფრუსტრირებულ მოსახლეობას იმედის კუნძულები სჭირდება. ამ შემთხვევაში, ეკლესია ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი თავშესაფარია. ეკლესიაც იყენებს ამ უპირატესობას და ცდილობს, პოლიტიკურ პროცესებში მედიატორის როლი შესასრულოს. მაგრამ ეკლესია პოლიტიკური აქტორი არ არის, ამიტომ მისი მომრიგებლური აქტივობა მხოლოდ ვითარების დროებითი განმუხტვის ინსტრუმენტია და არა - მნიშვნელოვანი პოლიტიკური გადაწყვეტილებების მიღების საშუალება. ამიტომ პოლიტიკურ პროცესებში ეკლესიის ჩართულობას მხოლოდ სიმბოლური მნიშვნელობა შეიძლება მივანიჭოთ. პატრიარქის მოწოდება შიმშილობის შეწყვეტასთან დაკავშირებით, რა თქმა უნდა, მისასალმებელია, მაგრამ ის პრობლემის გადაჭრის გზა არ არის. დიალოგისკენ მოწოდება იმის პირობა არ არის, რომ დიალოგი შედგება. გავიხსენოთ: ეკლესიამ ვერ აიცილა 9 აპრილი. ეკლესიის მოქმედების ძალმოსილებას თავისი "კვოტა" აქვს: თუ დაპირისპირებული ძალები ერთმანეთს სამკვდრო-სასიცოცხლოდ დაეჯახებიან, ეკლესიის მომრიგებლობა ჰაერში გაიფანტება და სიმბოლური მნიშვნელობაც დაიკარგება. ჯერჯერობით, ეკლესია ქვეყანაში ერთგვარი სტაბილურობის შენარჩუნებას ხელს უწყობს, მაგრამ მნიშვნელოვანი პოლიტიკური გადაწყვეტილებების კატალიზატორი ის ვერ იქნება.
- ამ კონტექსტში საინტერესოა ისიც, რომ პარლამენტის თავმჯდომარემ ოპოზიციის მიერ გაკეთებულ შეთავაზებას პატრიარქის მიმართ ულტიმატუმი უწოდა. ეკლესიით მანიპულირება ხდება?
- "ნაციონალური მოძრაობა" ამ შემთხვევაშიც თანმიმდევრულია: ის ცდილობს, შექმნას შთაბეჭდილება, თითქოს ოპოზიციური პოლიტიკური ძალა ეკლესიის მიმართ კონფრონტაციულია. სხვათა შორის, ეკლესიის, როგორც ერთგვარი მეტაპოლიტიკური აქტორის, მიმხრობის მოთხოვნილება საქართველოს პოლიტიკურ ველში უალტერნატივო სტანდარტად ჩამოყალიბდა. ეს სინდრომი ხელისუფლებასაც შეეყარა. ესეც ახალი სტრატეგიაა - ადრე მმართველი პარტია ეკლესიისაგან დისტანცირებულად მოქმედებდა, ახლა ცდილობს ეკლესიასთან მოკავშირის იმიჯი დაიმკვიდროს. პოლიტიკურ ძალთა შორის კონკურენციის სიმძიმის ერთ-ერთი ცენტრი ისიც არის, ვინ უფრო დამაჯერებლად მოირგებს რელიგიურ-ეკლესიურ ნიღაბს. ეს მაინცდამაინც ჯანსაღ ტენდენციად არ მიმაჩნია.
* * *
ძალზე იშვიათად ხდება, ორასი ათასი ადამიანი შეიყაროს და იქ დესტრუქციის საფრთხე არ შეიქმნას. ეს, უდავოდ, პოლიტიკური კულტურის მაჩვენებელია. პოლიტიკური კულტურის მაჩვენებელია ისიც, რომ ამომრჩეველი აღარ არის მარიონეტი. მაგრამ ეს არ არის საკმარისი პირობა იმისთვის, რომ მოსახლეობა იყოს მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ტრანსფორმაციების წყარო. ხალხმა საკუთარი ნების დელეგირება უნდა მოახდინოს გარკვეულ პოლიტიკურ ძალებზე და, თუ ის საზოგადოებაში შესაბამის პოლიტიკურ ძალებს ვერ ხედავს, ეს უკვე მისი ბრალი არ არის: საჭიროა, გაჩნდეს რაღაც პოლიტიკური ძალა, ან არსებულმა პოლიტიკურმა ძალებმა მოახდინონ ისეთი ტრანსფორმაცია, რომ საზოგადოებრივი განწყობების შესაბამისები გახდნენ. ხალხს მართლაც ისეთი ხელისუფლება ჰყავს, როგორსაც იმსახურებს, მაგრამ საპარლამენტო არჩევნებზე შეიძლება სხვა ვითარება მივიღოთ: როცა ხალხი არ იმსახურებს იმ ხელისუფლებას, რომელიც ჰყავს. ეს იმით აიხსნება, რომ ხალხმა გაუსწრო პოლიტიკის მკეთებელ ადამიანებს. ოპოზიციამ საზოგადოებაში დაგროვილი ენერგია, პროტესტის მუხტით აღსავსე, სწორად ვერ გამოიყენა.
- 24 მარტს იგეგმება საპროტესტო აქცია - "ტელეიმედთან" დაკავშირებით. ფიქრობთ, რომ აქცია ხალხმრავალი იქნება?
- საზოგადოებრივ მაუწყებელთან დაკავშირებით პრინციპული მნიშვნელობის ცვლილებას ჯერ ვერ ვხედავ. ვფიქრობ, ისევ რაღაც ძალიან რადიკალური უნდა მოხდეს, რომ ხალხი ქუჩაში გამოვიდეს.

გაჰყვება თუ არა ხალხი ოპოზიციას?

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

17 მარტი, 2008


კარვები ისევ გაშლილია, ოპოზიცია ისევ შიმშილობს, მაგრამ საკონსტიტუციო ცვლილებას უკვე აღარაფერი ეშველება. რესპუბლიკელი ივლიანე ხაინდრავა საზოგადოებში პროტესტის არასაკმარის მუხტს იმით ხსნის, რომ ჩვენთან, ზოგადად, სამართლებრივი ნიჰილიზმი არსებობს, და კიდევ; მაჟორიტარების თემა გაჭირვებულ საქართველოში პოპულარულია... გაჰყვება თუ არა ხალხი ოპოზიციას?

"მთელ კვირას" ივლიანე ხაინდრავა ესაუბრება.

- ჩვენს საზოგადოებაში სულ უფრო ხშირად ისმის, რომ ბოლო პერიოდში საქართველოში საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში უკვე აღარაფერია საინტერესო, უფრო ზუსტად - დამაიმედებელი. თქვენ როგორ შეაფასებთ რეალობას?
- პრაქტიკულად, დღე არ გავა, რომ რაღაც არ მოხდეს შინ თუ გარეთ - არცთუ უმნიშვნელო. მაგრამ დამაიმედებელი, სამწუხაროდ, პრაქტიკულად, არაფერი ხდება. საინტერესო არის კოსოვოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ განვითარებული მოვლენები. მან შექმნა ახალი რეალიები - ყოველ შემთხვევაში, ევროპაში. პირდაპირი თუ არა, ირიბი გამოძახილი ამას საქართველოში აქვს: რუსეთის ბოლოდროინდელი მოძრაობებიც იმის მიმანიშნებელია, რომ კოსოვოს უნიკალური მაგალითი ჩვენთვის უკვალოდ არ ჩაივლის. უახლოეს დღეებში დაიწყება ნატო-ს სამიტი. იმედი მაქვს, მასზე ის მაინც იქნება მკაფიოდ გაცხადებული, რომ ნატო-ს კარი ღია რჩება საქართველოსთვის.
ქვეყნის შიგნითაც სულ მუდამ რაღაცები ხდება: ის ვითარება, როდესაც "ახალი მემარჯვენეები" შიმშილობენ (და არა სადმე, არამედ - პარლამენტის სპიკერის მისაღებში!)... მათი გადაწყვეტილება, ალბათ, პირდაპირ მიანიშნებს იმაზე, რომ ამ ქვეყანაში გასული წლის შემოდგომაზე დაწყებული პროცესი გრძელდება.
თუ საქართველოს ხელისუფლება იმავეს გაკეთებას აპირებს, რაც სომხეთის ხელისუფლებამ ჩაიდინა, სამოქალაქო ომის საფრთხის წინაშე დავდგებით. იმედი მაქვს, საქმე აქამდე არ მივა. მოშიმშილეთა მიმართ სოლიდარობის გამოხატვის განცდა მოქალაქეებში ძლიერდება, ხელისუფლება კი ამ ყველაფერზე ადეკვატურ პასუხებს არ იძლევა. ასეთ ვითარებაში, ცხადია, დაძაბულობა მატულობს.
- სოლიდარობის განცდას სად ხედავთ? ახლა გამოვიარე პარლამენტის წინ. ხალხი ძალიან ცოტა იყო.
- მაგალითად, გუშინ, საღამოს, რამდენიმე ათასი კაცი იყო.
- იმის თქმა გინდათ, რომ საზოგადოებაში საპროტესტო მუხტი არ შესუსტებულა?
- შეუძლებელია, ნახევარი წლის განმავლობაში მუხტი ერთ დონეზე იყოს შენარჩუნებული. ერთგვარი სინუსოიდა არის: აღმავლობაც არის და დაღმავლობაც. ვფიქრობ, რომ ერთგვარი დაღმავალი ვექტორი დაძლეულია. ის ახლა, ალბათ, აღმავლობის გზით მიდის: სახიფათო აღმავლობის გზით.
- თებერვლის შიმშილობის შეუმდგარ აქციას გავიხსენებ. მაშინ რესპუბლიკელებმა შიმშილობაზე უარი თქვით. შემდეგ ეს აქციაც აღარ შედგა - ცნობილი მოტივით. მაშინ რატომ არ გამოუცხადეთ სოლიდარობა თქვენს პოლიტიკურ პარტნიორებს?
- ვფიქრობდით, რომ არ იყო ამოწურული ჩვენი ყველა შესაძლებლობა. არ გვქონდა იმის ილუზია, რომ ოპოზიციის ყველა მოთხოვნას დააკმაყოფილებდნენ, მაგრამ ნადვილად გვქონდა იმედი, რომ პოლიტიკური დიალოგის პროცესი წინ წავიდოდა.
- არც ახლა შეუერთდით შიმშილობის აქციას. შიმშილობის გარეშე ბრძოლით რას მიაღწიეთ?
- ... ვერაფერს. ხელისუფლებამ არა მხოლოდ არ გადადგა შემხვედრი ნაბიჯები, არამედ სიტყვა გატეხა იმ შეთანხმებებზე, რომლებიც, ფაქტობრივად, მიღწეული იყო. ისინი ეხებოდა, მაგალითად, არჩევნებს; თარხნიშვილს...
- თარხნიშვილი პრინციპული მნიშვნელობის საკითხი იყო?
- თარხნიშვილი არის დღეს ამ ქვეყანაში გაყალბების, უსინდისობის სიმბოლო!
- თარხნიშვილი ახალ საკონსტიტუციო ცვლილებაზე უარესია?
- მესმის, რომ გაცილებით მნიშვნელოვანია კანონმდებლობის წესრიგში მოყვანა, მაგრამ თარხნიშვილის მოშორებისთვის საჭირო იყო მხოლოდ ერთი ზარი შესაბამისი კაბინეტიდან. სიმბოლური ჟესტიც კი არ გადაიდგა! მხოლოდ საზოგადოებრივ მაუწყებელთან დაკავშირებული საკითხი "დაიძრა", მაგრამ მის საბოლოოდ მოგვარებას მაინც დიდი დრო სჭირდება.
- კინწურაშვილის წასვლასაც სიმბოლურ მნიშვნელობას ანიჭებთ?
- რა თქმა უნდა, არ მაქვს იმის ილუზია, რომ სამეურვეო საბჭოს შეცვლით ეს ტელევიზია სანიმუშო გახდება. კინწურაშვილის წასვლა მცირე სიმბოლური მნიშვნელობის ნაბიჯი იყო. ტელევიზიის ახალ ლიანდაგებზე გადაწყობას, ცხადია, დრო სჭირდება. რა თქმა უდა, მნიშვნელოვანია, ვინ გახდება ამ არხის გენერალური დირექტორი. ნორმალური მაუწყებლობის ჩამოყალიბებას პოლიტიკური ნება სჭირდება და ამას სჭირდება დრო პოლიტიკური ნების არსებობის შემთხვევაშიც.
- სანამ რესპუბლიკელები ერთიან ეროვნულ საბჭოს დატოვებდნენ, სულ გვესმოდა, - ეს საბჭო მართლაც ერთიანიაო. ამ მტკიცების ფონზე, თქვენ გაერთიანებული ოპოზიციიდან წახვედით.
- როდესაც ეროვნული საბჭო ყალიბდებოდა, ვამბობდით, რომ ამ ფორმატში თანამშრომლობა არ ნიშნავს ერთიანი სიით საპარლამენტო არჩევნებში გასვლას. თავისუფალი მოქმედების მაღალ ხარისხს ყველა პარტია იტოვებდა. თუმცა, ვფიქრობ, რომ ერთიან ფორმატში კეთილსინდისიერად ვიმუშავეთ. ჩვენ საბჭოში მიღებული პროცედურების ერთგულები ვიყავით. როდესაც პრეზიდენტობის კანდიდატად ლევან გაჩეჩილაძე დასახელდა, ყველაფერი გავაკეთეთ იმისთვის, რომ ის არჩევნებზე კარგად გამოსულიყო. ასეთი არაერთი გადაწყვეტილების დასახელება შეიძლება.
- სანამ ეროვნული საბჭოდან გახვიდოდით, ამბობდით: ჩვენი ამ საბჭოში ყოფნა და, საერთოდ, ჩვენი ერთიანობა საზოგადოებრივი დაკვეთააო. ახლა რა მოხდა? საზოგადოებრივი დაკვეთა შეიცვალა?
- ამოცანა შეიცვალა. საპრეზიდენტო არჩევნებში აქცენტი პიროვნებაზე კეთდება, საპარლამენტო არჩევნებში კი - პარტიაზე. საგურამოს მანიფესტზე შეთანხმებისას რაიმე სერიოზული პრობლემები არ შექმნილა - იმიტომ, რომ საქართველოში საბაზისო საკითხებში არსებულ პრობლემებთან დაკავშირებით ყველა თანხმდება. მაგრამ, როდესაც პარლამენტში შესვლის გადაწყვეტილებას იღებ...
პარლამენტში შეხვიდე იმთავითვე განსხვავებული წარმოდგენების მქონე კონგლომერატის სახით და, ვთქვათ, სახელმწიფო ბიუჯეტის პირველივე განხილვისას დაიშალო, ვფიქრობ, ამომრჩევლის წინაშე არცთუ სამართლიანი საქციელი იქნება. როდესაც საპარლამენტო არჩევნებზე მიდიხარ და გაქვს პარტიული პლატფორმა, რომელიც არ თანხვდება სხვა პარტიის პლატფორმას, შენ კი მასთან ერთად - ერთიანი ბლოკით წარდგები ამომრჩევლის წინაშე, დაკვირვებული თვალი არ დაგიჯერებს. თუმცა, კონკრეტულ პოლიტიკურ ვითარებაში პოლიტიკოსები ვალდებულნი არიან, შექმნილ ვითარებას ალღო აუღონ. ჩვენ გვყავს ამომრჩეველთა ნაწილი, რომელიც ამბობდა: რესპუბლიკელებს მხარს დავუჭერდით, მაგრამ იმ რაღაც უცნაურ გაერთიანებაში რომ არიან, ამიტომ ხმას არ მივცემთო. საქართველოში არის ისეთი ამომრჩეველიც, რომელსაც გაერთიანებულ ოპოზიციაში რესპუბლიკელების ყოფნა აღიზიანებდა. ჩვენს პარტიას ბევრი სახე ჰყავს. ეს პარტიის სიძლიერეც არის, მაგრამ ხანდახან - პრობლემების შემქმნელიც: ვიღაცას მოსწონს ლევან ბერძენიშვილი და არ მოსწონს ივლიანე ხაინდრავა, ან: მოსწონს დავით უსუფაშვილი და არ მოსწონს თინა ხიდაშელი. ჩვენ გაერთიანებული ოპოზიცია ჩვენგან გამოვათავისუფლეთ.
- მათი ინტერესები გაითვალისწინეთ და შესაძლო გართულებების პრევენცია მოახდინეთ?
- ოპოზიციურ ამომრჩეველს არჩევანის დამატებითი შესაძლებლობა მივეცით.
- ამომრჩეველთა ერთი ნაწილი მიიჩნევს, რომ სწორედ გაერთიანებული ოპოზიციის დატოვების გამო რესპუბლიკელები ხმებს დაკარგავენ. მათ თქვენი წასვლა ერთობიდან წასვლად აღიქვეს. ამ ამომრჩევლების პოზიციას როგორ შეაფსებთ?
- ეს მათი ნებაა. ოპოზიციური ამომრჩეველი ამით არ იკარგება.
- მაგრამ რესპუბლიკელებს ამით ამომრჩეველი არ გეკარგებათ?
- ჩვენი ამომრჩეველი არსად არ მიდის. არ გამოვრიცხავ იმასაც, რომ ჩვენ გვერდით შეიძლება სხვა ტიპის ამომრჩეველიც აღმოჩნდეს. მაგრამ ამაზე ახლა საუბარი არ მსურს.
- რატომ?
- საიმედო მონაცემები არ მაქვს.
- საპრეზიდენტო არჩევნებში ბევრმა ხმა გაჩეჩილაძეს იმიტომ მისცა, რომ ეს ხმები სააკაშვილს არ წაეღო. ფიქრობთ, რომ იმ ამომრჩევლების ხმებს აიღებთ, ვისაც არ უნდა, ხმა სხვა ოპოზიციურ ძალებს მისცეს?
- იქნებ, არის ამომრჩეველი, რომელმაც საპრეზიდენტო არჩევნებში ხმა მისცა სააკაშვილს, მაგრამ საპარლამენტო არჩევნებში არ აპირებს, ხმა "ნაციონალურ მოძრაობას" მისცეს? ცხადია, ვერ ვიტყვი, რომ ეს ერთმნიშვნელოვნად რესპუბლიკური პარტიის ამომრჩეველია.
ეს, სხვათა შორის, ჩვენი პირველი არჩევნები იქნება, სადაც ცალკე სუბიექტად გამოვალთ - თუ არ ვიგულისხმებთ აჭარის არჩევნებს, სადაც ყოველთვის სერიოზული პოზიციები გვქონდა.
- მაგრამ ქვეყნის მასშტაბით, არჩევნების წინ, ყოველთვის იღებდით რომელიმე პოლიტიკურ ძალასთან ალიანსში შესვლის გადაწყვეტილებას. ახლა გაქვთ იმედი თქვენი შესაძლებლობების?
- რა თქმა უნდა. ჩვენი პარტიის შესაძლებლობები მაღალია. უკანასკნელ წლებში რესპუბლიკური პარტია ხარისხობრივად გაძლიერდა. რიცხობრივადაც მნიშვნელოვნად გავიზარდეთ. ბოლო პერიოდის შენაძენები - დავით ზურაბიშვილი და ირაკლი ბათიაშვილიც ერთგვარი მინიშნებაა იმაზე, რომ ჩვენთან ძლიერი პოლიტიკური ცენტრი იქმნება. რა თქმა უნდა, საბოლოოდ, ყველაფერს არჩევნები აჩვენებს, ოღონდ ეს არჩევნები არჩევნებს უნდა დაემსგავსოს.
- ახალი საკონსტიტუციო ცვლილების გათვალისწინებით რა პერსპექტივა გაქვთ?
- "ნაციონალურმა მოძრაობამ" ითვალა, ითვალა, და პარლამენტში თავისი უმრავლესობა რომ ვერ ნახა, ოცდახუთი ადგილი პროპორციული ნაწილიდან მაჟორიტარულ ნაწილში გადაისროლა - იმ იმედით, რომ ოცდახუთი მანდატიდან ოცს მაინც აიღებს და პარლამენტში უმრავლესობის რეალური შანსი იქნება.
- თუ - საკონსტიტუციო უმრავლესობის?
- თუ არჩევნები ნორმალურად ჩატარდება, პარლამენტში "ნაციონალური მოძრაობის" საკონსტიტუციო უმრავლესობად მოსვლის პერსპექტივას ვერ ვხედავ.
- მაგრამ, თუ ამის გარანტი კანონმდებლობა იქნება?
- საბოლოოდ, ის გარანტი მაინც არ არის - მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუციაში ძალიან მძიმე ცვლილება შეიტანეს: ოცდახუთი დეპუტატი, რომელიც, ძირითადად, ოპოზიციიდან უნდა ყოფილიყო წარმოდგენილი, ახლა ხელისუფლების კონტროლქვეშ აღმოჩნდება. ამაზე ფრთხილი რეაქცია საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან უკვე არის. თუმცა, საერთაშორისო ორგანიზაციების მიმართ ჩემი პატივისცემის მიუხედავად, ამ ქვეყანაში პრობლემებს ამ ქვეყნის მოქალაქეები ვწყვეტთ.
ძალიან არასახარბიელო საკანონმდებლო ვითარებაში მოგვიწევს არჩევნებში მონაწილეობა, თუ დარჩენილ დროში რაღაც-რაღაცები კარდინალურად არ გაუმჯობესდება. თუმცა, ამ კონსტიტუციას, ეტყობა, აღარაფერი ეშველება.
- რა ცვლილებებს ელოდებით?
- საარჩევნო კომისიების პარიტეტის პრინციპზე დაკომპლექტებას და საოლქო კომისიებში ოპოზიციური სპექტრის წარმომადგენლობის შეყვანას.
- დიალოგის არარსებობის პირობებში?
- ოპოზიცია ცდილობს, ყველაფერი გააკეთოს იმისთვის, რომ საპარლამენტო არჩევნები მეტ-ნაკლებად ცივილიზებულად ჩატარდეს.
მაგრამ წარმოიდგინეთ ვითარება: ჩატარდა საპარლამენტო არჩევნები და ცესკო-ში წარმოდგენილმა ოპოზიციურმა პარტიებმა შემაჯამებელ ოქმს ხელი არ მოაწერეს. ქვეყანა, უბრალოდ, დაიყოფა ორ ბანაკად: სახელისუფლებოდ და ყველა დანარჩენად! ქვეყანაში, სადაც პრეზიდენტს შიდა ლეგიტიმაცია არ აქვს, პარლამენტის ლეგიტიმაციის საკითხიც კითხვის ნიშნის ქვეშ არ უნდა დადგეს. მაშინ, როდესაც ქვეყნის წინაშე მართლაც სერიოზული საგარეო პოლიტიკური გამოწვევები დგას, ეს ვითარება დაასამარებს ჩვენს პროექტებს, ინტეგრაციულ პროცესებს.
გასული წლის სექტემბერში უკრაინაში, ვადამდელ საპარლამენტო არჩევნებში დამკვირვებლის სტატუსით ვიმყოფებოდი. არც ერთმა დამარცხებულმა პოლიტიკურმა სუბიექტმა ეჭვის ქვეშ არ დააყენა არჩევნების შედეგები. იუშჩენკომ, რომელსაც ბევრი აკრიტიკებს, სუსტი პრეზიდენტი არისო, ქვეყანაში უკვე დაამკვიდრა სამართლიანი საპარლამენტო არჩევნების პრაქტიკა. მან მიიღო ის პირობები, რომლებიც ჯერ კიდევ კუჩმას დროს იყო დადგენილი: უკრაინა საპრეზიდენტო რესპუბლიკიდან საპარლამენტო რესპუბლიკის მოდელზე გადადის. ცნობილია, რომ ამ დროს პრეზიდენტის უფლებამოსილებები იზღუდება. იუშჩენკომ დაიცვა თამაშის წესები. სააკაშვილმა კი, პრეზიდენტის რანგში, პირველ რიგში, უფლებამოსილებები გაიფართოვა - 2004 წლის თებერვლის საკონსტიტუციო ცვლილებებით. ორიოდე წლის წინ გიგა ბოკერიამ გამოაცხადა, - საქართველოში ოპოზიცია არ არსებობსო. ჯერ ერთი, ოპოზიცია არსებობდა, ის ძალას იკრებდა და მან, ძალიან მალე, თავისი ძალა ყველას დაანახა. და მერე: რა უნდა გიხაროდეს, ქვეყანაში ოპოზიცია თუ არ არსებობს?
- თებერვლის საკონსტიტუციო ცვლილება ახსენეთ. მაშინ ამასთან დაკავშირებით რესპუბლიკელების მიერ გამოთქმული პროტესტი გარკვეულ ჩარჩოში ჩაიკეტა. იგი საზოგადოებრივი პროტესტის საფუძველი არ გამხდარა და, ალბათ, სწორედ ამიტომ გაღრმავდა კრიზისი ქვეყანაში. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ არც უახლესი საკონსტიტუციო ცვლილება ხდება საზოგადოებრივი პროტესტის საფუძველი.
- მაშინ საზოგადოებაში ჩვენი პროტესტი იმიტომ არ გავიდა, რომ ქვეყანაში პოსტრევოლუციური ვითარება იყო. ქვეყანაში იმედი ძალიან პერსონიფიცირებული იყო. მაშინ მწვავე კრიტიკით გამოვედით - მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ კიდევ ერთიან კოალიციაში ვიყავით "ნაციონალურ მოძრაობასთან". და ჩვენ გავხდით კრიტიკის საგანი გაუგებარი მოტივით: "აცალეთ!"
ახლა, რა თქმა უნდა, პროტესტი არსებობს, მაგრამ - სრულიად არასაკმარისი. ამას ორი საფუძველი აქვს: პირველი - ეს არის ზოგადი სამართლებრივი ნიჰილიზმი ქვეყანაში: როდესაც კანონის მიმართ პატივისცემა არ არსებობს.
რაც შეეხება მეორე მიზეზს: მაჟორიტარების თემა პოპულარულია, განსაკუთრებით - სოფლად, გაჭირვებულ მოსახლეობაში. არჩევნები მათთვის ხეირია. მაჟორიტარი კანდიდატი ხარჯავს დიდ ფულს იმისთვის, რომ ეს არჩევნები მოიგოს. ეს პირდაპირი მოსყიდვაა! ამომრჩეველი პარლამენტის წევრობის კანდიდატისგან ითხოვს იმას, რაც ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლისგან უნდა მოითხოვოს. მაგრამ, როდესაც ადგილობრივი ხელისუფლება ფიქციაა, იმედი რჩება, იქნებ მაჟორიტარმა მაინც მოგვხედოსო. ასე რომ, მაჟორიტარულ არჩევნებში გადამწყვეტი იქნება ფული, პოლიტიკური შენაკადი კი - ძალზე მცირე.
ხელისუფლებამ, თავისი ინტერესებიდან გამომდინარე, აზრიანი სვლა გააკეთა. მაგრამ ეს სვლა - 75-75-ზე - საქართველოში, ჩემი აზრით, აბსოლუტურად კონტრპროდუქტიულია სტაბილური პოლიტიკური სისტემის ჩამოყალიბების თვალსაზრისით.
- იქნებ, გარკვეულწილად, თქვენი - ოპოზიციის ბრალიც არის, ასეთი საკონსტიტუციო ცვლილება რომ დაგვიდეს.
- ცვლილებები ისეთ შემჭიდროებულ ვადებში გაკეთდა და იმდენად ააყირავა არსებული შეთანხმებები ჩვენსა და საპარლამენტო უმრავლესობას შორის, რომ...
- "გადაგაგდეს"?
- შეძლება, ასეც ითქვას. ეს არის "გადამგდები" ხელისუფლება: პოლიტიკური ოპოზიციის, ხალხის, გნებავთ - უცხოელი პარტნიორების - ვისიც გინდათ!
- სხვათა შორის, რესპუბლიკელებზე ამბობენ, რომ მათ დასავლეთი საქართველოს მოქმედი ხელისუფლების რეალურ ალტერნატივად მოიაზრებს. მეორე მხრივ, საუბრობენ იმაზე, რომ რესპუბლიკელებს პარლამენტის თავმჯდომარესთან ძალზე თბილი ურთიერთობა გაქვთ. რას იტყვით ამასთან დაკავშირებით?
- მომბეზრდა გამუდმებით მტკიცება, რომ აქლემი არ ვარ.
რაც შეეხება დასავლეთთან ურთიერთობას: იგი ვიღაცას ანგარიშს უწევს მხოლოდ მაშინ, როდესაც ხედავს ძალას, გნებავთ - ალტერნატივას. 2003 წელს აზერბაიჯანში, საპრეზიდენტო არჩევნებში დამკვირვებლის სტატუსით ვიმყოფებოდი. ის არჩევნები, საბოლოოდ, სისხლისღვრით დასრულდა. ვფიქრობ, მაშინ დასავლეთმა ან არ დაუჯერა აზერბაიჯანის ოპოზიციას (რომელიც საკმაოდ ძლიერი იყო), ან თავი მოაჩვენა ისე, რომ არ იცოდა, რეალურად რა ხდებოდა. ფაქტობრივად, იქ ოპოზიცია გაიწირა. იგივე მოხდა ახლა სომხეთში. ქართველებმა, შეიძლება ითქვას, დაუჯერეს გაჩეჩილაძეს, მაგრამ დასავლეთისთვის ის სრულიად უცხო, გაუგებარი ფიგურა აღმოჩნდა. მათთვის მთლად "გასაგები" გაერთიანებული ოპოზიციაც არ იყო. ამ ვითარებაში ძალიან სერიოზული, ღრმა კონფლიქტი იქმნება. საქართველოში გაჩნდა ანტიდასავლური, უფრო ზუსტად, ანტიამერიკული განწყობები - იმიტომ, რომ მოხდა კონფლიქტი ორ ფაქტორს შორის: როგორ ვაფასებთ საკუთარ თავს ჩვენ - ქართველები და როგორ გვაფასებს დასავლეთი, პირველ ყოვლისა - აშშ. ჩვენ საკუთარი თავის მიმართ პატივისცემა დავიბრუნეთ. დასავლეთი კი გვიყურებს, როგორც მაინც ძალიან საეჭვო წარმონაქმნს, სადაც ხელისუფლების შეცვლამ შეიძლება დიდი დესტაბილიზაცია გამოიწვიოს: ოღონდ დესტაბილიზაცია ნუ იქნება! აი, აქ ჩამოყალიბდა ძალზე საყურადღებო კონფლიქტი - ქართველების თვითშეფასებასა და დასავლეთის შეფასებას შორის. სჯობს, ამას დასავლეთმა დროულად მიაქციოს ყურადღება.
- ზემოთ გკითხეთ არა დასავლეთისა და გაჩეჩილაძის (ან - ეროვნული სბჭოს), არამედ დასავლეთისა და ქართველი რესპუბლიკელების ურთიერთმიმართებაზე. იქნებ, თქვენ მოიაზრებით საქართველოში დასავლეთის დასაყრდენად?
- დასავლეთის და, უპირველესად, შეერთებული შტატების რეაქცია საპრეზიდენტო არჩევნებზე იმაზე მეტყველებს, რომ მათ, ამ ეტაპზე, სააკაშვილს დაუჭირეს მხარი. რაც შეეხება საპარლამენტო არჩევნებს: დამოკიდებულება პრინციპულად განსხვავებულია - იმიტომ, რომ ეს პარლამენტი ყველას (მათ შორის, დასავლეთში) ყელში ამოუვიდა! თუკი სააკაშვილი ისევ ასეთ პარლამენტს შეინარჩუნებს, ეს დასავლეთისთვის გამოწვევა იქნება - იმიტომ, რომ ასეთი ვითარება სტაბილურობას შეუქმნის საფრთხეს. მიმაჩნია, რომ აუცილებელია პოლიტიკაში ევროპული ვექტორის გაძლიერება.
- ამერიკულის საპირწონედ?
- ჩვენს საგარეო პოლიტიკაში აშკარა დისბალანსია. ძალიან კარგია, რომ ამერიკელები ასეთი თავგანწირვით გვიჭერენ მხარს ნატო-ში ინტეგრაციისთვის, მაგრამ საქართველო ამერიკის 51-ე შტატი ვერ გახდება. საქართველოს შეუძლია, გახდეს საერთო ევროპული ოჯახის წევრი.
- გიორგი ხაინდრავა ბერეზოვსკის შეხვდა. როგორია რესპუბლიკელების პოზიცია ბერეზოვსკის ინტერესებთან დაკავშირებით?
- ბერეზოვსკი აბსოლუტურად უცხო ადამიანია ამ ქვეყნისთვის. ის ამ ქვეყნის მოქალაქე არ არის. შესაბამისად, არც პოლიტიკური საქმიანობის შესაძლებლობა არ აქვს და არც მგონია, რომ მას საქართველოში პოლიტიკური საქმიანობის ინტერესი ჰქონდეს. ალბათ, უფრო შესაძლებელია, რაღაც ინტერესი "ტელეიმედის" მიმართ ჰქონდეს.
- მხოლოდ "ტელეიმედი"?
- იმდენად შორს არის და უცხოა, რომ მკითხაობაც კი არ მინდა.
- ზემოთ ისიც აღნიშნეთ, ორი წლის წინ ბოკერიას უხაროდა, - საქართველოში ოპოზიცია არ არისო. თქვით, რომ მაშინ ოპოზიციამ თავისი ძალა ყველას აჩვენა. ახლა საჭირო რომ გახდეს, ხალხის ქუჩაში გამოყვანას შეძლებთ?
- საზოგადოება ცოცხალია. მისი აქტივობაც სინუსოიდურია. შესაძლოა, არა იმ სისწრაფით, მაგრამ პროცესი მაინც მიდის.
- საუბრისას ირაკლი ბათიაშვილი ახსენეთ. ფიქრობთ, რომ მისი, როგორც ყოფილი პოლიტპატიმრის ფაქტორი ამომრჩეველზე იმუშავებს?
- ის არის ადამიანი, რომელსაც ქართველი საზოგადოება იცნობს; ტყუილად იჯდა ციხეში...
- ე.ი., პოლიტპატიმრის ეფექტი გაითვალისწინეთ. ეს არის მისი თქვენს პარტიაში გაწევრიანების საფუძველი?
- ამ ადამიანმა განცხადების საფუძველზე მოგვმართა.
- ნებისმიერმა ადამიანმა განცხადებით რომ მოგმართოთ, პარტიაში მიიღებთ?
- რა თქმა უნდა, არა. ბათიაშვილის ბოლოდროინდელი პოზიციები, საერთოდ, მისი ფასეულობები რესპუბლიკური პარტიის პოზიციებსა და ფასეულობებს თანხვდება.

18 февраля, 2011

(პოლიტ)სოციოლოგიური სარკე თბილისელებისთვის

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

10 მარტი, 2008


2008 წლოს 5-16 თებერვალს, კონფლიქტებისა და მოლაპარაკებების საერთაშორისო კვლევითი ცენტრის (ICCN) მიერ ჩატარდა თბილისის მოსახლეობის სოციოლოგიური გამოკითხვა. იგი, ძირითადად, საქართველოში 2007-2008 წლების ნოემბერ-იანვრის პოლიტიკურ მოვლენებთან დაკავშირებულ საკითხებს ეხებოდა.
კვლევამ აჩვენა, რომ თბილისში ყველაზე ავტორიტეტული ფიგურა საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქია. "ეკლესია - ისევე, როგორც მითოლოგიზებული ისტორია, ქართული იდენტობის ერთ-ერთი საყრდენია", - შენიშნავს ICCN-ის კვლევითი განყოფილების ხელმძღვანელი, ფსიქოლოგი გაგა ნიჟარაძე.
რეიტინგული მაჩვენებლით მეორე ადგილზეა... გიორგი თარგამაძე. გ. ნიჟარაძე შეგვახსენებს, რომ: "ზვიად გამსახურდიას მისმა ცნობილმა მონანიებამ არ შეუშალა ხელი, ამომრჩეველთა ხმების 90% მოეპოვებინა".
"მთელ კვირას" ფსიქოლოგი გაგა ნიჟარაძე ესაუბრება.

- რაოდენობრივი სოციოლოგიური გამოკვლევა ჩატარდა გამოკითხვის მეთოდით, პირისპირ ინტერვიუს ფორმის გამოყენებით. გამოკითხვისთვის შეირჩა სხვადასხვა ასაკის, სქესის, განათლებისა და სოციალური მდგომარეობის 1000 რესპონდენტი.
- გამოკითხულთა უმრავლესობის (68.5%) აზრით, ნოემბრის საპროტესტო აქციებზე ხალხი, ძირითადად, ეკონომიკური გაჭირვების გამო მივიდა. პროტესტის გამოხატვის მთავარ საფუძვლად რესპონდენტთა მხოლოდ 45.9% მიიჩნევს ქვეყანაში გაბატონებულ უსამართლობას. ხელისუფლება სწორედ ამას ამბობდა, - საპროტესტო აქციებზე ხალხი, ალბათ, ეკონომიკურმა პრობლემებმა გამოიყვანაო. ოპოზიცია კი ამტკიცებდა, რომ პროტესტს უფრო ღრმა მიზეზი ჰქონდა.
- გამოკითხვამ ხალხის აზრი გვაჩვენა. საერთოდ, სოციალური მეცნიერებები, ძირითადად, ემპირიულ მონაცემებს ეყრდნობა. ასეთი მონაცემის მიღებისთვის კი ერთ-ერთი მეთოდი რაოდენობრივი გამოკითხვაა.
სხვათა შორის, 7 ნოემბრის მოვლენებისთვის პასუხისმგებლობას გამოკითხულთა მნიშვნელოვანი ნაწილი ხელისუფლებასაც და ოპოზიციასაც ერთნაირად აკისრებს. ეს იმას ნიშნავს, რომ მას ორივეს მიმართ კრიტიკული დამოკიდებულება აქვს. თუმცა, საინტერესოა ისიც, რომ დასაშვები ორი პასუხის მიხედვით, ასეთი შედეგი მივიღეთ: რესპონდენტთა უმრავლესობის აზრით, პასუხისმგებლობა ორივე მხარეს ეკისრება, უფრო კი - ხელისუფლებას.

- ნოემბრის მოვლენების დროს მართლმადიდებელი ეკლესიის პოზიციას დადებითად აფასებს გამოკითხულთა 55%, 34.2% კი - არც დადებითად, არც - უარყოფითად. თქვენი შეფასებით, ეს რაზე მიუთითებს?
- საერთოდ, ეკლესიის იმიჯი არის ასეთი: ის პოლიტიკაში არ უნდა ჩაერიოს.
- მიგაჩნიათ, რომ მაშინ ეკლესია პოლიტიკურ პროცესებში არ ჩარეულა?
- ჩაერია, მაგრამ არა პოლიტიკური თვალსაზრისით. რესპონდენტებს კი მიაჩნიათ, რომ ეკლესია ისე მოიქცა, როგორც უნდა მოქცეულიყო.
- ეკლესია ირიბად, მაგრამ მაინც ჩაერია პოლიტიკურ პროცესებში.
- დიახ, ასე იყო: ის მოუწოდებდა შერიგებისკენ, თანხმობისკენ. ეკლესიამ, საზოგადოების აზრით, სწორედ ეს უნდა აკეთოს. საკუთრივ, პოლიტიკაში ის არ ჩარეულა. პოლიტიკაში ჩარევა ვიღაცისთვის მხარის დაჭერას ნიშნავს.
- თქვენ ნოემბრის მოვლენების შემდეგ შენიშნეთ, რომ ეკლესიამ მაშინ პროცესებში ჩარევა დააგვიანა. ახლა რას იტყვით?
- ისე ჩანდა, თითქოს ეკლესია ოპოზიციის მხარეს იყო. პატრიარქის ზოგიერთი გამონათქვამი ასეთი ვარაუდის საფუძველს იძლეოდა. თუ მართლა ასე იყო, მაშინ მას უფრო მკაფიოდ უნდა გამოეხატა თავისი პოზიცია.
- გამოკითხვამ კი არ უჩვენა, რომ ეკლესია ოპოზიციის მხარეზე იყო.
- იმიტომ, რომ დღეს საქართველოში ეკლესია არის ყველაზე პატივცემული და ავტორიტეტული ინსტიტუტი. ცნობილია: თუ ვინმეს პატივს სცემ, მაშინ მისი შეფასებისას სუბიექტური ხარ.
- პოლიტიკოსებისა და საზოგადო მოღვაწეების რეიტინგში პირველ ადგილზე (94,2%) კათალიკოს-პატრიარქია. რით ახსნით ამ დამოკიდებულებას?
- იმით, რომ ეკლესია...

- ეკლესია თუ პატრიარქი?
- შეიძლება ითქვას, რომ პატრიარქი, ამ შემთხვევაში, ეკლესიის სიმბოლოა. ეკლესია - ისევე, როგორც მითოლოგიზირებული ისტორია, დღეს ქართული იდენტობის ერთ-ერთი მთავარი საყრდენია. ამიტომ, ამ საკითხში ყველა თანხმდება - მიუხედავად იმისა, თუ როგორი დამოკიდებულება აქვს გულის სიღრმეში ნებისმიერ პოლიტიკურ ძალას, საჯაროდ ყველა ამბობს, რომ ეკლესია არის ყველაზე ავტორიტეტული და პატივსაცემი ინსტიტუცია. ადამიანები, ყველაზე მეტად, პატრიარქს ენდობიან.
... როდესაც საბჭოთა კავშირი დაიშალა, საქართველომ დაკარგა ჩვეული ორიენტირები და ჩვეული სიამაყის საფუძვლები: ხელოვნება, ფეხბურთი და სხვა "საამაყო ფაქტორები" ნელ-ნელა შემოეცალა და დარჩა ის, რაზეც ყველა შევთანხმდით: მართლმადიდებლობა და თამარ მეფე. ამის გარშემო ვტრიალებთ.
- ეს ირონიაა? მართლმადიდებლობა არის თუ არა ქართველებისთვის რეალური დასაყრდენი?
- მართლმადიდებლობა ქართველებისთვის ფსიქოლოგიური დასაყრდენია.
- უფრო ზუსტად?
- საერთოდ, რწმენა, რელიგია არის ფსიქოლოგიური დასაყრდენი და, როგორც აღვნიშნე, მართლმადიდებლობა და მითოლოგიზირებული ისტორია ქართული იდენტობის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტებია.
- თქვენი აზრით, საქართველოში ამ კომპონენტებს რეალური დატვირთვა აქვს?
- თუ მას ეყრდნობი, ე. ი., დატვირთვაც აქვს.
- სოციოლოგიური გამოკითხვის რეიტინგში, პოლიტიკოსების გვერდით, საჯარო მოღვაწეთა შორის, დასახელებულია მხოლოდ კათალიკოს-პატრიარქი. ნუსხაში სხვები მხოლოდ პოლიტიკოსები არიან. რატომ არ შეიყვანეთ მასში სხვა საზოგადო მოღვაწეები?
- მივიჩნიეთ, რომ არავინ იყო იმდენად ავტორიტეტული ფიგურა, რომ ამ სიაში ჩაგვეწერა.
- მიგაჩნიათ, რომ ასეთი ფიგურები, რეალურად, არ არიან?
- ჩემი აზრით, არ არიან.
- რით ახსნით იმას, რომ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის შემდეგ, მოსახლეობაში ნდობის მაღალი ხარისხით გიორგი თარგამაძე სარგებლობს?
- ვერაფრით ავხსნი. გამოკითხვის პერიოდი დაემთხვა მისი ქრისტიანულ-დემოკრატიული მოძრაობის დაფუძნებას. ალბათ, ამან ითამაშა გარკვეული როლი: სიახლის ფაქტორი ყოველთვის მოქმედებს.
- რატომ? გიორგი თარგამაძე ახალი ფიგურა იყო პოლიტიკაში?
- დიახ - როგორც პოლიტიკოსი. მან გამოაცხადა: "ვიყავი ჟურნალისტი, ახლა პოლიტიკოსი ვარ".
- პოლიტიკაში თარგამაძე ადრეც იყო.
- ყოველ შემთხვევაში, თავისი პარტია არ ჰქონდა.

- ასლან აბაშიძის "აღორძინებაში" იყო.
- მართალია, მაგრამ მაშინ ასლან აბაშიძე იყო მთავარი ფიგურა, თარგამაძე კი - მისი პრეს-მდივანი. ვიმეორებ: სიახლის მომენტი არის მნიშვნელოვანი. როდესაც გოგა ხაინდრავა სახელმწიფო მინისტრის თანამდებობიდან გაათავისუფლეს, მაშინ მას ყველაზე მაღალი რეიტინგი ჰქონდა. მალე კი მაჩვენებელი დაეცა. შეიძლება, თარგამაძის შემთხვევაშიც ასეთი ეფექტი "მუშაობდა", თუმცა, შეიძლება, სულაც არ იყოს ასე. მომავალი გვიჩვენებს, თუ რა ნიშას დაიკავებს თარგამაძე ქართულ პოლიტიკურ სპექტრში.
- საინტერესოა თქვენი აზრი: თარგამაძის ნაცვლად პოლიტიკაში ნებისმიერი სხვა სუბიექტი რომ გამოჩენილიყო, შეიძლება, მასაც მაღალი რეიტინგი ჰქონოდა?
- თარგამაძის რეიტინგი "იმედიდან" მოდის. ბევრი პარტიის დაფუძნების შესახებ შეგვიტყვია ტელევიზიით, ახალი ამბებიდან. ეს იყო და ეს. გიორგი თარგამაძე კი ცნობადი სახეა და ვიღაცისთვის - მისაღები.
- ვიღაცისთვის თუ საზოგადოებისთვის?
- ზვიად გამსახურდიას მისმა ცნობილმა მონანიებამ არ შეუშალა ხელი, ამომრჩეველთა ხმების 90% მოეპოვებინა.
- გიორგი თარგამაძეს რეიტინგში მოჰყვება ოპოზიციური გაერთიანების მთელი ჯგუფი. მაგრამ ეს გამოკითხვა გაერთიანებიდან რეპუბლიკელების გასვლამდე ჩატარდა. ახლა, ამ თვალსაზრისით, თქვენი დაკვირვებით, როგორი განწყობებია საზოგადოებაში?
- ჩემ გარშემო ყველაზე დიდი სიმპათია რესპუბლიკელების მიმართ არის. რა ხდება სხვაგან, არ ვიცი. ამას გამოკითხვა სჭირდება. ვფიქრობ, შევძლებთ, მოვიზიდოთ თანხები უფრო სრულყოფილი სურათის მოსაპოვებლად.
- კვლევის მიხედვით, სახელისუფლებო გუნდით უკმაყოფილონი არიან არა მხოლოდ ოპოზიციის მხარდამჭერები, არამედ პირადად სააკაშვილის მომხრეებიც. საინტერესოა, რომ ხელისუფლების წარმომადგენლებიდან გარკვეულ ნდობას ნინო ბურჯანაძე და ლადო გურგენიძე იმსახურებენ. თქვენი აზრით - რატომ?
- გურგენიძე პოზიტიურ ფიგურად აღიქმება: გარკვეული პროგრამით მოვიდა, დალაგებულად ლაპარაკობს და დაპირებებს იძლევა...
- ორმოცდაათი დღის შესახებ?
- დიახ. აქ უნდა აღვნიშნოთ, რომ გურგენიძეს მაღალი რეიტინგი აქვს სახელისუფლებო გუნდის სხვა წარმომადგენლებთან შედარებით. რაც შეეხება ბურჯანაძეს, ის დიდი ხანია, აღიქმება, როგორც ყველაზე მისაღები ფიგურა - ოპოზიციის მხრიდანაც.

- ბოლო დროს განვითარებული მოვლენების შემდეგაც?
- ახლა - ნაკლებად, მაგრამ ზოგადად, როდესაც ლაპარაკია დიალოგზე, ყოველთვის ბურჯანაძეზე გადიან. არ ვიცი, იმიჯი აქვს ასეთი, დიალოგისკენ მიდრეკილი ადამიანია თუ რაიმე სხვა მიზეზის გამო... ის, თანაგუნდელებისგან განსხვავებით, ძალიან მკვეთრ შეფასებებს არ აკეთებს.
- ეს თქვენი აზრია?
- ის ასეთად აღიქმება. ხოლო, მე რომ მკითხოთ, მას ნინო მასწავლებლის იმიჯი აქვს.
- რეიტინგის საფუძველზე გაკეთებული ფაქტორული ანალიზის მიხედვით, ხელისუფლების გუნდი საზოგადოების თვალში უფრო "შეკრულად" გამოიყურება, ვიდრე - ოპოზიციის. თქვენი აზრით, რატომ?
- ეს გასაგებიც არის: ოპოზიციის გაერთიანებაში ძალიან ჭრელი ძალებია შეკრებილი. ისინი მხოლოდ ოპოზიციურობამ გააერთიანა. ის არ არის ისეთი შეკრული და ჩამოყალიბებული პოზიციის მქონე კონგლომერატი, როგორიც სახელისუფლებო გუნდია.
კვლევამ უჩვენა კიდევ ერთი საინტერესო მონაცემი, რომლის მიხედვითაც გარკვეულწილად დგინდება საზოგადოებრივ ცნობიერებაში ამა თუ იმ პოლიტიკოსის საკუთარ გუნდთან ასოცირების ხარისხი: სახელისუფლებო გუნდში, მიხეილ სააკაშვილის შემდეგ, მეორე-მესამე ადგილზე არიან ლევან თარხნიშვილი და ეკა ტყეშელაშვილი. ეს იმას ნიშნავს, რომ ისინი დამოუკიდებელ აქტორებად არც ერთ შემთხვევაში არ განიხილება.

- კვლევამ უჩვენა, რომ პატარკაციშვილის არც ცალსახა და არც ორმხრივ-პოლარული შეფასება საზოგადოებრივ ცნობიერებაში ჩამოყალიბებული არ არის. თქვენი აზრით, რატომ? რამ შეუშალა ხელი პატარკაციშვილის მიმართ ცალსახა დამოკიდებულების ჩამოყალიბებას?
- ალბათ იმან, რომ არ ვიცოდით, სინამდვილეში, რა უნდოდა პატარკაციშვილს. უზარმაზარი კაპიტალის პატრონობა და პატარა ქვეყნის პრეზიდენტობა - შეთავსება, ალბათ, ცოტა ძნელია. ძალზე მნიშვნელოვანი იყო ისიც, რასაც ხელისუფლება იძახდა, - ყველა ჭირი და უბედურება პატარკაციშვილისგან მოდისო - ისევე, როგორც თავის დროზე ტროცკისგან მოდიოდა. როგორც ჩანს, ეს ბრალდებაც არ იყო მაინცდამაინც დამაჯერებელი. საერთოდ, ვფიქრობ, რომ პატარკაციშვილის პერსონა იდუმალებით მოცული დარჩა: მისი ზრახვები, მოტივები, მისწრაფებები. გარკვეულ როლს ისიც თამაშობდა, რომ მთლად ქართველად არ აღიქმებოდა - ამ დროს, მართლაც ბევრი სიკეთე აქვს საქართველოსთვის გაკეთებული. გარკვეული სტერეოტიპი ყალიბდება მაშინ, როდესაც ადამიანს რაღაც სქემაში ათავსებ. ის კი ამ სქემაშიც ვერ თავსდებოდა... ამ გამოკითხვაში მონაწილეობა რომ მიმეღო, პატარკაციშვილთან დაკავშირებით ვიტყოდი, რომ მიჭირს პასუხის გაცემა.

- ქუჩის აქციებს მხოლოს დესტაბილიზაცია მოაქვს და პრობლემების რეალურ გადაჭრას არ უწყობს ხელს - ამ მოსაზრებას გამოკითხულთა მნიშვნელოვანი ნაწილი იზიარებს, მაგრამ მას არ იზიარებს, ასევე, მნიშვნელოვანი ნაწილი. ოპოზიციას კი იმედი აქვს, რომ ხალხს ქუჩაში ისევ გამოიყვანს.
- 50% ცოტა არ არის.
- ეს შეიძლება ისევ ორასი ათასი იყოს?
- ქუჩაში ხალხის რაოდენობა სიტუაციის შესაბამისი იქნება. თუმცა, არ ვფიქრობ, რომ ისევ ორასი ათასი კაცი გამოვა.
- რატომ?
- მუხტის გაძლიერებას გარკვეული დრო სჭირდება.
- მუხტის გამაძლიერებელ ფაქტორს ვერ ხედავთ?
- ეს შესაძლებელი იქნება, თუკი ხალხს დააჯერებენ, რომ ახალი საკონსტიტუციო ცვლილება ანტიხალხურია ან რაღაც ამის მსგავსი.
- საინტერესოა თქვენი აზრი: ის ანტიხალხურია?
- იურიდიული თვალსაზრისით, ძალიან გამართლებულია, მაგრამ ხომ ცხადია, რომ ეს ხელისუფლების მხრიდან პარლამენტში საკონსტიტუციო უმრავლესობის მოპოვების მიზნით გაკეთდა. ეს მნიშვნელოვანია. საერთოდ კი, თუ გავიხსენებთ, სწორედ ისინი აცხადებდნენ ხელისუფლებაში მოსვლის წინ, რომ შეამცირებდნენ პარლამენტის წევრთა რაოდენობას და პარლამენტის 150 წევრიდან 100 პარტიული სიით იქნებოდა არჩეული, 50 კი - მაჟორიტარულით. ახლა კი, ერთ დღეში, ყველაფერი იცვლება!

- გამოკითხულთა მნიშვნელოვანი ნაწილის აზრით, ნოემბრის საპროტესტო აქციებისა და შემოდგომი პროცესების გავლენით, პრეზიდენტი და ხელისუფლება მეტ ანგარიშს გაუწევს მოსახლეობის განწყობას. თქვენ კი ახლა კონკრეტული მაგალითი დაასახელეთ, რომელიც ამ მხრივ ხელისუფლების მზაობაზე კი არა, სრულიად საპირისპიროზე მიუთითებს. მაშინ, რა საფუძველი აქვს მოსახლეობას, რომ მის აზრს გაითვალისწინებენ?
- ფაქტია, რომ ეკრანიდან პრაქტიკულად გაქრნენ სახელისუფლებო გუნდის ის წარმომადგენლები, რომლებიც მოსახლეობაში გაღიზიანებას იწვევდნენ; შეიცვალა კურსიც - ყოველ შემთხვევაში, დეკლარაციის დონეზე: მთავრობამ სოციალური საკითხების მიმართ ყურადღება გამოიჩინა. როდესაც ადამიანი თავის რესურსს რაღაცაში დებს; ამისთვის დროს, ენერგიას ხარჯავს (ამ შემთხვევაში, საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას ვგულისხმობ), ის ცდილობს, გადააფასოს მიღწეული შედეგი. ამიტომ, ხელისუფლების მიმართ ოპოზიციურად განწყობილთა უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ საპროტესტო აქციებით ხელისუფლებას ჭკუა ასწავლა და ახლა არჩევნებსაც კარგად ჩაატარებენ. არ ვიცი, ასეთი მიდგომა რამდენად ობიექტურია, მაგრამ ფაქტია, რომ ტენდენცია ყოველთვის ასეთია: თუ რაღაც გავიღე, თუ რაღაცისთვის ვიბრძოლე... ახლა ისინი მიიჩნევენ, რომ მომავალი საპარლამენტო არჩევნები უფრო სამართლიანად ჩატარდება.

- მაგრამ, თქვენი აზრით, ის, რაც ახლა საარჩევნო კოდექსთან დაკავშირებით ხდება, ამ რწმენის საფუძველს იძლევა?
- მე ასე არ ვფიქრობ. მაგრამ ვნახოთ, როგორი რეაქცია იქნება საზოგადოებაში.
- გამოკითხულთა უმრავლესობა ფიქრობს, რომ ხელისუფლების შეცვლა არ გამოიწვევს სერიოზულ დესტაბილიზაციას. თქვენი აზრით, რატომ არიან ისინი ამაში დარწმუნებულები? რისკ-ფაქტორები არ არსებობს?
- შევარდნაძე გადავაყენეთ, მაგრამ ამას დესტაბილიზაცია არ მოჰყოლია.
- ახლა ქვეყნის სათავეში სხვა ხელისუფლებაა - როგორც ამბობენ, ყველაფერზე წამსვლელი.
- თბილისის საზოგადოებას არ მიაჩნია, რომ ეს სერიოზულ დაპირისპირებას გამოიწვევს, მით უმეტეს - შეიარაღებულ დაპირისპირებას.
- მაგრამ ოპოზიცია ამბობს, რომ ნოემბრის მიტინგების დროს "ცხელი თავებიც" იყვნენ და ჩვენი დამსახურებაა, სისხლისღვრა რომ ავიცილეთო.
- შესაძლებელია. მაგრამ რაც მართლა ვისწავლეთ, ეს ქუჩის აქციებია - ის, რომ მიტინგი, დემონსტრაცია სისხლისღვრაში არ უნდა გადაიზარდოს. ნოემბერში კი, მართლაც, ძალიან ცუდი რამ მოხდა. ღმერთმა გადმოგვხედა: იმ მოვლენებს მსხვერპლი არ მოჰყოლია.
- მაგრამ რა გარანტია არსებობს, რომ მომავალ საპროტესტო აქციებზე მომიტინგეებს რაიმე საფრთხე არ შეექმნებათ?
- ხალხს იმედი აქვს (და მეც მაქვს იმედი), რომ ხელისუფლება სისხლს არ დაღვრის.

- საზოგადოებრივი მაუწყებლის ხელმძღვანელობის შეცვლას გამოკითხულთა უმრავლესობა ოპტიმისტურად უყურებს...
- საერთოდ, ნებისმიერ საზოგადოებაში ყოველგვარი სიახლე გარკვეული ოპტიმიზმის საფუძველს იძლევა.
- როგორია თქვენი აზრი: საზოგადოებრივი მაუწყებლის ხელმძღვანელობის შეცვლის შემთხვევაში, იგი რომელიმე პოლიტიკურ ძალაზე დამოკიდებული აღარ იქნება?
- ჩემი აზრით, სამეურვეო საბჭოს წევრობისთვის უფრო ღირსეული კანდიდიატები გარეთ დარჩნენ. საბჭოს წევრებიდან ბევრს არ ვიცნობ. ხოლო, ვისაც ვიცნობ, არ მგონია, მაუწყებლობის პოლიტიკის წარმართვაში სერიოზული როლი შეასრულონ. ვნახოთ, გენერალურ დირექტორად ვინ დაინიშნება.
- როგორ ფიქრობთ, აქაც პოლიტიკური მიზანშეწონილობის პრინციპი იმუშავებს?
- ვნახავთ. ხელისუფლება, ალბათ, ძალიან ნეიტრალური ფიგურის მოყვანას შეეცდება.
- ჩატარებული გამოკითხვის საფუძველზე, საბოლოოდ, რისი თქმა შეგიძლიათ: თბილისის მოსახლეობას რა ინტერესები აქვს?
- უმრავლესობას არ მოსწონს ეს ხელისუფლება. მაგრამ სხვა საკითხია, რა მოსწონს მას. მას ოპოზიცია მოსწონს იმდენად, რამდენადაც ის ხელისუფლების წინააღმდეგ გამოდის.
- თქვენი დაკვირვებით, დღევანდელი საზოგადოებრივი ცნობიერება რა აქცენტებზეა "მომართული"?
- მოქმედი ხელისუფლებით უკმაყოფილება - ნეგატივიზმი და ეკლესიის მაღალი რეიტინგი - აი, ეს განსაზღვრავს დღეს თბილისის მოსახლეობის ცნობიერებას.

არის თუ არა განხეთქილება ოპოზიციაში?

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

25 თებერვალი, 2008


"კინწურაშვილის გასტუმრებისთვის არ არის საჭირო ადამიანის დაზარალება"

როგორც ამბობენ, დამატებითი გარანტიების მიღების შემდეგ, კარვები აღარ გაშალეს. შიმშილობა აღარ დაუწყიათ. რესპუბლიკელები თავიდანვე ეწინააღმდეგებოდნენ ამ გადაწყვეტილებას. როგორც რესპუბლიკელი პაატა ზაქარეიშვილი ამბობს, ოპოზიციის მოთხოვნები ისედაც შესრულდებოდა: "პირობის შესრულების არსებითი მხარე უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე - ფორმალური", - "მთელ კვირას" პაატა ზაქარეიშვილი ესაუბრება.

- შიმშილობის აქციას, რომელიც გაერთიანებული ოპოზიციის ლიდერების ერთმა ნაწილმა დაგეგმა, რესპუბლიკელებმა მხარი არ დაუჭირეთ. რატომ?
- მოლაპარაკება ყველა საკითხზე შეთანხმებას არ ნიშნავს. დღეს ჩვენი მთავარი მიზანი სააკაშვილის გასტუმრებაა. ოპოზიცია ამან გააერთიანა. ცხრა პარტიას ბევრი რამ განასხვავებს. მათი ღირსება სწორედ ის არის, რომ სტრატეგიულ საკითხებზე საერთო ენას პოულობენ.
მოლაპარაკებების კულტურა, ხშირ შემთხვევაში, მოლაპარაკებების შედეგებზე მაღლა დგას. დემოკრატია არის პროცედურა - როგორ მივდივართ გადაწყვეტილებამდე. გაერთიანებული ოპოზიციის საბჭოში არის ხალხი, ვისაც მიაჩნია, რომ კინწურაშვილის გასტუმრებისთვის არ არის საჭირო ადამიანის ჯანმრთელობის დაზარალება.
ნოემბრის დღეებში ქართველი საზოგადოება ძალიან მომწიფდა. იმ დღეების ბრწყინვალე შედეგია ის, რომ მე შემიძლია, მოველაპარაკო განსხვავებული შეხედულებების მქონე ადამიანს. რა მოხდა მერე, რომ აქციას ვიღაც არ უერთდება?
- ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ოპოზიცია ერთიანი არ არის?
- რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს. იმიტომ, რომ ოპოზიცია ერთიანია უმთავრეს საკითხთან მიმართებით. მაგრამ არის ამა თუ იმ პოლიტიკური ძალისთვის პრინციპული მნიშვნელობის მომენტები - მაგალითად, ვიღაც საშიმშილოდ ჯდება. ღირს დასახული ამოცანა იმად, რისთვისაც ადამიანი შიმშილობის გადაწყვეტილებას იღებს?
- რესპუბლიკელებმა თქვენი თანამებრძოლები ვერ დაიყოლიეთ?
- შეიძლება, მათ ვერ დაგვიყოლიეს ჩვენ. რა მნიშვნელობა აქვს, ვინ ვერ დაიყოლია?
- "ჩვენ გვაქვს დამატებითი გარანტიები პარლამენტის თავმჯდომარისგან, რომ ყველა პოლიტპატიმარი იქნება გათავისუფლებული; 26 თებერვლამდე საქართველოს საზოგადოებრივ ტელევიზიას ეყოლება ახალი გენერალური დირექტორი; 15 მარტამდე ცესკო-ს ეყოლება ახალი თავმჯდომარე" - ამ მოტივით გაერთიანებული ოპოზიციის ლიდერებმა და მათმა მხარდაჭერებმა შიმშილობის აქცია აღარ დაიწყეს.
- ეს თანამშრომლობის შედეგია.

- ვისი თანამშრომლობის?
- პირველ რიგში, თავად ოპოზიციაში, შემდეგ კი _ გაერთიანებული ოპოზიციისა და ხელისუფლების. რაც უფრო მტკიცეა ოპოზიცია, ხელისუფლება მით უფრო მოდის გარკვეულ დიალოგზე.
- ზემოთ მოყვანილი ციტატა ლევან გაჩეჩილაძეს ეკუთვნის. იგი იმითაც არის საინტერესო, რომ საუბარია არა სამეურვეო საბჭოს შეცვლაზე, არამედ 26 თებერვლამდე სამეურვეო საბჭოს ახალი ხელმძღვანელის დანიშვნაზე. ე.ი., მაუწყებლის ხელმძღვანელის პოსტის დასაკავებლად კანონით გათვალისწინებული კონკურსი აღარ ჩატარდება? რასთან გვაქვს საქმე?
- მაინც მგონია, ლევან გაჩეჩილაძე გულისხმობს, რომ 26 თებერვალს საზოგადოებრივი მაუწყებლის ახალი საბჭო გვეყოლება.
- ე.ი., შეეშალა? მაგრამ ეს ხომ პოლიტიკური განცხადებაა?
- მის მაგივრად ვერაფერს ვიტყვი. ვიცი, რომ საბჭო უნდა შეიქმნას, მან უნდა გაისტუმროს ძველი დირექტორი და ახალი დირექტორის თანამდებობაზე კონკურსი უნდა გამოაცხადოს. ვფიქრობ, რომ ეს ფრაზა გაჩეჩილაძემ მიტინგის კონტექსტში, სპონტანურად თქვა. ჩემ მიერ ასე თუ ისე გაურკვევლად გამოთქმულ აზრსაც სხვანაირად იგებენ ხოლმე.

- ზემოთ თანამშრომლობა ახსენეთ. გაჩნდა ეჭვები, რომ რესპუბლიკელები მაინც ცალკე დგახართ და ორმაგი სტანდარტებით მოქმედებთ.
- ვისთანაც გაჩნდა, ეს მისი პრობლემაა. რესპუბლიკელები დგანან ცალკე - ისევე, როგორც ნებისმიერი სხვა პოლიტიკური ძალა. გაერთიანებულ ოპოზიციაში ყველა პარტიას თავისი პოზიცია აქვს, მაგრამ ისინი თანამშრომლობენ. ჩვენი ამოცანა საპარლამენტო არჩევნების საპრეზიდენტოსგან დამოუკიდებლად ჩატარება იყო - კონსტიტუციის ფარგლებში, 2008 წლის გაზაფხულზე. ეს ამოცანა მიღწეულია. ჩვენ ხომ არჩევნები არჩევნებისთვის არ გვინდა! ჩვენ არჩევნები იმისთვის გვინდა, რომ არსებითად შევცვალოთ ხელისუფლება. ამიტომ ყველა გადაწყვეტილება უნდა პასუხობდეს კითხვას: ემსახურება თუ არა იგი საგაზაფხულო არჩევნებზე მოქმედი ხელისუფლების შეცვლას. მაგალითად, იყო მოსაზრებები, რომ უფსკრულში ჩავყოლოდით სააკაშვილს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს: დაგვეწყო მიტინგები, რათა მეორე ტური ჩატარებულიყო; მთელი ყურადღება გადაგვეტანა საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგებზე. ეს, თავისთავად, მნიშვნელოვანია. მაგრამ ეს ხომ ჩვენი ამოცანა არ იყო! ეს სააკაშვილმა შემოგვიგდო. მან, საპრეზიდენტო არჩევნებით, თავი დაიზარალა. უდიდესი შეცდომა დაუშვა: მოინდომა, თავისი ლეგიტიმაცია განეახლებინა, შედეგად კი, ლეგიტიმაცია საერთოდ დაკარგა! საზოგადოებაში სიტუაცია ვერ იგრძნო. დღეს, სააკაშვილისავე ტერმინი რომ გამოვიყენოთ, არის გაფარჩაკებული სააკაშვილი, წინ კი საპარლამენტო არჩევნებია. ასეთ ვითარებში, აგვეჭედა მისი კაბინეტის კარები და ამით გვეღიარებინა? ინაუგურაცია ბაღაფშმაც და კოკოითმაც ჩაატარეს. ინაუგურაცია ცერემონიაა და სხვა არაფერი. ჩვენ სხვაგან ჩავატარეთ მიტინგი და ამით ვაჩვენეთ, რომ არ ვეთანხმებით იმას, რაც ხდება, მაგრამ არც კონფრონტაციაში შევდივართ.
ჩვენს მხარდამჭერებს არ უნდოდათ, რომ ინაუგურაცია შემდგარიყო. რა მისტიკაა! მთავარი ინაუგურაცია კი არა, 5 იანვარია. 5 იანვარს კი ხალხმა სააკაშვილს ხმა არ მისცა. ამის შესახებ ყველამ იცის. მთავარი ეს არის, თორემ ასეთივე ინაუგურაცია ჩაატარეს მერე ახალგაზრდა პოეტებმა, ცირკთან.
ასე რომ, ყურადღება მთავარ ამოცანაზე - საპარლამენტო არჩევნებზე უნდა შევაჩეროთ. აშკარაა, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს სხვა უხელმძღვანელებს და ცესკო-ს თავმჯდომარეც სხვა იქნება. ეს შედეგები მნიშვნელოვანია. ღირს თუ არა უკვე წინასწარ ცნობილი, თუნდაც, დროში გაწელილი შედეგებისათვის ისეთი სერიოზული აქციის განხორციელება, როგორიც შიმშილობაა?!
თუ შიმშილობის ამოცანა იყო სამი პირობა, ის პირობები მაინც შესრულდებოდა.
- ეს იყო მოტივი, რის გამოც რესპუბლიკელებმა შიშილობაზე უარი თქვით?
- ეს ჩემი პირადი მოტივია. მე მოლაპარაკებაში მონაწილეობას არ ვღებულობ. რესპუბლიკური პარტიის ერთ-ერთი რიგითი წევრი ვარ და ჩემი მკაფიო პოზიცია გამაჩნია.

- რატომ გადაწყვიტა გაერთიანებული ოპოზიციის ერთმა ნაწილმა შიმშილობის დაწყება, თუკი ამისთვის რეალური საფუძველი არ არსებობდა? თქვენ ამბობთ, რომ ის სამი პირობა მაინც შესრულდებოდა, ისინი კი საპირისპიროს ამტკიცებენ.
- შესაძლოა, მათთვის, ვინც შიმშილობა გადაწყვიტა, პირობის შესრულების ფორმალური მხარე უფრო მნიშვნელოვანი იყო, ვიდრე - არსებითი. თუ მოწინააღმდეგე მხარესთან არსებით ნაწილში შეთანხმება მიღწეულია, მაშინ ნაბან წყალს ბავშვი რატომ უნდა გადავაყოლოთ?
- მოლაპარაკებებში, რესპუბლიკელებიდან, ვინ მონაწილეობდა?
- დავით უსუფაშვილი, თინათინ ხიდაშელი, დავით ზურაბიშვილი და დავით ბერძენიშვილი - სხვადასხვა დროს და სხვადასხვა ფორმატით. ვინაიდან მოლაპარაკებებში მონაწილეობას არ ვიღებდი, ამიტომ იქაური არგუმენტები არ ვიცი. მე ჩემი არგუმენტები მაქვს. შიმშილობა არის უაღრესად სერიოზული და ჩემთვის, როგორც ქრისტიანისთვის, ცოტა არ იყოს, უხერხული მომენტი: შიმშილობა ხომ თვითმკვლელობის ერთ-ერთი ფორმაა! თუმცა, არ ვიცი, კრიტიკულ სიტუაციაში როგორ მოვიქცევი და ვინც ამას აკეთებს, იმას ვერ გავამტყუნებ. მაგრამ გავიმეორებ: ოპოზიციის მოთხოვნები ისედაც შესრულდებოდა.
- ოპოზიცია საპარლამენტო არჩევნებზე ერთიანი სიით გამოხვალთ? ესეც კითხვის ნიშნის ქვეშ ხომ არ დადგება?
- ყველაფერს მოლაპარაკებები განსაზღვრავს. ჩვენ მითების ტყვეობაში ხომ არ ვართ? სიტუაციიდან გამომდინარე უნდა ჩამოვყალიბდეთ და ისე მოვიქცეთ, როგორც ქვეყნისთვის აჯობებს. მიმაჩნია, რომ სიები სამართლიანად უნდა იყოს განაწილებული.
- თუმცა, უკვე გადაჭრით ამბობენ, ერთიანი სიით გავალთო.
- მეც ასე მესმის და, რაკი ამაზე ამბობენ, ე.ი., შეთანხმდნენ. ეს კარგია. მაგრამ, პირადად მე მიმაჩნია, რომ, სანამ სიების შეტანის ბოლო ვადა ამოწურული არ არის, მანამდე ყოველთვის შეიძლება მოლაპარაკებების წარმოება. ოპოზიცია ასე ადრე თუ შეთანხმდა, ამას რა სჯობს, მაგრამ ადრე შეთანხმება...

- ბოლო მოვლენების დროს მაინც გამოჩნდა, რომ ერთ მხარეს დგანან რესპუბლიკელები, მეორე მხარეს კი - ჯონდი ბაღათურია, კობა დავითაშვილი, სალომე ზურაბიშვილი...
- შეიძლება, ასე შიმშილობის კონტექსტში გამოჩნდა, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყველაფერში ასეა! როცა მთელი საქართველო მანქანებით მოვიარეთ, ჩანდა? როცა მიტინგებს ვატარებდით, ჩანდა? ნუ ვეძებთ განხეთქილებას იქ, სადაც არ არის. თანამშრომლობა განსხვავებული აზრების გარეშე არ არსებობს. ოჯახში საკითხებს რომ წყვეტენ, არ არის კამათი ცოლსა და ქმარს შორის? სამწუხაროდ, ქართული აზროვნება წაგება-მოგებაზეა აგებული. ეს ხელისუფლების თამაშის წესია.
- ვინც ასეთი შინაარსის კითხვას სვამს, ის ხელისუფლების წისქვილზე ასხამს წყალს?
- რა თქმა უნდა!
- და ეს, თქვენი აზრით, ლოგიკური კითხვები არ არის?
- ლოგიკურია, მაგრამ ეს კარგად აჩვენებს ქართველ საზოგადოებაში არსებულ ვითარებას. ჩვენი ამოცანა წაგება-მოგებაზე თამაში კი არა, მოგება-მოგებაზე თამაში უნდა იყოს: როცა ყველა მხარე იგებს.
ერთი პერიოდი საუბარი იყო, - წავიდეთ თუ რა ხელისუფლებასთან დიალოგზეო. რატომღაც, ზოგიერთმა ეს დათმობად ჩათვალა. რა, აფხაზებს რომ ველაპარაკებით, დათმობაა? მოლაპარაკება არის რაღაცის დათმობა რაღაცის მოგების ხარჯზე.
- გაერთიანებულ ოპოზიციაში რესპუბლიკელების პოზიციებს ეჭვის თვალით რატომ გიყურებენ?
- ვინ გვიყურებს? არ ვიცი. ციტატები უნდა მომიტანოთ.
- მაგალითად, ამის თაობაზე ირინა სარიშვილი საუბრობს.
- სარიშვილს ყოველთვის ჰქონდა პრობლემები რესპუბლიკურ პარტიასთან.
- თუმცა, მასთან პოლიტიკური ალიანსიც გქონდათ.
- ეტყობა, გულნატკენია, რომ მისგან წამოვედით და ამიტომ აქვს პრობლემები.
- რესპუბლიკელები პრეზიდენტის არალეგიტიმურობაზე სულ უფრო ხაზგასმით ლაპარაკობთ. საჭირო რომ გახდეს, პირადად თქვენ, მას არ აღიარებთ?
- საჭირო რომ გახდეს, ბაღაფში ვაღიარო?
- მიხეილ სააკაშვილის მიერ გაცემულ ბრძანებებს არ დაემორჩილებით?
- ჯერ არც ერთი ბრძანება არ გაუცია.
- როცა გასცემს?
- მე არ დავემორჩილები.
- გამოდის, რომ დესტრუქციაზე მიდიხართ.
- დესტრუქციაზე მე კი არა, თვითონ მიდის!

- პუტინისა და სააკაშვილის შეხვედრას როგორ შეაფასებთ?
- პუტინი - რუსეთზე, სააკაშვილი კი - საკუთარ თავზე ფიქრობს. პუტინმა საქართველოს მსოფლიოს სავაჭრო ორგანიზაციაში გაწევრიანების პერსპექტივა გამოსტყუა, სააკაშვილმა კი რუსეთისგან ერთჯერადი დათმობები მიიღო, როგორიც არის, მაგალითად, საჰაერო მიმოსვლის გახსნა. ეს, თავისთავად, ცუდი არ არის, მაგრამ შეიძლება, დაიხუროს.
- რატომ?
- რუსეთი ამ გზას ისევე დახურავს, როგორც ადრე. ვალი არ გაგისტუმრებიაო, - გეტყვის. ისეთი ღონისძიებებია, რომლებითაც მანიპულირება შეიძლება. მაგალითად, ასეთია ფსოუსა და როკზე საბაჟოების გახსნაც. ეს ცუდი არ არის, მაგრამ, რეალურად, ვერ იმუშავებს.
- ასე რატომ გგონიათ?
- როგორ უნდა იმუშაოს? ფსოუდან საქართველოს იურისდიქციის ქვეშ მყოფ ტერიტორიამდე არსებულ მანძილზე რა მოხდება, ღმერთმა იცის. საერთოდ, საბაჟოს, პირველ რიგში, ეკონომიკური დატვირთვა აქვს, მხოლოდ ამის შემდეგ - პოლიტიკური. მიმაჩნია, რომ, როგორც საბაჟოების საკითხი, ისე საჰაერო მიმოსვლის აღდგენა სააკაშვილის წინასაარჩევნო კამპანიის ნაწილია. ეს იგივეა, ადამიანმა სიკვდილამდე მიგიყვანოს, მერე კი საავადმყოფოში გიმკურნალოს და ბოლოს მადლობა გათქმევინოს, ან შენი მკურნალობისთვის ფული გადაგახდევინოს. ბოდიში, მაგრამ ჩვენ რუსეთთან ბევრად უკეთესი ურთიერთობები გვქონდა, რომ არა...
- რომ არა სააკაშვილი?
- რა თქმა უნდა! სწორედ მან გააფუჭა რუსეთთან ურთიერთობა და დღეს, არჩევნების წინ, იმას ასწორებს, რაც შეიძლებოდა, ნებისმიერ სხვა დროს გაეკეთებინა. ძალიან ძნელია, გარედან შეაფასო, მაგრამ პუტინი ბედნიერი არ იყო სააკაშვილთან შეხვედრით. მჟავე სახე ჰქონდა.

- ალბათ არც ოპოზიცია იყავით ბედნიერი, ხელისუფლებასთან დიალოგზე რომ წახვედით, მაგრამ ეს ნაბიჯი მაინც გადადგით.
- გეთანხმებით, მაგრამ ჩვენ ვფიქრობთ სახელმწიფოსთვის, სააკაშვილი კი - არჩევნებისათვის. განსხვავება ეს არის. სააკაშვილს ეს ბევრად ადრე უნდა გაეკეთებინა - თუნდაც, მაშინ, როცა პოლიტიკიდან ოქრუაშვილი გაისტუმრა. მეორე დღესვე უნდა ეთქვა, - ოქრუაშვილი გავისტუმრე რუსეთთან საქმის გაფუჭების გამოო.
- როგორია თქვენი აზრი ოქრუაშვილის პოლიტიკაში დაბრუნებასთან დაკავშირებით მიღებული გადაწყვეტილების შესახებ?
- მიმაჩნია, რომ პოლიტიკა მით უფრო გაწონასწორებული იქნება, რაც უფრო მეტი მოთამაშე იქნება მასში.
- კონკრეტულად ოქრუაშვილთან დაკავშირებით თქვენი აზრი მაინტერესებს.
- პოლიტიკაში, სადაც პოლიტიკოსები და პიროვნებები კი არ მართავენ სიტუაციას, არამედ - კანონი, ოქრუაშვილი ისეთს ვერაფერს გააკეთებდა, სააკაშვილი რომ არ ყოფილიყო. მერაბიშვილი ცუდად რომ იქცევა, ვისი ბრალია? მერაბიშვილის უწყების ამაზრზენი საქციელი სააკაშვილის პასუხისმგებლობის საკითხს უკავშირდება. სააკაშვილმა მერაბიშვილი შინაგან საქმეთა მინისტრის თანამდებობიდან ვერ გაათავისუფლა, ოქრუაშვილი კი მხოლოდ მაშინ გაათავისუფლა, როცა ის მისთვის გახდა მიუღებელი და ბრძოლა მაშინ დაუწყო, როცა ისეთი რაღაცები თქვა, რაც სააკაშვილს არ აწყობდა. ოქრუაშვილი ნორმალურ, კანონიერ ფარგლებში ვეღარ იქნება ისეთი უკონტროლო, როგორიც სააკაშვილის დროს იყო. შუბლის ძარღვი რომ გამწყდომოდა და სააკაშვილთან თანამშრომლობაზე წავსულიყავი (ამის შანსები კი ძალიან მაღალი იყო), შეიძლებოდა, ოქრუაშვილზე უარესი ვყოფილიყავი. მაგრამ ამაზე არ წავედი. ოქრუაშვილი კი ამაზე წავიდა. მაგრამ დღეს მან ის მანკიერი სისტემა უარყო.

- თქვენ ამაში დარწმუნებული ხართ?
- დღეს არავითარი მორალური უფლება არ მაქვს, მის საქციელში ეჭვი შევიტანო. მან ძალიან გულწრფელად აღიარა ბევრი დანაშაული. ქრისტეს გვერდით ავაზაკი რომ იყო გაკრული და, რომ მოინანია, მაშინ ის სამოთხეში მართლა მოხვდა? ნახეთ, როგორ მოხვდა? ხომ არ გინახავთ, მაგრამ ამაში დარწმუნებული ხომ ხართ? ჩვენ არავითარი უფლება არ გვაქვს, ოქრუაშვილი პოლიტიკაში ისევ არ მივიღოთ - იმიტომ, რომ მან მოინანია.
- გიორგი თარგამაძის ქრისტიანულ-დემოკრატიულ მოძრაობაზე რას იტყვით?
- ჯერჯერობით, თავი არ გამოუჩენიათ, გარდა იმისა, რომ ამბიციები აქვთ. ამბიცია კი პოლიტიკაში ცუდი არ არის.
- მაგრამ თარგამაძეს აქვს გარკვეული პოლიტიკური წარსული. ამის გათვალისწინებით რას იტყვით?
- ეს წარსული მას უფრო დაამძიმებს, ვიდრე გაათავისუფლებს. მით უფრო, თუ ის წარსულს უარყოფს, რა უფლება გვაქვს, მუდმივად მის წარსულში ვიყუროთ!
- მაგრამ თქვენ - რესპუბლიკელები, სწორედ ოცდაათწლიანი წარსულით ამაყობთ.
- კი, ბატონო, მაშინ, იამაყოს თარგამაძემაც! არ მინდა, ადამიანს შევახსენო ის, რისი დამალვაც მას უნდა.