კახა კაციტაძე: "ყოველდღე ვნახავთ ხელისუფლების მორიგ სიგიჟეს"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

30 მარტი, 2009

"ეს არის ნერვების ომი ნერვებთან. და ნერვების ომს ეს ხელისუფლება წააგებს - იმიტომ, რომ როგორ მოიგოს, არ იცის"

"რუკაზე ვერ დაიტანეს ომი და რეალობაში რა უნდა მოეგოთ? ასევე, სხედან და თავიანთ ვირტუალურ რეალობაში არსებობენ! მე ვიცნობ ამ ხელისუფლებას: ისინი დათმობებზე არ წავლენ. მოხდება საზოგადოების რადიკალიზაცია და იმას, რასაც ნებით არ დათმობენ, მოუწევთ ძალით დათმობა. ამ ადამიანებმა აბსოლუტურად არ იციან პოლიტიკური ისტორია. არაფერს ვამბობ ზოგად გაუნათლებლობაზე. როდესაც თმობ, თავის გადარჩენას ახერხებ; როცა არ თმობ, თავს იღუპავ. ფავორიტებს არ წირავდნენ მეფეები და მერე რევოლუციები ხდებოდა. და რევოლუცია იწყებოდა თუ არა, მაშინვე წირავდნენ - თვითონ აჭრიდნენ თავს, მაგრამ უკვე გვიან იყო: მერე მეფესაც თავს აჭრიდნენ. 1648 წლის ინგლისის რევოლუციაზე წაიკითხონ, ან - საფრანგეთის რევოლუციაზე, და დაინახონ, რომ თვითონ ამ დღეში არიან. მე არ მინდა რევოლუცია, მაგრამ პროცესებს მივყავართ აქამდე.
ეს არ არის ხელისუფლებისა და ოპოზიციის დაპირსიპირება. ეს არის განხეთქილება საზოგადოებასა და ხელისუფლებას შორის. და ასეთ დაპირისპირებაში ხელისუფლებას არასდროს მოუგია. ხალხთან დაპირისპირება არ გამოდის. თან ამბობენ, დიალოგზე მოვდივართო, თან კი იძახიან - ჯაშუშები ხართო... ნეტავ, მათ ტვინებში ჩამახედა!" - "მთელ კვირას" ექსპერტი კახა კაციტაძე ესაუბრება.

- რა შთაბეჭდილება მოახდინა თქვენზე შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ გავრცელებულმა ვიდეომასალებმა?
- იჩქარეს. ეს იყო მასალა, რომელსაც შეეძლო ორ-სამდღიანი ეფექტი ჰქონოდა. ნოემბრის ქცევის სტერეოტიპებს იმეორებენ. ორი-სამი დღით ადრე რომ წარმოედგინათ ეს მასალა, საზოგადოების მნიშვნელოვან ნაწილში მართლა შეიძლებოდა გაჩენილიყო ეჭვი: "ღირს თუ არა, წავიდე მიტინგზე?" ახლა კი ოპოზიციას კონტრსვლებისთვის საკმაოდ ბევრი დრო აქვს. მომავალში რაც უნდა გენიალური მასალა გაავრცელონ, ის უკვე ვეღარ იმუშავებს. გარდა ამისა, მასალის სანდოობა ცოტა სასაცილოა. თანამდებობრივად ვალდებული ვიყავი, წამეკითხა გველუკაშვილის საუბრებიც, რომლებიც "ასავალ-დასავალში" იბეჭდებოდა. ამ ადამიანს აქვს პატიოსანი აზრები - რომ სხვადასხვა დროს ხვდება სხვადასხვა თეფშს: მფრინავს, ხაშლამიანს ან უხაშლამოს. იარაღის ვაჭართან რატომ მივიდა, როდესაც სხვა პლანეტებიდან შეეძლო, შეესყიდა იარაღი, რომლითაც საქართველოშიც და რუსეთშიც ქვა ქვაზე აღარ დარჩებოდა?
- ბურჯანაძის პარტიის აქტივისტებთან დაკავშირებით გავრცელებულ ვიდეომასალაზე რას იტყვით? იზიარებთ თუ რა მოსაზრებას, რომ ისინი ამ პარტიაში "ჩანერგილები" იყვნენ?
- როგორც ჩანს, ასეა. თუმცა, იმ ადამიანებს არ ვიცნობ და ამაზე, ალბათ, ბურჯანაძე ისაუბრებს. ჩემი აზრით, აქ ძალზე მნიშვნელოვანია ერთი გარემოება: ბურჯანაძის პარტიისა და გველუკაშვილი-ჩხენკელის ქმედებები ისე მიება ერთმანეთს, რომ ინტერნეტფორუმები რომ ნახოთ, სოციუმი მათ ერთმანეთისგან აღარ ანსხვავებს. ანუ, გველუკაშვილს უნდა თუ არა, ის მიბმულია ბურჯანაძესთან - იმიტომ, რომ მიზანი ერთია: ტერაქტების მომზადება და სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობა. ხელისუფლების მხრიდან ქმედება არის აბსოლუტურად არაადეკვატური: მან, უნდოდა თუ არ უნდოდა, ბურჯანაძის პარტიის აქტივისტები გიჟებზე მიაბა.
ყურადღებას კიდევ ერთ დეტალზე გავამახვილებ: გველუკაშვილი მეტაფიზიკოსს უწოდებს საკუთარ თავს. და ჟურნალისტებმა გამოაცხადეს, დააპატიმრეს ცნობილი მეტაფიზიკოსიო. მეტაფიზიკოსი რა არის, იციან საერთოდ? ცხონებული ირაკლი ჩარკვიანისთვის "მეფე" იყო მისი, ასე ვთქვათ, ნიკი. ამ კაცს კი თავის ნიკად ჰქონდა "მეტაფიზიკოსი" და ჟურნალისტებმა ჩათვალეს, რომ ეს მისი პროფესია იყო! რომ გამოგვიცხადონ: "დაიჭირეს მეფე, დედოფალი"... სასაცილოა, არა?
და ყველაზე მთავარი: რაში სჭირდება ეს ყველაფერი ხელისუფლებას? თან ამბობენ, დიალოგზე მოვდივართო, თან კი იძახიან - ჯაშუშები ხართო... ნეტავ, მათ ტვინებში ჩამახედა!
- რა რესურსი აქვს ოპოზიციას იმისათვის, რათა პროცესები უმართავი არ გახდეს?
- არავითარი ოპოზიცია არ მოდის. ეს არ არის ხელისუფლებისა და ოპოზიციის დაპირსიპირება. ეს არ არის პოლიტიკური ჯგუფის დაპირისპირება პოლიტიკურ ჯგუფთან. ეს არის ხელისუფლებისა და საზოგადოების დაპირისპირება.
- მაგრამ საზოგადოებას წინ ოპოზიციური პოლიტიკური ძალები მიუძღვებიან.
- უმთავრესი რესურსი არის თავად საზოგადოების სიმწიფე. პარიზში სამი ათასი კაცი რომ იკრიბება, იცით, რომ იქ მანქანები იწვის და ვიტრინები იმსხვრევა. ჯერ კიდევ ნოემბერში დავინახე, რომ ჩვენს საზოგადოებას აქვს თვითორგანიზებისა და თვითრეგულაციის უნიკალური უნარი.
- მაგრამ ნოემბრის შემდეგ, თქვენი აზრით, საზოგადოებაში აგრესიული ფონი მომატებული არ არის?
- ნოემბერთან შედარებით, აგრესია მართლაც ძალიან მომატებულია, მაგრამ ვფიქრობ, რომ მომატებულია სამოქალაქო შეგნებაც. ამდენად, შეიძლება აგრესიის მინიმალიზაცია მოხდეს.
საზოგადოების სიმწიფე არის საქართველოს ეროვნული ინტერესების გამარჯვების მთავარი გარანტია - ისევე, როგორც ხელისუფლების სახით წარმოდგენილი ანტიქართული ძალების მარცხის მთავარი გარანტია არის მათი უმწიფრობა. საქმე გვაქვს უმეცრებთან, უწიგნურებთან, უღირს ადამიანებთან. ნახავთ, 9 აპრილის მერე რაც დაიწყება: ყოველდღე ვნახავთ ხელისუფლების მორიგ სიგიჟეს.
- და ასეთ ვითარებაში სამოქალაქო დაპირისპირების საფრთხე არ არსებობს?
- სამოქალაქო დაპირისპირება რასა და რას შორის? სამოქალაქო დაპირისპირება არსებობდა 1991-92-ში. მაშინაც კი ძალიან ხელოვნური იყო - იმიტომ, რომ საზოგადოების ძალიან დიდი ნაწილი იყო გამსახურდიას მხარეს. ვინ დგას სააკაშვილის გვერდით? ვიმეორებ: ეს არ არის განხეთქილება თავად საზოგადოებაში. ეს არის განხეთქილება საზოგადოებასა და ხელისუფლებას შორის. და ასეთ დაპირისპირებაში ხელისუფლებას არასდროს მოუგია. ხალხთან დაპირისპირება არ გამოდის. ამ ხელისუფლებას არ აქვს არავითარი ინტელექტუალური რესურსი - როგორ გადაწყვიტოს პრობლემები, რომლებიც მათ წინაშე დადგება; არ აქვს არავითარი საგარეო-პოლიტიკური მხარდაჭერა; და არ აქვს არავითარი საშინაო პოლიტიკური მხარდაჭერა. უკვე ირყევა ძალოვანი სტრუქტურებიც - ანუ ის, რასაც ეყრდნობიან. აქ არის, უბრალოდ, ნერვების ომი ნერვებთან. და ნერვების ომს ეს ხელისუფლება წააგებს - იმიტომ, რომ როგორ მოიგოს, მან არ იცის. ამბობენ, ჩემი ყოფილი სტუდენტები - გიგი უგულავა და ლევან რამიშვილი ქვეყნის ბედზე ახდენენ გავლენასო. ძალიან მაინტერესებს, აქ რომ ისხდნენ, რას მეტყოდნენ!
- თქვენ ამბობთ, რომ უკვე ძალოვანი სტრუქტურებიც ირყევა. როგორ ფიქრობთ, რა პოზიციას დაიკავებენ ისინი?
- დარწმუნებული ვარ, რომ არმია ღირსეულ პოზიციას დაიკავებს. თუ იქნება ბრძანება, რომ არმიამ ხალხს ესროლოს, ხელისუფლებას შევახსენებ, რომ ასეთი ბრძანება ირანის შაჰის არმიასაც კი არ შეუსრულებია. ვერაფერს გეტყვით პოლიციაზე. მე ის ვიცი, რომ არმია გაწირეს წინასწარ წაგებული ომისთვის. ისე დაიწყო ომი, რომ სტრატეგიულ გეგმაზე ხელი არ მოეწერა? არსებობს ისეთი საელმწიფო, რომელიც სტრატეგიული გეგმის გარეშე იწყებს ომს? ან - საბრძოლო მოქმედებებს? ან - საკონსტიტუციო წესრიგის აღდგენას? ან - შემოჭრილი აგრესორის შეჩერებას? უმაღლესი მთავარსარდალი, თავდაცვის მინიტრი, გენშტაბის უფროსი ყველა შემთხვევაში არიან ხელმომწერები. სად არის ეს გეგმა? თვით დავითაიას კომისიაზეც (რომელსაც მე ირონიით ვუყურებ) აღიარეს, რომ გეგმაზე უკან დახევის მიჯნები დატანილი არ იყო. რუკაზე ვერ დაიტანეს ომი და რეალობაში რა უნდა მოეგოთ? ასევე სხედან და თავიანთ ვირტუალურ რეალობაში არსებობენ!
- თქვენ ქართული საზოგადოების სიმწიფეზე საუბრობთ. მიგაჩნიათ, რომ ჩვენ მზად ვართ სისტემური ცვლილებებისთვის?
- იმედი მაქვს, არ არის საუბარი მხოლოდ იმაზე, რომ ოღონდ მიშა წავიდეს და ის სხვა ბელადით გამოიცვალოს. ქიმიური პროცესია - ავტოკატალიზი: ორ ნივთიერებას ერთმანეთს რომ შეურევ, რეაქცია იწყება. როგორ წავა ეს რეაქცია, წინასწარ ვერც ერთი ქიმიკოსი ვერ გეტყვით...
ძალზე მნიშვნელოვანია ერთი გარემოება: მიუხედავად იმისა, რომ ამ ხელისუფლების მიმართ უაღრესად ნეგატიური მუხტი არსებობს; არსებობს საშინელი გაბოროტება, მაგრამ მას უკვე სერიოზულად აღარავინ აღიქვამს. ასეთ პირობებში კი ხელისუფლების გაშვება კარნავალურ სახეს იღებს.
- და აქ საზოგადოება ვერ დაზარალდება?
- არ მინდა, რომ საზოგადოებამ იმ აგრესიის რეალიზება მოახდინოს, რაც მას ხელისუფლების მიმართ აქვს დაგროვილი. სამართლიანობა უნდა იყოს მართლმსაჯულებასთან ერთად. ეს არის უკიდურესად უსამართლო ხელისუფლება, რომელმაც ყველაფერი გააკეთა საქართველოში სამართლიანობის ჩასაკლავად, მაგრამ მის მიმართ მოქმედება უნდა იყოს სამართლებრივი. ახლა ჩვენმა ერმა კიდევ ერთი გამოცდა უნდა გაიაროს. ავად მოხდა თუ კარგად, პროტესტი 9 აპრილს დაუკავშირდა. სხვათა შორის, ხელისუფლების წარმომადგენლები ამ თარიღს ნუ ეხებიან - იმიტომ, რომ მაშინ იქ, გია ბარამიძის გარდა, მე არავინ მინახავს. ძალიან კარგად მახსოვს, ამათი მშობლები როგორ იყვნენ კომუნისტების მხარეს და ახლა რაღაცებს ნუ გვასწავლიან. ეს უღირსი ქმედებაა. რაღაც არ მახსენდება, იქ ტახირ არველაძე გამოსულიყო.
- გიორგი არველაძის მამა?
- დიახ, რომელიც კომუნისტური, ჩვეულებრივი მსხვილი მაფიოზა იყო.
- როგორ ფიქრობთ, რატომ ფიგურირებს გენერალთა კლუბის სახელი შსს-ს მიერ გავრცელებულ ერთ-ერთ ვიდეომასალაში?
- თქვენ ისევ ამოდიხართ ერთი, ჩემი აზრით, მცდარი პოსტულატიდან - რომ ეს ხელისუფლება არის ნორმალური. თქვენ სერიოზულად მიგაჩნიათ, რომ სამოცდაათი გენერალი, ძირითადად, ასაკოვანი ხალხი, რაღაცას აწყობდნენ? როგორც ვიცი, მათ პოლიტიკასთან პრინციპულად არ ჰქონდათ შეხება.
- ოპოზიცია ამბობს, რომ საპროტესტო აქციების დაწყებამდე საზოგადოებას წარუდგენს კონკრეტულ გეგმას. ცოტა ხნის წინ ხალხმრავალი აქციები სწორედ ასეთი განცხადებით იშლებოდა: "ჩვენ მალე შემოგთავაზებთ სამოქმედო გეგმას..." ახლაც ასე რომ მოხდეს?
- თუ ასე მოხდება, ოპოზიცია შერცხვება, პირველ რიგში.
...კიდევ მაქვს იმედი, რომ რევოლუციამდე საქმე არ მივა. ისტორიული პროცესების ცოდნა მარწმუნებს, რომ რევოლუციებს სიკეთე არ მოაქვს. მაგრამ არსებობს კანონი, რომელზეც ადამიანის აზროვნება დაიყვანება. მას საკმარისი საფუძვლის კანონი ჰქვია. თუ სააკაშვილი პოზიციას არ შეიცვლის, მოხდება ის, რასაც საკმარისი საფუძვლი ექნება.
- მოსალოდნელია თუ არა, რომ საპოტესტო აქციების დაწყების თარიღმა გადმოიწიოს?
- ვერ გეტყვით. კაცმა ფიროსმანი იღლიაში რომ ამოიჩარა, შეიძლებოდა, მაშინაც დაწყებულიყო.
- მაშინ რა საფუძველზე უნდა დაწყებულიყო? ნოემბრისა და იანვრის საპროტესტო გამოსვლები, თქვენი აზრით, დროული რეფლექსია იყო იმ ყველაფრის მიმართ, რაც ჩვენს ქვეყანაში ხდება?
- ეს რეჟიმის ლპობის სისწრაფეზეა დამოკიდებული. რომში მონარქიის დამხობა სრულიად შემთხვევითმა ინციდენტმა განაპირობა. მეფის შვილმა რომში ძალიან პატივცემული ქალბატონის მიმართ ძალადობა ჩაიდინა. ამოუვიდათ ყელში, გამოვიდნენ და დაამხეს. მეფის შვილი წყნარად რომ ყოფილიყო, შეიძლება კიდევ დიდხანს არსებულიყო მონარქია რომში. საქართველოსთან მიმართებით კი მნიშვნელოვანი ფაქტორია საგარეო ფონიც.
- თქვენი აზრით, დასავლეთი პროცესებში რა როლს შეასრულებს?
- სასაცილოა, რომ ამბობენ, "შპიგელი" რუსეთის ჯაშუშიაო. ძალიან კარგად მახსოვს, ჩვენი ძვირფასი ხელისუფლებიდან ვინ მსახურობდა უშიშროების კომიტეტის ჯარებსა და მსგავს სტრუქტურებში. თემურ იაკობაშვილი დაადგენს, რომელია ევროპაში გავლენიანი გაზეთი? "შპიგელი" დასავლეთში ერთ-ერთ ყველაზე რესპექტაბელურ ჟურნალად არის მიჩნეული. იქ შეიძლება "გაზპრომი" მართლაც რაღაცას "ჩალიჩობდეს", მაგრამ ეს სულ სხვა საკითხია. ფაქტია, რომ ტალიავინის კომისია შეიქმნა ჩვენი მოთხოვნით. პოლკოვნიკ ლანგტონს ძალიან კარგად ვიცნობ. მას არავითარი ანტიქართული განწყობა არ აქვს. შეიძლება პირიქით, პროქართული ჰქონდეს - ისევე, როგორც ქ-ნ ტალიავინს. ჩვენი ხელისუფლება პროქართულს და პროსათავისოს ერთმანეთში ნუ ურევს. ეს დასკვნა იქნება ივნისის ბოლოს. და რაც გავიდა "შპიგელში" (რომ ომი დაიწყო საქართველომ), ამას აღარაფერი ეშველება. კიდევ გამოქვეყნდება სხვა დოკუმენტები, მათ შორის - ვრცელი დოკუმენტი, რომელიც ეხება ამერიკის სარდლობის მიერ ქართული არმიის მდგომარეობის შეფასებას. ეს დოკუმენტი დღემდე გასაიდუმლოებულია. დეკემბერში "ნიუ-იორკ თაიმსში" იყო ინფორმაცია ამასთან დაკავშირებით. სრული დოკუმენტი არის შემზარავი. დარჩიაშვილი რომ ამტკიცებდა, ტყუილიაო! ასე რომ, დასავლეთმა იცის, რაც ხდება. ეს ჩამოწერილი რეჟიმია. ივნისის ბოლოს დაიდება ტალიავინის კომისიის დასკვნა. მესიჯებს ყურადღება უნდა მივაქციოთ: უკვე ვიცით "შპიგელიდან", ქრისტოფერ ლანგტონის განცხადებიდან, რომ ომის დამწყებად გამოცხადდება საქართველოს ხელისუფლება. რაღაც კრიტიკულ მომენტში დაიწყება დასავლეთის მედიატორობა. 2003 წლის ნოემბრისგან განსხვავებით, გარდა ამერიკისა, ძალიან დიდ როლს ევროპა შეასრულებს. წავა ლაპარაკი იმაზე, რომ ნელ-ნელა სააკაშვილს დაათმობინონ ხელისუფლება. მაგრამ მე ვიცნობ ამ ხელისუფლებას: ისინი ამ დათმობებზე არ წავლენ. მოხდება საზოგადოების რადიკალიზაცია და იმას, რასაც ნებით არ დათმობენ, მოუწევთ ძალით დათმობა. ამ ადამიანებმა აბსოლუტურად არ იციან პოლიტიკური ისტორია. არაფერს ვამბობ ზოგად გაუნათლებლობაზე. როდესაც თმობ, თავის გადარჩენას ახერხებ; როცა არ თმობ, თავს იღუპავ. ფავორიტებს არ წირავდნენ მეფეები და მერე რევოლუციები ხდებოდა. და რევოლუცია იწყებოდა თუ არა, მაშინვე წირავდნენ, თვითონ აჭრიდნენ თავს, მაგრამ უკვე გვიან იყო: მერე მეფესაც თავს აჭრიდნენ. 1648 წლის ინგლისის რევოლუციაზე წაიკითხონ, ან - საფრანგეთის რევოლუციაზე, და დაინახონ, რომ თვითონ ამ დღეში არიან. კიდევ ერთხელ ვიმეორებ: არ მინდა რევოლუცია, მაგრამ პროცესებს მივყავართ აქამდე.
- თქვენი აზრით, ახლა ჩვენი საზოგადოება ლიდერებს არ ეძებს?
- ვფიქრობ, რომ საბჭოურ სივრცეში ალბათ, ჩვენ და უკრაინა, ამ თვალსაზრისით, ყველაზე წინ ვართ. ან, შეიძლება ვთქვათ: ყველაზე ნაკლებად ვართ ჩამორჩენილები. შუქს შეგიძლია სინათლე დაარქვა და შეგიძლია, დაარქვა სიბნელის არქონა. ვფიქრობ, ლათინურ ამერიკულ სოციუმზე შედარებით მაღლა ვდგავართ - იმის მიუხედავად, რომ მათ სერიალებს ვუყურებთ.