სხვა შანსი: მაგალითად, საპარლამენტო არჩევნები...

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

4 თებერვალი, 2008

"სააკაშვილის რევოლუციური გზით გამოცვლა ახალ სააკაშვილს მოიყვანდა"

ახლა ბ-ნი ლევან ბერძენიშვილი გვსაყვედურობს, რომ ცუდი მეხსიერება გვაქვს: თავის დროზე, ომი პარლამენტში საარჩევნო კოდექსთან დაკავშირებით უშედეგო იმიტომ აღმოჩნდა, რომ "ისინი" (ანუ მმართველი პარტია) უმრავლესობაში იყვნენ: "თქვენ, ყველას, დაგავიწყდათ, ხელისუფლება 2 ნოემბრამდე რას აკეთებდა და ახლა რას აკეთებს!" მაშინ თებერვლის საკონსტიტუციო ცვლილებებთან, საარჩევნო კოდექსთან დაკავშირებულ ბრძოლაში საპარლამენტო ოპოზიცია, ფაქტობრივად, დამარცხდა. საზოგადოებრივი პროტესტის საფუძველი ის არ გამხდარა. ალბათ, სწორედ ამის გამო, საქართველოში პოლიტიკური კრიზისი გაღრმავდა. ახლა მისი დაძლევის ერთ-ერთ ყველაზე ეფექტურ საშუალებად ოპოზიცია სწორედ საარჩევნო კოდექსის სასწრაფოდ შეცვლას მიიჩნევს და დარწმუნებულია, რომ გაზაფხულზე მისი პოლიტიკური გაზაფხული მოვა.
"მთელ კვირას" ბ-ნი ლევან ბერძენიშვილი ესაუბრება.

- ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ბოლო წლებში საქართველში პოლიტიკური კულტურა მნიშვნელოვნად გაიზარდა, ოღონდ - არა პოლიტიკური სპექტრის, არამედ - ჩვეულებრივი მოქალაქეების. საინტერესოა თქვენი შეფასება ამასთან დაკავშირებით.

- მიმაჩნია, რომ პოლიტიკური კულტურა გაიზარდა ყველგან, მათ შორის - პოლიტიკურ სპექტრშიც. თუმცა, პოლიტიკურ სპექტრში ის ნელა იზრდებოდა. მთელ საზოგადოებაში გაჩნდა სამოქალაქო იდეები. მეტიც: გაჩნდა სამოქალაქო იდეალიზმი - როდესაც, რაღაც იდეის გამო შეიძლება, ადამიანი ქუჩაში მინუს ხუთ გრადუსზე გამოვიდეს და იქ სამი საათი იდგეს. ეს არ არის ის ადამიანი, რომელიც მყისიერად ელოდება ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებას. თუმცა, საქართველოში სამოქალაქო ზრდა, რა თქმა უნდა, არ ნიშნავს იმას, რომ უცებ ყველა ყველაფერში გაერკვა. ასეთი საზოგადოება არც არსებობს.
ჩვენს ქვეყანაში, დიდი ხნის განმავლობაში, პოლიტიკური გემოვნება ძალიან თავისებური იყო: არსებობდა მხოლოდ ორი პოლიტიკური ცენტრი - "კის" ცენტრი და "არას" ცენტრი. დღესაც არის საზოგადოებაში შესამჩნევი ნაწილი, რომელიც ისევ ასე ხედავს: ან - მიშა, ან - გრიშა; ან - ლევანი, ან - თენგიზი...
სად მოხდა ძირეული ცვლილება? ზოგჯერ, ადამიანების ცნობიერებაში ხდება რევოლუციაც. ჩვენი საზოგადოების სამოქალაქო ცნობიერების განვითარებშიც იყო რევოლუციური ცვლილება. ოპოზიციის გაერთიანება საზოგადოების დაკვეთა იყო.
პოლიტიკური თვალსაზრისით, ხალხის პარტიას და რესპუბლიკელებს ერთად რა უნდათ? მაგრამ არის საერთო ღირებულებები, რომლებიც მთელ ოპოზიციას გვაერთიანებს: ჩვენ გვინდა პრესის თავისუფლება, დამოუკიდებელი სასამართლო, საქართველოს ნატო-ში შესვლა...

- და საქართველო - პრეზიდენტის გარეშე?
- და საქართველო - პრეზიდენტის გარეშე. საზოგადოების დაკვეთა და ეს იდეა ერთმანეთს შეხვდა. პოლიტიკური კულტურა კი მაშინ ჩნდება, როდესაც წინააღმდეგობრივი იდეების აღქმა იწყება.
... საერთოდ, ხალხი ყველა მომენტში არის ის, რაც არის. ეს მოცემულობაა და ის უკეთესი ან უარესი ვერ გახდება. უბრალოდ, მისი პოლიტიკური გემოვნება იხვეწება. 1989 წლიდან, საქართველოში მიტინგის შემადგენლობა და ხასიათი იცვლებოდა. ბოლო მიტინგებს თუ ვინმე კარგად დააკვირდებოდა, იმასაც დაინახავდა, რომ ჩემი და ჩემზე უფროსი ასაკის ადამიანები ჭარბობდნენ. ახალგაზრდებს არ ეწყინოთ, მაგრამ ჩემი ასაკის ადამიანები პოლიტიკურად უფრო მწიფენი არიან.
- მაგრამ ეს ხალხი ისევ ქუჩაში გამოდის. ის ისევ მიტინგის მონაწილეა...
- მამარდაშვილი ამბობდა: მიტინგი არ არის ის ადგილი, სადაც შეიძლება შედგეს აზროვნების აქტი. ეს ის ტოპოსი არ არისო...
- "საქართველოს გაუმარ-ჯოს!" - საქართველოში მიტინგის აუცილებელი სლოგანია?
- რაღაცას აუცილებლად უნდა გაუმარჯოს. მიტინგზე ეს თუ არ ითქვა, იმას ნიშნავს, რომ თქვენ იმ ფორმაში არ ხართ.
კონვენციურ ლექსში ცხრა სტროფი თუ გარითმე და მეათეში თეთრ ლექსზე გადახვედი... მიტინგზე სიტყვებით კი არა, რიტმით ხდება ურთიერთობა. იქ შენგან სამოქმედო გეგმას არ ელიან და, მით უმეტეს, ანალიზს: შენგან მუხტს ელოდებიან. ხოლო მუხტი პოლიტიკაში ისეთივე მნიშვნელობის მქონეა, როგორც - შინაარსი. როცა ორასი ათასი კაცი მიტინგზეა და ფიქრობს, - უკან ხომ არ ვიხევთ, ხომ არ წავაგეთო, შენ შემოგყურებს. ამ დროს მიტინგი, ფაქტობრივად, მედიაფუნქციასაც ასრულებს. წარმოიდგინეთ, რამდენი ადამიანია, ვისაც, უბრალოდ, ინფორმაცია არ აქვს. და ინფორმაციას აძლევ მიმიკით, ჟესტიკულაციით, ხმის ტემბრით. სიტყვებს უკვე ძალიან დიდი მნიშვნელობა არც აქვს.

- ამბობთ, რომ მიტინგი, ფაქტობრივად, მედიასაშუალებად იქცა?
- ფაქტობრივად. თუმცა, ყოველთვის ასე იყო. ბოლოს და ბოლოს, რა არის მიტინგი თავისი წარმოშობით? ძველ ბერძნულ დემოკრატიაში სახალხო კრება იყო მთავარი დემოკრატიული ინსტრუმენტი, მაგრამ საერთო საკანონმდებლო ორგანოც ჰქონდათ. ის მუშაობდა, მაგრამ სახალხო კრება მაინც მოქმედებდა. ხოლო, როცა დემოკრატიის დაკნინება დაიწყო, სახალხო კრებაზე დასწრებისთვის ხალხს ფული გადაუხადეს. ჩვენ, უბრალოდ, ვამბობდით: "მოდით". და ხალხი მოდიოდა. ვისაც თავის მიტინგზე ხალხისთვის ფულის გადახდა სჭირდება... აი, აქ არის განსხვავება!
მათ მოეწონათ ძალადობა. ლევან რამიშვილს მართლა სჯერა, რომ ქართველი ხალხი მან უნდა გამოსჭედოს და მისგან შვედი ხალხი უნდა შექმნას. სააკაშვილმაც, ევროსაბჭოში გამოსვლისას, თქვა, - ქართველები ისე ენდობიან პოლიციას, როგორც შვედებიო. ჰო, მაგრამ ხომ შეიძლება, ამავე დროს იცოდე, რომელ განედზე ვართ, რომელ გრძედზე! თბილისი და ბაღდადი, თბილისი და რომი - ასეთი გადაკვეთაა და, როდესაც ამ ხალხისგან გინდა, მაინცდამაინც შვედები და ისლანდიელები გააკეთო...
ხელოვნურად ბევრი რამ კეთდება, მათ შორის, ნაციაც ადამიანების ძალისხმევით იქმნება. ასე რომ, ბოკერიებს რაღაც გამართლება ექნებოდათ, მათ რომ იცოდნენ, ასეთი რაღაცები როგორი ტემპით კეთდება.

- ამას წინათ აღნიშნეთ, რომ ევროსაბჭოში ქართულ ოპოზიციას მადლობა გადაუხადეს. თუმცა, ქართველი ექსპერტები შენიშნავენ, რომ მთელ მსოფლიოში ჩვენი ქვეყნის ოპოზიცია სუსტ ოპოზიციად არის მიჩნეული და მათთვის საერთაშორისო მხარდაჭერა, ხმების უმრავლესობაც რომ აეღოთ, ძალიან საეჭვო იქნებოდა. რას იტყვით ამის თაობაზე?
- მართალია, მთელი მსოფლიოს დოკუმენტებში ეწერა, რომ საქართველოში ოპოზიცია სუსტია, მაგრამ ახლა წერია, რომ იგი ძლიერია. მსოფლიოს გამოეპარა მომენტი, როდესაც ჩვენი ოპოზიცია საშუალო დონის იყო. აი, როგორ მოხდა: ევროსაბჭოში გამოსვლის დროს სააკაშვილმა თქვა, რომ მისი პოლიტიკური ცხოვრების მთავარი შეცდომა ის იყო, რომ ოპოზიციის გაზრდას ხელი ვერ შეუწყო. მას არ უთქვამს, რას აკეთებდა სინამდვილეში, მაგრამ თქვა ის, რისი გაგონებაც ევროსაბჭოს სურდა - იმიტომ, რომ მან იცოდა, ამას რეზოლუცია მოჰყვებოდა. რეზოლუციაში კი ჩაიწერა, რომ საქართველოს ჰყავს ხელისუფლება, რომელიც უნდა იყოს ნაცნობი ლეგიტიმურად, მაგრამ ამავე რეზოლუციაში აღნიშნულია, რომ საქართველოში ძლიერი და პასუხისმგებლიანი ოპოზიცია ჩამოყალიბდა.
ოპოზიცია, მართლაც, სუსტი იყო: არც ფული ჰქონდა, არც - ორგანიზაცია, არც - პროგრამა, არც მასებთან ლაპარაკი შეეძლო. ხოლო, თუ ლაპარაკია იმაზე, რომ ვინმეს ტვინი არ ჰქონდა, დიდი ბოდიში, მაგრამ საქართველში ოპოზიცია ყოველთვის უფრო ჭკვიანი იყო, ვიდრე ნებისმიერი ხელისუფლება - 1990 წლიდან დაწყებული.
ექსპერტების გასაგონად მინდა, ვთქვა: თბილისში ოპოზიციამ არჩევნები ორჯერ მოიგო. 5 იანვარს მან თბილისში ოთხმოცით ოცი მოუგო სააკაშვილს.

- მაგრამ ამით, პოლიტიკური თვალსაზრისით, რას მიაღწია?
- იმას, რომ სააკაშვილი ახლა სხვა ენაზე ლაპარაკობს. მისი მთავრობა არ მომწონს, მაგრამ იგი მიხვდა, რომ მთავრობა კირკიტაძეებისგან არ უნდა გააკეთოს. ნოდიასა და კირკიტაძეს შორის სხვაობა მხოლოდ წაკითხული წიგნების რაოდენობაში არ მდგომარეობს: ამ მთავრობაში ყველაზე კრიტიკული დამოკიდებულება, სწორედ, გია ნოდიას მიმართ მაქვს - იმის გამო, რომ მას, როგორც განათლებულ და წესიერ კაცს, არ უნდა ეკადრა ან ეგზიტ-პოლებში მონაწილეობა, ან - მინისტრობა. მაგრამ მის მიმართ რაც უნდა კრიტიკულად განწყობილი ვიყო, ის სააკაშვილის ბრმა მონა ვერ იქნება. სააკაშვილი არავითარ შემთხვევაში არ დანიშნავდა არც ნოდიას, არც - იაკობაშვილს, არც, თქვენ წარმოიდგინეთ - გურგენიძეს - ეს მოვლენები რომ არ ყოფილიყო და ოპოზიცია რომ არ გაძლიერებულიყო. ეს პირდაპირი ნიშანია იმისა, რომ სააკაშვილმა საკუთარ იდეოლოგიაზე უარი თქვა. მის აზროვნებაში ღრმა კრიზისია: განათლება ჰგონია, თხუთმეტი წელი ჰარვარდში რომ ისწავლი. დიპლომების რაოდენობით არველაძე ნებისმიერ ჩვენგანს ჯიბეში ჩაისვამს! ასეთი ხალხისგან ჰყავდა მთავრობა დაკომპლექტებული. მთავარი იყო, მისი ერთგულები ყოფილიყვნენ. ახლა მან მთავრობაში შეიყვანა ხალხი, რომელსაც შინაგანად ვერ იტანს: ვერ იტანს ნოდიას - ეს იმდენჯერ აქვს ნათქვამი (და არა მარტო ჩემთან) და იმდენ ადგილას, რომ ყველამ იცის; იაკობაშვილს ვერ იტანს - იმიტომ, რომ რონდელს ვერ იტანს... მოკლედ, თუ აქამდე მთავრობას აკომპლექტებდა პრინციპით: ახალგაზრდა, ენერგიული და ენების მცოდნე, ახლა ნიშნავს: პენსიონერს, არაენერგიულს, მაგრამ ძალიან მაღალი კვალიფიკაციის მქონეს. სააკაშვილი ამ ხალხს მონებად ვერ აქცევს.

- მაგრამ, სწორედ სააკაშვილმა თქვა ამას წინათ, მთავრობის სხდომაზე: "მე არ მჭირდება "არის, ბატონო პრეზიდენტო!" მთავრობა".
- მან თავისი ბუნებისთვის საწინააღმდეგო ნაბიჯი გადადგა. მას მონები, თითქოს, არ უნდა. უბრალოდ, უნდა თქვას, როგორ გამოსწორდა.
- ხაზგასმით ამბობთ, რომ სააკაშვილის იდეოლოგიის შეცვლა ოპოზიციის გაძლიერებამ განაპირობა. მაგრამ საპარლამენტო არჩევნებმა მეორე ტურის ერთგვარად მეტაფორული მნიშვნელობა შეიძინა. რატომ? ეს არ არის ოპოზიციის უკან დახევა? რატომ არ გადადგით უფრო პრინციპული, ქმედითი ნაბიჯები იმისთვის, რომ ხმები გადათვლილიყო?
- ოპოზიციას რომ ეგონოს, რომ არავითარი შანსი არ აქვს პოლიტიკურ ბრძოლაში, ის 200 ათასი კაცის დაძვრას მოახერხებდა. 200 ათასი კაცი თბილისის ქუჩაში კი ხელისუფლების აუცილებელ გამოცვლას ნიშნავს. მაგრამ ასეთ დროს აუცილებლად არის ვიღაც, ვინც პასუხისმგებლობას იღებს იმაზე, რაც მოხდება. ბედნიერი შემთხვევითობით, შეიძლება, სისხლი არ დაიღვაროს, მაგრამ მაშინ კარგად უნდა იცნობდე იმას, ვისთანაც საქმე გაქვს. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, რა თქმა უნდა, სისხლი დაიღვრებოდა. სააკაშვილი კი, ოპოზიციაში რომ ყოფილიყო, შეეცდებოდა, ეს ხალხი დაეძრა და ასე დაეცვა. გადაეთვალა კი არა, საერთოდ, თავზე დაემხო! ოპოზიციაში კი აღმოჩნდა ხალხი, რომელსაც აქვს პასუხისმგებლობა. მთავარი ამოცანა სააკაშვილის გამოცვლა კი არა, ამ ქვეყანაში კარგი ცხოვრების დამკვიდრებაა. მიხეილ სააკაშვილის რევოლუციური გზით გამოცვლა ახალ მიხეილ სააკაშვილს მოიყვანდა. ლევან გაჩეჩილაძემ კი ძალიან მყარად თქვა, რომ ის სისხლისღვრაზე არ წავა!
თუ შენი ლოზუნგია "არა - ძალადობას", მაგრამ მერე გამოხვალ და იტყვი, - რადგან ამან ხმები გააყალბა, ჩამოვაგდებო... თუ სხვა შანსი არ გაქვს, ასეც იქცევი, მაგრამ, თუ დარწმუნებული ხარ, რომ გაქვს სხვა შანსი...

- სხვა შანსი საპარლამენტო არჩევნებია?
- მაგალითად, საპარლამენტო არჩევნები. თუ სააკაშვილი იტყვის, მთელი მსოფლიო თავზე რომ დამადგეს, მაინც გავაყალბებო, მაშინ...
- მაშინ რას იზამთ?
- მაშინ ის მოხდება, რაც ოპოზიციას არ უნდა.
- პასუხისმგებლობას მოიხსნის?
- მას, უბრალოდ, არავინ ჰკითხავს. რატომ არ იძალადა ხალხმა? - იმიტომ, რომ ოპოზიციამ თქვა, რომ ეს არ იყო საჭირო. იქ იყვნენ ცხელი თავები, რომლებიც მზად იყვნენ ძალადობისთვის. ჩვენ ვთქვით: მსოფლიომ ეს დარღვევები დაინახა, მაგრამ, ამავე დროს, გვითხრა, - ამის გამო ლეგიტიმაციას ნუ წაართმევთო. მართალია, ჩვენ არ ვაღიარებთ, მაგრამ, ამავე დროს, არც ძალადობით ვამხობთ.
- ამბობთ, რომ არ აღიარებთ. მაგრამ მის მიერ გაცემულ ბრძანებებს, რეალურად, აღიარებთ თუ არა?
- "მრგვალი მაგიდა" როგორ არჩევნებში გახდა გამარჯვებული? ისინი საბჭოთა კავშირს აღიარებდნენ?
სხვათა შორის, ჩვენ, ასევე, არ ვაღიარებთ ბაგაფშს, კოკოითის. მათ სააკაშვილს არ ვადარებ - იმიტომ, რომ ისინი, მართალია, არაღიარებულ ტერიტორიებზე, მაგრამ პატიოსანი არჩევნებით არიან მოსულები. სააკაშვილს რაც შეეხება: შეიძლება, ოდესმე, ვინმემ ლეგიტიმურ პრეზიდენტად აღიაროს. ესეც პოლიტიკური კულტურის ერთ-ერთი ნაწილია.
- ისე, როგორც სახალხო დამცველმა თავის წერილში აღიარა?
- სუბარის წერილი, ჩემი აზრით, პოლიტიკური კულტურის კი არა, პოლიტიკური თეატრის ნაწილი იყო.
- ოპოზიციას საპრეზიდენტო არჩევნებში კანდიდატების უფრო მცირე რაოდენობა რომ წარგედგინათ, სულ სხვა სურათს არ მიიღებდით?
- აბსოლუტურად იგივე სურათს მივიღებდით. სააკაშვილი დაიწერდა 53-ს და მეორეს დაუწერდა 47-ს.
- ახლა ისევ ცალკეულ ჯგუფებად რომ წარსდგეთ საპარლამენტო არჩევნებში; რესპუბლიკელებმა, საერთოდ, ცალკე რომ იყაროთ კენჭი, თუნდაც საარჩევნო კოდექსის შეცვლის შემთხვევაში, რა სურათს მივიღებთ?
- არ გამოვრიცხავ, რომ ყველა პარტიამ ცალკე იყაროს კენჭი.

- რესპუბლიკელებს გიძნელდებათ სხვა პოლიტიკურ ძალებთან ალიანსში თანაცხოვრება. უნდა ვივარაუდოთ, რომ საპარლამენტო არჩევნებში ცალკე სუბიექტად წარსდგებით?
- აქამდე არჩევნებში ცალკე არასდროს გავსულვართ.
- მაგრამ სხვა პოლიტიკურ ძალებთან ალიანსში, ყოველთვის, ერთგვარ დისკომფორტს გრძნობთ...
- მართალია, მაგრამ ეს ბუნებრივია. საპარლამენტო არჩევნებს მრავალი გამარჯვებული ჰყავს. შეიძლება, ერთმა სხვებზე მეტი ხმა მიიღოს, სხვებმა კი კოალიცია შექმნან და ის გაუშვან ოპოზიციაში. ასე მოხდა, მაგალითად, უკრაინაში.
ამ არჩევნებზე ხალხმა ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების ერთიანობა არ უნდა მოითხოვოს. მან კანდიდატებს შორის ის უნდა ამოირჩიოს, ვინც მის სიმპათიას იმსახურებს. საპარლამენტო არჩევნების თავისებურება, სწორედ, ეს არის. მაგრამ, თუ სახალხო დაკვეთა სხვაგვარი იქნება, ამას პოლიტიკოსები გაითვალისწინებენ. შესაძლოა, პოლიტიკოსები ფიქრობენ, რომ მაგრები არიან, მაგრამ ხალხზე წინ ვერ გაიქცევი. რესპუბლიკელები დიდი ხანია, მაგრები ვართ, მაგრამ საკანონმდებლო ორგანოში ძალიან მოკრძალებული წარმომადგენლობა გვქონდა ხოლმე. პოლიტიკის ცოცხალი პროცესი განაპირობებს, ალიანსს არჩევნებამდე შევქმნით თუ მის შემდეგ. თუ საზოგადოების მხრიდან დაკვეთა იქნება, შეიძლება, არა მხოლოდ გაერთიანებული ოპოზიციის სუბიექტები გაერთიანდნენ, არამედ სხვებიც. მაგრამ ეს არ არის იმის გარანტია, რომ პარლამენტში უმრავლესობაში აღმოვჩნდებით. მახსოვს, ერთხელ ნათელაშვილმა სააკაშვილზე მეტი ხმა მიიღო, მაგრამ საკრებულოს თავმჯდომარე მაინც სააკაშვილი გახდა...

- "ტელეიმედის" დახურვის შედეგად ოპოზიციამ, წინასაარჩევნო პერიოდში, ფაქტობრივად, ტრიბუნა დაკარგა. ხომ არ ფიქრობთ, რომ მაშინ საზოგადოებრივ მაუწყებელთან დაკავშირებით ისეთი შემტევი რომ ყოფილიყავით, როგორიც ახლა ხართ, უფრო მეტს მიაღწევდით საპრეზიდენტო არჩევნებში?
- მოვითხოვეთ. და მერე, ვინ რა მოგვცა? სანამ სააკაშვილმა არ დაინახა, რომ, თურმე, საქართველოს არ უყვარს, მანამდე ვერ შეიგნო. ეს არჩევნები მისთვის თავში უროს ჩარტყმასავით იყო! აზრზე არ იყო, რომელ ქვეყანაში ცხოვრობდა! არჩევნების შედეგებმა შოკში ჩააგდო და ათქმევინა, ოპოზიცია მიყვარსო!
- როგორ აფასებთ "ტელეიმედის" მუშაობას 7 ნოემბრამდე?
- როცა "იმედი" არსებობდა, მაშინ "რუსთავი-2" შედარებით დაბალანსებული იყო. ერთი ოპოზიციისკენ იყო გადახრილი, მეორე კი - ხელისუფლებისკენ, მაგრამ ბალანსის დაცვას ორივე ცდილობდა. ყოველ შემთხვევაში, არჩევნების დროს "იმედი" არასდროს ყოფილა ძალიან ოპოზიციური. სხვათა შორის, ადგილობრივი არჩევნების დროს კარგად ვიგრძენი, რომ ტელევიზია არც მაშინ გვქონდა.
- მაშინ ეს გააპროტესტეთ?
- დიახ. და პატრონმა გვითხრა, - მინდა, ჩემი ძალაც იცოდეთო. ჩემთვის არ უთქვამს. პატარკაციშვილს არც ვიცნობ, მაგრამ სხვებთან ხომ იყო ლაპარაკი... "იმედი" იმ მომენტში გამოგვეცალა, როდესაც ძალიან გვჭირდებოდა. ეს პოლიტიკური თამაშები იყო. სადაც მეკითხებოდნენ, ყველგან ვამბობდი, რომ დიდი ბიზნესიდან ბიზნესმენის პოლიტიკაში წასვლას არ მივესალმები.
- მაგრამ გაერთიანებულ ოპოზიციას მისი ფინანსების იმედი ხომ გქონდათ?
- რესპუბლიკურ პარტიას...
- რესპუბლიკური პარტიის კი არა, გაერთიანებული ოპოზიციის იმედთან დაკავშირებით გკითხეთ.
- რესპუბლიკური პარტიაც ხომ არის გაერთიანებულ ოპოზიციაში! ჩვენ მიგვაჩნდა, რომ მისი ფინანსები არც იქნებოდა და არც გვჭირდებოდა. ფული კი არჩევნებში ნამდვილად გვჭირდებოდა.

- ახლა საიდან ელოდებით ფინანსურ წყაროს?
- როგორც კვალიფიციურ პარტიას, სახელმწიფო დაფინანსება გვაქვს; რესპუბლიკელებს ამავე პარტიის წევრი - ვალერი გელაშვილი გვეხმარება. ასეთი ვალერი გელაშვილი, ალბათ, ყველა პარტიას ჰყავს. როდესაც ჩვენს პარტიას გელაშვილი არ ჰყავდა, მე და ჩემს ძმას რა ფულიც გვქონდა, იმით ვშრომობდით. ახლა, მართლაც, დავემსგავსეთ პარტიას. ნოემბერში საკუთარ თავს დათვალიერება მოვუწყვეთ. ასეთი კრიზისის დროს პარტიიდან გაიქცევა ყველა, ვისაც პირველივე გაფაჩუნების ეშინია. 8 ნოემბერს რესპუბლიკური, ლეიბორისტული, ოქრუაშვილის პარტიების ლიდერებს, ლევან გაჩეჩილაძეს დასდევდნენ. ჩემთან მოვიდა კაცი, რომელმაც მითხრა, რომ მას ჩემი ლიკვიდაცია დაევალა. იმ დღეს შესანიშნავად დამეძინა. ვიღაცებმა ეს გულთან ძალიან ახლოს მიიტანეს...
მერე არჩევნები მოვიდა. იქ აქტიურობაა საჭირო, ხმები რომ არ გაგიყალბონ. ხალხი ამბობს, - ჩვენი ხმები ვერ დაიცავითო. თბილისში ხმები რომ არ დაგვეცვა, როგორ გგონიათ, სააკაშვილი ვერ დაწერდა, რომ თბილისი მოიგო? მაგრამ სადღაც არ მიგვიწვდა ხელი. ვერ დავიცავით.

- სად?
- საოლქო კომისიაში, სადაც წევრი არ გვყავდა. კანონში პირდაპირ ეწერა, სად გაყალბდებოდა: ოქმები, სწორედ, საოლქოში გადაწერეს. 940 პროტოკოლი "დაუჭირა" ეუთო-მ.
- ეს უკან მიდევნებული ლამპარივით არ არის?
- არა - იმიტომ, რომ წინ კიდევ არის არჩევნები.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ საარჩევნო კოდექსის შესაცვლელად უფრო ადრე უნდა გებრძოლათ?
- ვიბრძოლეთ. მაგრამ ხელისუფლებამ არაფრით დათმო.
- როდის იბრძოდით?
- დეკემბერში.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ დააგვიანეთ? საპრეზიდენტო არჩევნებს არ ელოდებოდით?
- რა უცნაური კითხვაა... ეტყობა, ჟურნალისტები პარლამენტში არ დადიან, ან საზოგადოებას და ჟურნალისტებს ცუდი მეხსიერება აქვთ. მანამდეც ვიბრძოდით. შეიძლება ითქვას, ვიომეთ!
- მაგრამ ამ ბრძოლით ვერანაირ შედეგს ვერ მიაღწიეთ.
- იმიტომ, რომ ისინი უმრავლესობაში იყვნენ!
თქვენ, ყველას, დაგავიწყდათ, ხელისუფლება 2 ნოემბრამდე რას აკეთებდა და ახლა რას აკეთებს!

- ანტისემიტიზმის ელემენტების შემცველი ფრაზეოლოგიით გაერთიანებული ოპოზიციის ლიდერებიც საუბრობენ. ხელისუფლებამ თქვენ წინააღმდეგ დიდი ხნის განმავლობაში "ამუშავა" თქვენივე ფრაზა, ბ-ნ იორშთან მიმართებით ნათქვამი. მიხეილ სააკაშვილი კი თავის გამოსვლებში ოს, აფხაზ და ა.შ. ძმებს განსაკუთრებულ ადგილს უთმობს. ასეც ამბობს: "მე ვარ ოსი, აზერბაიჯანელი" და ა.შ. რეალურად, რასთან გვაქვს საქმე?
- საქმე გვაქვს დაბალ პოლიტიკურ კულტურასთან - ორივე მხარეს. როდესაც პრეზიდენტობის კანდიდატი თბილისში წააგებს და მერე იტყვის, - საქართველოს პრეზიდენტი ვარო, ვიღაცას უჩნდება ცდუნება, თქვას, რომ უმცირესობების ხმებით გახდა პრეზიდენტი. სააკაშვილმა რომ თქვა, - პრეზიდენტი გავხდიო, ეს არის ცესკო-ს თავმჯდომარის, ქართველის (თანაც, როგორი ქართველის!) - თარხნიშვილის დამსახურება.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ ასეთმა ფრაზეოლოგიამ თქვენ მიმართ შეიძლება უარყოფითად განაწყოს აზერბაიჯანელები? "შულავერის პრეზიდენტიო", რომ იტყვი, განეწყობა. არა?
- არა. ლაგოდეხის რაიონის სოფელ კაბალში ახლა ათასი კაცი ცხოვრობს. ჩაწერილი ბევრია, მაგრამ წასულები არიან. იქ სააკაშვილმა 6 ათასი ხმა მიიღო. უარყოფითად ვინ უნდა განეწყოს - 5 ათასი, რომელიც იქ არ არის?
- ოპოზიციონერი თანამებრძოლების ფრაზეოლოგიას ამართლებთ?
- სააკაშვილმა გაერთიანებულ ოპოზიციას "შულავერის კომიტეტი" უწოდა...
- და ხურდა დაუბრუნეს?
- ... მთავარი დამნაშავეები იმაში, რაც მოხდა, ეთნიკური ქართველები არიან. სააკაშვილი კი ვერც შულავერის და ვერც ბათუმის პრეზიდენტი ვერ გახდა - იმიტომ, რომ ის საქართველოს პრეზიდენტი ვერ გახდა.
- და ამ მოტივის გათვალისწინებით მიგაჩნიათ, რომ ჩვეულებრივი მოქალაქე სააკაშვილის მიერ გაცემულ ბრძანებებს არ უნდა დაემორჩილოს?
- მიმაჩნია, რომ საქართველოში სამოქალაქო დაუმორჩილებლობის მოთხოვნა ისეთი ტიპის იდეალიზმია, რომელსაც არანაირი შანსი არ აქვს. სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა ნიშნავს: "მე თქვენ მიერ გამოცემულ კანონებს არ ვემორჩილები". და ყველანი მიდიან ციხეში. მთელი საქართველო ციხეში მიდის!...