მთავრობიდან დათხოვნილი ინტელექტი: ვის დასჭირდა გია ნოდიას მხარდაჭერა?

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

29 დეკემბერი, 2008

"შეიძლება გაძაგძაგებდეს ვიღაცაზე, მაგრამ ის უნდა აიტანო - ხელისუფლებაშიც და ოპოზიციაშიც" - "მთელი კვირის" შეკითხვებს პოლიტოლოგი გია ნოდია პასუხობს.

- განათლების მინისტრის თანამდებობიდან თქვენს გათავისუფლებას (ხელისუფლებიდან დათხოვნას) ხელისუფლების ოპონენტები ასე გამოეხმაურნენ: "ექვსთვიან მინისტრობად შეფასებული ეგზიტპოლები". საპრეზიდენტო არჩევნების დროს ეგზიტპოლის წარმოებაში მონაწილეობა რატომ მიიღეთ?
- მიმაჩნია, რომ ჩვენი საზოგადოების არადემოკრატიულობის ერთ-ერთი ნიშანი ის არის, რომ სოციოლოგობა ერთგვარად დაშინებული პროფესიაა. საქართველოში არ ქვეყნდება საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის მასალები; არ არის პოლიტიკოსების სანდო რეიტინგები. მე ვიცნობ რეიტინგებს იმიტომ, რომ ვიცნობ სოციოლოგებს. ეს მონაცემები საჯაროდ არ ქვეყნდება - მიუხედავად იმისა, რომ მათ მიმართ დიდი ინტერესია. ამის მიზეზი კი ის არის, რომ ყველას ეშინია: როგორც კი ვიღაც რაღაც რეიტინგს გამოაქვეყნებს, მაშინვე დაბრალდება, რომ ის იმისია, ვინც პირველ ადგილზეა რეიტინგით. ეგზიტპოლებიც სხვა არაფერია, თუ არა სოციოლოგიური გამოკითხვის ერთ-ერთი სახე.
- მაგრამ თქვენი აზრით, იმ ეგზიტპოლის შედეგებს საზოგადოება ენდო?
- საზოგადოება არ ენდო, მაგრამ რა ვქნა? ჩემი პროფესიული ღირსების საგანია, არ ვიყო დაშინებული ვიღაცის მიერ, ვინც წინასწარ მეუბნება: არ გენდობი; რაც გინდა, გააკეთეო. მაშინ სწორედ ასეთი ვითარება იყო.
მახსოვს, ერთი თუ ორი თვის შემდეგ უცხოელი ნაცნობი შემხვდა. მან განსაკუთრებული მადლობა მითხრა იმისთვის, რომ სწორედ ამ პროექტში მივიღე მონაწილეობა: შენ საქართველოს ღირსება ერთგვარად იხსენიო.
- მაგრამ მე ძალიან კარგად მახსოვს: თქვენ შესამჩნევად ანერვიულებული იყავით, როცა შედეგებს აქვეყნებდით.
- მაინცდამაინც არ მახსოვს, ვიყავი თუ არა ანერვიულებული, მაგრამ როცა ამდენი ხალხი ელოდება ამ განცხადებას და მას იგებს, როგორც არჩევნების შედეგებს (რაც სრულიად არანორმალურია)... ეს საპასუხისმგებლო ვითარებაა.
- და როგორ არ გაიგებდა, როგორც არჩევნების შედეგებს? მაშინ კონფლიქტოლოგმა გოგი ხუციშვილმა თქვა: თავის ტკივილი გაუჩინეს მაყურებელს წამდაუწუმ ეგზიტპოლის შედეგების ჩვენებითო. ეს ხომ ფსიქოლოგიური ზეწოლის ერთგვარი მექანიზმია?
- ფსიქოლოგიური ზეწოლა ეგზიტპოლების არარსებობაა. ეგზიტპოლები - ეს არის საინტერესო ინფორმაცია, რომელსაც აქვეყნებ.
- რომელსაც წარამარა უნდა აქვეყნებდე?
- სწორედ წარამარა უნდა აქვეყნებდე, თუ ეს საინტერესოა. არანორმალურია ჩვენი საზოგადოების და, განსაკუთრებით, პოლიტიკოსების დამოკიდებულება ეგზიტპოლების მიმართ. ეს რაღაცნაირად განპირობებული იყო "ვარდების რევოლუციის" გამოცდილებით. მაშინ შეიძინეს ეგზიტპოლებმა ასეთი დატვირთვა: თითქოს ის არის რევოლუციის საფუძველი (თუ ეგზიტპოლების შედეგი განსხვავებულია ოფიციალური შედეგებისაგან, ე.ი. რევოლუცია არის ლეგიტიმური). მაშინ ოპოზიცია ორიენტირებული იყო "ვარდების რევოლუციის" რაღაცნაირად გამეორებაზე. ამდენად, მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, რომ ლეგიტიმური გამხდარიყო რევოლუციის მოხდენა. ამ დროს კონკრეტულმა ადამიანებმა ჩვენს თავზე ავიღეთ ეგზიტპოლების წარმოება. ეს მათ გეგმებს რაღაცნაირად შლიდა, ან ხელს უშლიდა, და სწორედ ამიტომ შექმნეს ძალიან არაჯანსაღი ვითარება ეგზიტპოლების წინ. არამარტო ეგზიტპოლები რომ შედგა, მაშინ გავუწყალეთ გული მოსახლეობას (თქვენი ინტერპრეტაციით); მანამდეც ვუწყალებდით გულს: "აი, ამას ვაკეთებთ და ვისაც გაინტერესებთ, ნახეთ, როგორ ვაკეთებთ". ოპოზიციურ პარტიებს ვეუბნებოდით: "დაგვაკვირდით". მაგრამ ამას არავინ გამოეხმაურა - იმიტომ, რომ არჩევნების ჩატარებას პრინციპულად ეწინააღმდეგებოდნენ.
თავიდან იყო გეგმა დონორების მხრიდან, რომ ეგზიტპოლები ჩატარებულიყო მაქსიმალურად ყველანაირი ძალის მონაწილეობით და ზედამხედველობით, მაგრამ მერე დონორები ამაზე ვერ შეთანხმდნენ და ქართული ეგზიტპოლები გაკეთდა.
- ანუ, სახელისუფლებო?
- არა. დამფინანსებლები იყვნენ ტელევიზიები.
- ის ტელევიზიები ხომ სახელისუფლებოა? ამის გათვალისწინებით ჩვენ შეგვეძლო ეგზიტპოლის შედეგების ნდობა?
- ეს უნდობლობა რომ იყო, სწორედ ამიტომ გამოვდიოდით ყოველ სამ საათში: "მოდით, ნახეთ, როგორ ვატარებთ". თუ ადამიანს პოლიტიკურად ხელს აძლევს, რომ არ გენდოს, ის ყოველთვის მოიგონებს რაღაც თეორიას, რომ არ გენდოს.
- მაინცდამაინც ეგზიტპოლების შემდეგ რატომ გახდით მინისტრი? არაფერს უკავშირებთ ამას?
- ეგზიტპოლებს ნამდვილად არ ვუკავშირებ ჩემს მინისტრობას.
- გათავისუფლებას რას უკავშირებთ? არ უთქვამთ მოტივი?
- კონკრეტული მოტივი - ცუდად მუშაობო, ჩემთვის არავის უთქვამს.
- არც ისე დიდი ხნის წინ საქართველოში არსებულ რეჟიმს თქვენ ჰიბრიდული უწოდეთ: ავტორიტარული მმართველობა დემოკრატიის ელემენტებით. ახლა როგორ აფასებთ მმართველობის არსებულ რეჟიმს?
- ჰიბრიდული რეჟიმი იყო შევარდნაძის მმართველობის დროსაც; ჰიბრიდული რეჟიმია ახლაც. ამ ჰიბრიდში შეიძლება გარკვეული ცვლილებები იყოს, მაგრამ ეს რეჟიმი გრძელდება.
- თქვენი აზრით, ახლა ავტორიტარიზმი უფრო პროგრესირებს თუ დემოკრატიის ნიშნები ჭარბობს?
- 2008 წელს, ჩემი აზრით, სისტემა ნაკლებად დემოკრატიულად იქცა, და ნაკლებად დაბალანსებულია პოლიტიკური თვალსაზრისით. არასწორია მიდგომა, რომ, თუ დემოკრატია არ არის, ამაზე პასუხისმგებლობა მთლიანად ხელისუფლებას ეკისრება. ფუნქციური დემოკრატია მრავალი სხვადასხვა საზოგადოებრივი ინსტიტუტის ურთიერთქმედების შედეგია. სამწუხაროდ, იმ კრიზისულ ვითარებაში (როდესაც ერთმანეთს დაემთხვა შიდა პოლიტიკური კრიზისი და რუსეთთან ურთიერთობის განსაკუთრებით გამწვავება) სისტემა უფრო დემოკრატიული ვერ გახდა. და ამაზე პასუხისმგებლობას ინაწილებს ყველა ძირითადი მოთამაშე: ხელისუფლებაც, ოპოზიციაც, მედიაც.
- პირადად თქვენს პასუხისმგებლობაზე რას იტყვით? საზოგადოების გარკვეულ ნაწილში არსებობს მოსაზრება, რომ თქვენ - აღიარებულმა ინტელექტუალმა - მხარი დაუჭირეთ მოქმედ ხელისუფლებას და ამით ერთგვარი ბიძგი მიეცით მას თავისი პოლიტიკური კურსის განხორციელებისთვის. ხელისუფლებაში მოსვლამდე კი ხელმძღვანელობდით პრესტიჟულ არასამთავრობო ორგანიზაციას - მშვიდობის, დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიურ ინსტიტუტს. რა გააკეთეთ იმისთვის, რომ ხელისუფლების პოლიტიკის ვექტორი, რომელშიც საომარი რიტორიკა უფრო ჩანდა, ვიდრე სწრაფვა მშვიდობისა და დემოკრატიისკენ, სწორი მიმართულებით წარმართულიყო?
- ვიცოდი ამ ხელისუფლების ნაკლოვანებები, მათ შორის, დემოკრატიის ნიშნით, და მას მანამდეც ვაკრიტიკებდი. მაგრამ პასუხისმგებლობის მქონე მოქალაქე უნდა მოქმედებდეს იმ რეალური ალტერნატივების გათვალისწინებით, რომლებიც სახელმწიფოში არსებობს. 2008 წლის ნოემბრიდან მაისამდე ორი პოლიტიკური ძალა გამოიკვეთა. მიმაჩნდა, რომ მათ შორის ძალიან მკვეთრი განსხვავება არსებობდა: ხელისუფლება არასრულყოფილია, მაგრამ - ქმედითუნარიანი და დღეს საქართველოში არსებულ პოლიტიკური მმართველობის საუკეთესო კომპეტენციებს (ადამიანურ რესურსს ვგულისხმობ) მეტ-ნაკლებად ასახავს და აერთიანებს. მეორე ძალა კი - სრულიად გაურკვეველი ორიენტაციის მქონე, საერთოდ არაფერს განასახიერებდა. ხელისუფლებაში მისი მოსვლა იქნებოდა ძალიან სერიოზული უკან გადადგმული ნაბიჯი საქართველოსთვის. ასეთ ვითარებაში ჩავთვალე, რომ ამ ხელისუფლებისთვის დახმარება, თუნდაც, ჩემი რეპუტაციით, გარკვეულწილად, სწორი გადაწყვეტილება იყო.
- ამბობთ, რომ ამ ხელისუფლებას მდიდარი ადამიანური რესურსი აქვს. თუ ასეა, რა საჭიროა მთავრობაში სისტემატური საკადრო ცვლილებები, უფრო ზუსტად, "კარუსელები"?
- ეს მთავრობისთვის კარგი არ არის, მაგრამ ყველაფერი შედარებითია. იმ "კარუსელების" გათვალისწინებით და ყველაფრის გათვალისწინებით გაცილებით კომპეტენტური და, თუნდაც, დემოკრატიული ღირებულებების მატარებელი ადამიანია ხელისუფლებაში, ვიდრე ოპოზიციაში. რაც შეეხება იმას, რას აღვუდექი წინ და რას - არა, ალბათ, უფრო კონკრეტულ კითხვებზე უნდა გიპასუხოთ.
- აგვისტოს ომამადე რომ მივდიოდით, თქვენ ამას ვერ გრძნობდით? არ ამჩნევდით, რომ ქვეყნისთვის დამანგრეველი საფრთხე იქმნებოდა?
- მე განათლების მინისტრი ვიყავი და არც მეკუთვნოდა და არც ვმონაწილეობდი...
- არც ქალაქის მერს ეკუთვნოდა აგვისტოში ბრძანებების გაცემა, მაგრამ უკვე მთელი საქართველო საუბრობს ამის თაობაზე. მე ომის შეჩერებისთვის თქვენ მიერ შესრულებული როლი მაინტერესებს.
- თავის მართლებისთვის არაფერს ვამბობ. არ ვეკუთვნოდი იმ ჯგუფს, ვინც უშუალოდ იღებდა გადაწყვეტილებას 7 აგვისტოს. ამას იმისთვის ვამბობ, რომ შესაძლოა, სრულყოფილად არ ვიყავი ინფორმირებული შექმნილ ვითარებასთან დაკავშირებით, მაგრამ ვერაფრით გავიზიარებ იმ აზრს, რომ ეს ხელისუფლება შეგნებულად მიდიოდა ომისკენ.
შეიძლება კამათი იმაზე, იყო თუ არა იმ ვითარებაში ცხინვალზე შეტევის ბრძანება ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება. ჩემი აზრით, ამასთან დაკავშირებით სერიოზული არგუმენტები აქვს ხელისუფლებას - რომ იყო ორი ძალიან ცუდი გამოსავალი: უბრალოდ, პასიური ყოფილიყავი მაშინ, როდესაც აიღეს თამარაშენი, ქურთა, იქიდან გამოყარეს ქართველები და გაგეგზავნა აღშფოთებით აღსავსე წერილები ვაშინგტონში, ბრიუსელში თუ სადღაც, თუ გაგეკეთებინა ის, რაც გაკეთდა.
- ასეთი შინაარსის განცხადებები - "ჩვენ შეგვიძლია, ორ დღეში ავიღოთ ცხინვალი" - რას შეიძლება ნიშნავდეს?
- შეიძლება, რიტორიკა არ იყო იდეალური, მაგრამ საქართველოს ხელისუფლების მზადებას ომისთვის, მე, როგორც ხელისუფლების შიგნით მყოფი ადამიანი, ვერ ვხედავდი და ახლაც ამ აზრის ვარ.
- რამდენიმე დღის წინ თქვა თემურ იაკობაშვილმა, - ახლა რუსები გამწარებულები არიანო. საინტერესოა თქვენი მოსაზრება: პერევში ასეთი განცხადებების გამო არ დაბრუნდნენ?
- თუ რუსეთს პერევიდან წასვლა სურდა, რა შუაშია ჩვენი რიტორიკა?
- ჩვენი სიფრთხილე საჭირო არ არის?
- არც ვიცი, სახელდობრ რა რიტორიკა იყო პერევთან დაკავშირებით. სააკაშვილის ზოგიერთი გამონათქვამი (წინა წლებში, ან - ახლახან) კრიტიკის ღირსია, მაგრამ არ მიმაჩნია, რომ რუსეთის მიერ ჩვენ მიმართ განხორციელებული აშკარა სამხედრო აგრესია სააკაშვილის რიტორიკით არის განპირობებული.
- რიტორიკა ხომ პოლიტიკის ნაწილია. და, ზოგადად, საქართველოს ხელისუფლების პოლიტიკით არ არის განპირობებული საქართველოს მიმართ რუსეთის აგრესია?
- თუ პოლიტიკაში ვიგულისხმებთ იმას, რომ ჩვენ ვისწრაფვით, ვიყოთ რეალურად დამოუკიდებელი სახელმწიფო, ეს, რა თქმა უნდა, იწვეევს რუსეთის აგრესიულ დამოკიდებულებას.
- სტრატეგიული თვალსაზრისით საქართველოს დანაკარგზე რას იტყვით?
- სტრატეგიულ ასპექტში შეიძლება სხვადასხვა რამ ვიგულისხმოთ. მართალია, აზრთა სხვადასხვაობა, არაცალსახა დამოკიდებულებაა საქართველოს საკითხთან მიმართებით ევროპასა და შეერთებულ შტატებში, მაგრამ კონსენსუსია იმის თაობაზე, რომ საქართველოსთან უფრო მჭიდრო თანამშრომლობა უნდა იყოს, ვიდრე იყო ომამდე. ასე რომ, ვფიქრობ, უსაფუძვლოა იმის თქმა, რომ ომის შემდეგ ჩვენი პოზიცია სტრატეგიული თვალსაზრისით დასუსტდა. ცხადია, დემოკრატიული რეფორმების გატარება ძალიან მნიშვნელოვანია. მაპ-ის არმოცემის და ა.შ. ძირითადი მიზეზი დემოკრატიული რეფორმები ნამდვილად არ არის, თუმცა ეს ერთ-ერთი მიზეზია.
- ძირითადი მიზეზი რუსეთია?
- რა თქმა უნდა! ინტენსიური ურთიერთობა მაქვს დასავლელ კოლეგებთან და ამაში ეჭვის შეტანაც შეუძლებლად მიმაჩნია. როდესაც ამბობენ, რომ გადაწყვეტილება მიიღება პოლიტიკურ საფუძველზე, ეს სწორედ ამას ნიშნავს. მაგრამ ამავე დროს, დასავლეთის მხარდაჭერის დონისთვის, რა თქმა უნდა, მნიშვნელობა აქვს, როგორი დინამიკით განვითარდება შიდა პოლიტიკური პროცესები საქართველოში. ჯერჯერობით, აქ არ არსებობს დემოკრატიისთვის საჭირო ძლიერი საზოგადოებრივი ინსტიტუტები. მაგალითად, მედიის ხარისხი, ჩემი აზრით, არის ძალიან დაბალი. ოცი წლის განმავლობაში საქართველოში პოლიტიკური პარტიების სისტემა ვერ ჩამოყალიბდა. როგორც კი ახალი ადამიანი ჩნდება, რომლის სახელი და გვარი საზოგადოების 50%-ზე მეტმა იცის, არავინ კადრულობს, რომ არსებულ პარტიაში შევიდეს. ყველას თავისი პარტიის შექმნა სურს.
- პოლიტიკურ პარტიას სახელმწიფო ბიუჯეტიდან დაფინანსებას რომ შეუწყვეტ, ეს მის განვითარებაზე არ აისახება?
- რა შუაშია შეწყვეტა-არშეწყვეტა?...
- არ ვამბობ, რომ ეს განმსაზღვრელი ფაქტორია, მაგრამ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კომპონენტი ხომ არის? თუ ასეთი უმნიშვნელოა, მაშინ რატომ შეუწყვიტა სააკაშვილმა პარლამენტს გარეთ დარჩენილ ოპოზიციურ პარტიებს სახელმწიფო დაფინანსება და ახლა ისევ აღდგენას რატომ დაჰპირდა?
- რა თქმა უნდა, ეს გარკვეულ არათანმიმდევრულობას მოწმობს, თუმცა შეწყვეტას, ჩემი აზრით, სერიოზული არგუმენტი ჰქონდა: პარტიები პატივს არ სცემენ საკუთარ ამომრჩეველს, პარლამენტარიზმის პრინციპს და სახელმწიფომ რატომ უნდა აფინანსოს. მაგრამ შემდეგ ხელისუფლებამ გადაწყვიტა, რომ განსაკუთრებული სულგრძელობა გამოიჩინოს.
- თქვენ ამბობთ, რომ პოლიტიკურმა პარტიებმა საკუთარ ამომრჩეველს და პარლამენტარიზმის პრინციპს პატივი არ სცეს. ამას წინათ თემურ ჭყონიამ კი თქვა, - ეს პარლამენტი ხომ ჩვენი არჩეულიაო.
- მიუხედავად ბიზნესის ასეთი ცუდი საქციელისა, ოპოზიციურმა პარტიამ პატივი უნდა სცეს საკუთარ ამომრჩეველს.
- ეს ბიზნესის საქციელი იყო თუ მისი დატერორება?
- მიუხედავად დატერორებისა, მიუხედავად ყველაფრისა. ხალხმა იბრძოლა, არ დანებდა საზიზღარი ხელისუფლების ზეწოლას, მისცა ხმა ოპოზიციას და მერე იმ ოპოზიციამ გადაწყვიტა, რომ პარლამენტში აღარ შესულიყო. გასაგებია, რომ საქართველოში არის ჰიბრიდული რეჟიმი, მაგრამ როგორ უნდა მიხვიდე დემოკრატიამდე? ოპოზიცია პატივს არ სცემს ოპოზიციის უფლებებს; მის ფუნქციას. საპარლამენტო ტრიბუნაზე უარი თქვეს და ახლა არ არიან კმაყოფილი: რატომ არის პარლამენტი ისეთი, როგორიც არისო. ოპოზიცია პატივს არ სცემს უმცირესობის უფლებებს - იმიტომ, რომ არ უნდა, თვითონ იყოს უმცირესობაში. მაგრამ დემოკრატიის პატივისცემა ნიშნავს, რომ ხან უმცირესობაში იქნები, ხან კი შეიძლება უმრავლესობაში იყო. თუ, შენი აზრით, მთავრობა ცუდია, ვიღაცას ატერორებს და საზიზღარია, შენ უნდა იყო უკეთესი. გაქვს პრეტენზია, რომ შენ იყო ხელისუფლებაში; რომ შენ მოიტან დემოკრატიას, მაგრამ სანამ ოპოზიციაში ხარ, მანამდე არ ავლენ დემოკრატიის ელემენტარული ნორმების პატივისცემას!
- თქვენი აზრით, უნდა ჩატარდეს თუ არა ვადამდელი არჩევნები?
- 2006 წლის ბოლოს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო გადაწყვეტილება, რომ საპარლამენტო არჩევნების თარიღი ორ-ნახევარი წლით გადაწეულიყო. მიმაჩნია, რომ ეს იყო სერიოზული შეცდომა. ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ, როდესაც ხალხი ირჩევს პარლამენტს გარკვეული ვადით, მან სწორედ იმ განსაზღვრული დროის განმავლობაში იმუშაოს. არც ვადამდე უნდა შეწყვიტოს მუშაობა, თუ ამის განსაკუთრებული აუცილებლობა არ არის.
ახლა რაღაც თვალსაზრისით უარესად ვცხოვრობთ, ვიდრე ივლისში. ეს გადატანილი ომით არის განპირობებული. მსოფლიო ეკონომიკური კრიზისიც მოგვწვდა. მაგრამ მიმაჩნია, რომ ეს არ არის საფუძველი ახალი ვადამდელი არჩევნების დასანიშნად. შეიძლება ყოფილიყო მიწისძვრა, ღმერთმა დაგვიფაროს, და ბევრი ხალხი დაღუპულიყო. ეს არ ნიშნავს, რომ მთავრობა უნდა შეიცვალოს.
- მიწისძვრა ბუნების სტიქიაა.
- რუსეთიც ბუნების სტიქიასავით არის და მსოფლიო ფინანსური კრიზისიც საქართველოს მიმართ...
- სად მიწისძვრა და სად - პოლიტიკური კრიზისი?
- საქართველოსთვის მსოფლიო ფინანსური კრიზისი იგივეა, რაც მიწისძვრა - იმ თვალსაზრისით, რომ ეს ჩვენგან დამოუკიდებელი მიზეზების გამო ხდება. გასაგებია, რომ ქართულ საზოგადოებაშიც, დასავლეთშიც არსებობს მოსაზრება, რომ 7 აგვისტოს სააკაშვილმა არასწორი გადაწყვეტილება მიიღო. მაგრამ არ მგონია, რომ ეს იყოს საკმარისი არგუმენტი ვადამდელი არჩევნების დასანიშნად. ჩემი აზრით, ამისთვის ერთადერთი საფუძველი (არა იურიდიული, არამედ პოლიტიკური თვალსაზრისით) არის მწვავე შიდაპოლიტიკური კრიზისი, რის შემდეგაც ხელისუფლებას არ აქვს მორალური უფლება (ან, თუნდაც, შესაძლებლობა), რომ მართოს ქვეყანა.
- თქვენი აზრით, ასეთი კრიზისი ახლა საქართველოში არ არის?
- მიმაჩნია, რომ არ არის. ყოველ შემთხვევაში, იმ მონაცემებზე დაყრდნობით, რაც შინაურულად ვიცი (საზოგადოებრივი გამოკითხვის შედეგებს ვგულისხმობ, რომლებიც, როგორც გითხარით, ოფიციალურად არ ქვეყნდება) ხელისუფლებას უფრო მეტი მხარდაჭერა აქვს, ვიდრე ოპოზიციას. ასე რომ, ვადამდელი არჩევნებისთვის საფუძველს ვერ ვხედავ.
- თქვენ ამბობთ, რომ საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი ხელისუფლებას უჭერს მხარს. არ მიგაჩნიათ, რომ ეს მხარდაჭერა სახელისუფლებო მედიის პროპაგანდის შედეგია?
- ამის შედეგიც არის. საქართველოში მედიასივრცეში არ არის ბალანსი: ელექტრონული მედიასივრცე არის გადახრილი ცალსახად ხელისუფლების მხარეს; ბეჭდვითი მედიასივრცე კიდევ უფრო მეტად არის გადახრილი მეორე მხარეს.
რომ არსებობდეს პატარკაციშვილის "იმედი", რეიტინგებში გარკვეული ცვლილება იქნებოდა, მაგრამ აქ სხვა რამეც არის მნიშვნელოვანი: როცა იყო "იმედი", მაშინაც იყო საზოგადოება ორად გაყოფილი, დაახლოებით თანაბრად. საზოგადოების ერთ ნაწილს აძაგძაგებდა სააკაშვილზე: ოღონდ ეგ მოაშორეთ და "პოლის ჯოხი" იყოს, თუ გინდათ; ვინც გინდათ, იყოსო; მეორე ნაწილს კი აძაგძაგებდა იმის წარმოდგენაზე, რომ ის "პოლის ჯოხები" მოსულიყვნენ ხელისუფლებაში. მეც ვიყავი მათ შორის. ეს დაპირისპირება ახლაც არსებობს, უბრალოდ, საზოგადოება უნდა შეეჩვიოს იმას, რომ შენ შეიძლება გაძაგძაგებდეს ვიღაცაზე, მაგრამ ის უნდა აიტანო - ხელისუფლებაშიც და ოპოზიციაშიც.