გზა ჩიხისაკენ

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

18 თებერვალი, 2008

ოპოზიცია პასუხისმგებლობას იხსნის

"თუ ხელისუფლება მოსახლეობას არავითარ შანსს არ დაუტოვებს, მაშინ მოსახლეობას ჩიხში შეიყვანს. ჩიხიდან კი ხალხი ისე გამოვა, როგორც შეძლებს.
იქ, სადაც არ არის სამართალი, დესტაბილიზაციის რისკი არსებობს, მაგრამ ეს ოპოზიციასთან არავითარ კავშირში არ არის. დესტაბილიზაციის ერთადერთი საფრთხე ხელისუფლების სიჯიუტეა. ჩვენც გადაგვაგდებენ. თუ ასე გაგრძელდება, ოპოზიცია შუამავალი ვეღარ იქნება", - "მთელ კვირას" ოპოზიციური გაერთიანების ერთ-ერთი ლიდერი - სალომე ზურაბიშვილი ესაუბრება.

- თავის დროზე, უკვე ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა, განაცხადეთ, - "ქაჯები" მიდიანო. ახლა რას იტყვით?
- მიდიან! ეს პროცესი მაშინ დაიწყო, როცა მათ პირველი "ქაჯური" ნიშნები გამოავლინეს. მათ ძალაუფლებაზე სხვა წარმოდგენა ჰქონდათ. 7 ნოემბრის შემდეგ სრულიად სხვა ვითარებაში ვართ. ყველამ ვიცით, რომ ამ საზოგადოების მხარეზე არ არის ის ბერკეტები, რასაც ხელისუფლება ფლობს, ამიტომ მათი წასვლის პროცესი დასრულებული არ არის. მაგრამ ჩვენი საზოგადოება დღეს ბევრად უფრო ჯანსაღი, ძლიერი, უშიშარია და იცის, რა უნდა. "ქაჯების" წასვლის საწინდარი სწორედ, ეს არის.
- როგორია ამ პროცესში ოპოზიციის როლი? ის, რომ საპარლამენტო არჩევნები "ერთგვარად, მეორე ტურად" გამოაცხადეთ, თქვენი აზრით, ოპოზიციის უკან დახევას არ ნიშნავს?
- რატომ?
- ხმების გადათვლა რატომ არ მოითხოვეთ?
- მოვითხოვეთ, მაგრამ არ გვაქვს ბერკეტები, რომ იგი ძალით შევასრულებინოთ. ჩვენ არასდროს გვითქვამს, რომ ძალადობაზე ან გადატრიალებაზე წავიდოდით.
- ხმების გადათვლისთვის სხვა ბერკეტები არ გქონდათ?
- როცა შენი სამართლიანი უფლების დაცვას მოითხოვ, მაგრამ ამ მოთხოვნას ხელისუფლება არ ასრულებს (ხელისუფლება, რომელიც ხელისუფლება კი არა, ძალაუფლებაა)... პოლიტიკური ცხოვრება ნიშნავს, იცოდე, მოცემული მომენტისთვის რისი მიღწევა შეიძლება და რისი - არა. თუ რაღაცის მიღწევა, ამ ეტაპზე, შეუძლებელია, არ ნიშნავს იმას, რომ ერთ ადგილას უნდა გაჩერდე და ის ადგილი ტკეპნო. შემდეგ ეტაპზე უნდა გადახვიდე. შემდეგი ეტაპი კი მეორე ტურია. უნდათ თუ არ უნდათ, ეს მეორე ტური იქნება! ხელისუფლება უკვე ძალიან შესუსტებულია. ისე ჩანს, თითქოს ყველაფერი თავის ადგილას არის, მაგრამ მიხეილ სააკაშვილმა იცის, რომ თავისი ხალხისთვის ლეგიტიმური პრეზიდენტი არ არის.

- ხმების გადათვლის მოთხოვნა თავიდან კატეგორიული იყო.
- დიახ, კატეგორიული იყო, მაგრამ ან ძალა უნდა გქონდეს და ის უნდა გამოიყენო, ანდა შენი მოთხოვნა მხოლოდ მორალური მოთხოვნაა. ამათ მორალი არ გააჩნიათ და ამიტომ ჩვენი პოზიცია ამ მხრივ... შეგიძლიათ თქვათ, რომ ეს პოზიცია სუსტია, მაგრამ ის არ არის სუსტი, როცა მის უკან ხალხი დგას. ხალხი კი თავის პოზიციას არ იცვლის. დღეს მოსახლეობა ისევ მხნედ არის, მობილიზებულია. შეურიგებლობა ისევ არსებობს. ეს ხელისუფლებისთვის ძალიან რთული ვითარებაა.
- მემორანდუმთან დაკავშირებით მოლაპარაკებები შეწყდა. მაგრამ ეს მოლაპარაკებები იყო? თქვენი შეფასებით, ეს დიალოგი იყო თუ ორივე მხარე მონოლოგის რეჟიმში ლაპარაკობდა?
- თუ დიალოგი ურთიერთგაგებას ნიშნავს, მაშინ შემიძლია ვთქვა: დიალოგი არასდროს ყოფილა. ეს ხელისუფლების მოჩვენებითი ქმედება, თამაში იყო. მას სჭირდებოდა, ამ ფაზაში უცხოელი პარტნიორებისთვის ეჩვენებინა, რომ ეს არ არის ისეთი ხელისუფლება, როგორიც 7 ნოემბერს იყო. სახე უნდა დაებანათ. დიალოგის ფასადი ამიტომ შექმნეს. ჩვენ კი დიალოგზე სწორედ იმიტომ წავედით, რომ მისთვის კოზირი არ დაგვეტოვებინა, - მე დიალოგი მინდოდა და მეორე მხარე ამაზე არ წამოვიდაო. ამას ისედაც გვაბრალებენ. ახლა ამერიკაში ვიყავი და ცხადია, იქაც ეს არგუმენტები მოვისმინე: რომ, მართალია, ჩვენთან ყველაფერი კარგად არ არის, მაგრამ ვცდილობთ, დემოკრატიისკენ ნაბიჯები გადავდგათ; ოპოზიციას კი არჩევნები კი არა, ქუჩა უნდაო.
სხვათა შორის, ამაზე მხოლოდ ამერიკაში არ საუბრობენ. საქართველოს ხელისუფლება დასავლეთში ჩვენზე ისეთ სურათს ხატავს, თითქოს გადატრიალება და ქვეყნის, რეგიონის დესტაბილიზაცია გვინდა, თავად კი, მართალია, არაიდეალური, მაგრამ არსებული სტაბილურობის ყველაზე კარგი გარანტორები არიან (ეს ამ ხელისუფლების მიერ გავრცელებული ახალი ვერსიაა).

- ამერიკიდან, უფრო კონკრეტულად, რა ამბები ჩამოიტანეთ?
- მიწვეული ვიყავი, რომ გამოვსულიყავი კონგრესის ჰელსინკის კომიტეტის ერთ-ერთ მოსმენაზე, სადაც საქართველოში შექმნილ პოლიტიკურ სიტუაციაზე, ორ არჩევნებს შორის კრიზისში მყოფ საქართველოზე უნდა ემსჯელათ. ბოლო წუთში დამპატიჟეს. ალბათ, ვიღაცას ჰქონდა იმედი, რომ ჩასვლას ვერ მოვასწრებდი. რომ არ ჩავსულიყავი, საქართველოდან მხოლოდ ერთი მხარე იქნებოდა წარმოდგენილი: მეთიუ ბრაიზა (რომელიც ამ ხელისუფლების ყველაზე დიდი მხარდამჭერია, თუნდაც, ამერიკულ ადმინისტრაციაში) და საქართველოს ელჩი ვაშინგტონში, რომელიც, ასევე, ოფიციალურ პოზიციას ახმოვანებდა. ეს ოფიციალური ჰირინგებია და იგი არა მხოლოდ ადმინისტრაციის პოლიტიკაზე აისახება, არამედ ისტორიისთვისაც მნიშვნელოვანია: დოკუმენტები რჩება. ამიტომ აუცილებელი იყო, მეორე - ოპოზიციისა და ხალხის პოზიცია ყოფილიყო ზუსტად წარდეგნილი. ძალიან შემაშფოთა მეთიუ ბრაიზას მიერ 7 ნოემბრის ამბების აღწერამ. ჩემი გამოსვლის დროს ვთქვი, რომ ეს ასე არ იყო.
- კონგრესში ვისი ნათქვამი დაიჯერეს: თქვენი თუ ბრაიზასი?
- არანაირი საშუალება არ მაქვს, ვთქვა, ვისი დაიჯერეს და ვისი - არა. მხოლოდ იმის თქმა შემიძლია, რომ დღეს აღარ არის ერთმნიშვნელოვანი პოზიცია საქართველოს მიმართ, თითქოს აქ ყველაფერი კარგად არის. სხვათა შორის, ბრაიზას დაუსვეს კითხვა იმის თაობაზე, რომ ზოგიერთის აზრით, საქართველოსთან მის ურთიერთობას უფრო პერსონალური კავშირები განაპირობებს, ვიდრე - ამერიკის პოლიტიკა. თვით ადმინისტრაციაში, ცოტა არ იყოს, ორჭოფობენ იმაზე, თუ რამდენად იყო ეს პოლიტიკა გამართლებული და ფიქრობენ, რა უნდა გაკეთდეს იმისთვის, რომ აქ დიდი კრიზისი არ შეიქმნას. თუკი საქართველოში კრიზისი გაღრმავდება, შესაძლოა, შემდეგ, შუასაარჩევნო კამპანიის დროს, სწორედ ეს გახდეს შტატებში დემოკრატების მხრიდან კრიტიკის ერთ-ერთი საგანი. ასე რომ, მათთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, მომდევნო თვეებში სკანდალის წინაშე არ აღმოჩნდნენ. ამაზე მუშაობაა საჭირო. ცხადია, ამ შემთხვევაში ჩვენ არ გვაქვს იგივე საშუალებები, რაც ამ ხელისუფლებას აქვს: მას იქ ლობისტები ჰყავს და ისინი ყოველდღიურად მუშაობენ. ოფიციალურ ლობისტებს ვგულისხმობ. არსებობს სამი ამერიკული კომპანია, რომლებიც ამ ქვეყნისთვის ოფიციალურად მუშაობენ. იქ შესაბამისი კანონი მოქმედებს, რომლის მიხედვით ლობისტების საქმიანობა გამჭვირვალე უნდა იყოს. მათ ძალიან დიდ თანხებს უხდიან. ეს მუშაობის ნორმალური ფორმაა, მაგრამ აქ უნდა აღვნიშნო, რომ ხშირად, ლობისტები სწორედ ოპოზიციებისთვის მუშაობენ. ამ შემთხვევაში კი ძალიან დაუბალანსებელი სიტუაცია გვაქვს: ესენი ამ იარაღებით მუშაობენ, ბევრი ფული აქვთ, ჩვენი კი არც ლობისტები გვყავს და არც იმის საშუალება, რომ იქ ხშირად ვიყოთ. ამიტომ ვაკეთებთ იმას, რაც შეგვიძლია და მიმაჩნია, რომ ამერიკაში ჩემი გამოსვლა ამ თვალსაზრისით ძალიან მნიშვნელოვანი იყო.
კონგრესზე ვთქვი ისიც, რომ ჩატარებული არჩევნებიდან გაკვეთილები უნდა გამოვიტანოთ. ჩვენ სხვა ტიპის დამკვირვებელთა მისია გვჭირდება, სხვა ტიპის მექანიზმი: ისინი ადგილზე - უბანზე უნდა იყვნენ, ვიდრე იმ უბნიდან ხელმოწერილი ოქმები არ წავა. მათი მხრიდან (ეუთო, NDI და სხვ.) უკვე არის მზადყოფნა ამ თვალსაზრისით მდგომარეობის გამოსასწორებლად. მდგომარეობა კი ასეთია: დასკვნაში ერთი რამ წერია, ხალხში კი სულ სხვა განწყობაა.

- მაგრამ, სანამ ეს საკითხი მოგვარდება, საარჩევნო კოდექსის პრობლემა დგას.
- ცხადია, ქვაკუთხედი საარჩევნო ადმინისტრაციაა. მათთან ამაზე ლაპარაკი არ იყო, მაგრამ მე დავტოვე ჩემი წერილობითი მოხსენება (წავიკითხე სხვა მოხსენება, რომელშიც სხვა აქცენტები იყო ხაზგასმული). იქ ჩატანილია ჩვენი მემორანდუმი და ყველა მოთხოვნა განმარტებულია.
ასე რომ, ჩვენ მიერ მიტანილი ინფორმაცია ერთ-ერთი ნაბიჯია შტატებში პოზიციების ჩამოსაყალიბებლად. მათ უკვე დაინახეს თუნდაც ის, რომ საქართველოში არც ხალხი და არც ოპოზიცია პრეზიდენტის ლეგიტიმურობას არ აღიარებს. ამიტომ არიან დაინტერესებულები, რომ მომავალი არჩევნები სიტუაციის გამოსწორების შანსი გახდეს. ამას მხოლოდ ისინი ვერ გააკეთებენ და ჩვენც ნუ ველოდებით გარედან იმას, რაც ჩვენი გასაკეთებელია. თუმცა, ისინი აკვირდებიან, ჩვენს ქვეყანაში რა ხდება. იქნება ჩარევა რჩევების ფორმით. დარწმუნებული ვარ, რომ რაღაც მომენტიდან დათმობები დაიწყება.
- დათმობები რა მომენტიდან დაიწყება?
- როცა ეს ხელისუფლება და უცხოეთი დაინახავენ, რომ ხალხი დგას იქ, სადაც იდგა.
- ხელისუფლებასთან კონკრეტულ საკითხებზე შეთანხმებებს აქამდე რატომ ვერ მიაღწიეთ?
- იმიტომ, რომ ესენი რეალურ დიალოგზე არ მოდიან. რეალური დიალოგი ურთიერთგაგებასა და რაღაცების დათმობას გულისხმობს.
- პირადად თქვენ ოპოზიციის სვლებს თვითკრიტიკულად აფასებთ?
- რას გულისხმობთ?
- იქნებ თქვენც ულტიმატუმის ენით ესაუბრებოდით ხელისუფლებას?
- დიახ, ასე იყო.

- ხომ შეიძლება, ეს ენა მისთვის გამაღიზიანებელი ყოფილიყო და რეალურ მოლაპარაკებებზე ამიტომაც არ წამოვიდნენ?
- ცნება - გაღიზიანება პოლიტიკაში არ არსებობს. ეს ჩვენი ულტიმატუმი არ არის. ამ შემთხვევაში, ჩვენ ვართ მხოლოდ მედიატორი ხალხსა და ხელისუფლებას შორის. ხალხის მოთხოვნას კი ულტიმატუმს დავარქმევთ თუ სხვა რამეს, ერთი რამ მაინც ფაქტია: ხალხი ამბობს, - არჩევნებში მომატყუეს და სამართლიანი არჩევნები მჭირდება იმისათვის, რომ ჩემს ხელისუფლებას შევურიგდე. ის ამბობს, რა არის საჭირო ასეთი არჩევნებისთვის. ვიმეორებ, ულტიმატუმს დავარქმევთ თუ სხვა რამეს, გადამწყვეტი მნიშვნელობა არ აქვს. ეს რეალობაა. სამართლიანი არჩევნები არის ერთადერთი გზა იმისათვის, რომ უმძიმესი კრიზისი დავძლიოთ.
- ფაქტობრივად, ჩიხში შეხვედით. როგორ აპირებთ იქიდან გამოსვლას?
- ჩვენ ჩიხში არ შევსულვართ. ჩვენ ვართ ზუსტად იქ, სადაც ვიყავით არჩევნების მეორე დღეს.
- სად?
- ის არჩევნები გაყალბდა და ისეთივე არჩევნებზე წასვლას აზრი არ აქვს. ეს ხალხის განწყობაა. თუ ხალხი დარწმუნებული არ იქნება, რომ მომავალ არჩევნებში მათი ხმა უკეთ იქნება დაცული, კრიზისში დავრჩებით. ამ ხელისუფლებას ეს უნდა თუ კრიზისიდან გამოსვლა?
- რას აპირებთ?
- ბრძოლის გაგრძელებას.
- რა გზით?
- ხვალ - ქუჩის პროტესტი, ზეგ - ვნახოთ - იმის მიხედვით, რასაც ხვალინდელი დღე გვიჩვენებს...
- ე.ი., ისევ ქუჩაში გადიხართ.
- აბა რა! ეს ჩვენი ერთადერთი იარაღია.

- ეს დესტაბლიზაციის საფრთხეს არ ქმნის?
- დესტაბილიზაციის არავითარი საფრთხე არ არსებობს. ჩვენმა საზოგადოებამ თავის თავს, თავისი ქვეყნის ხელისუფლებას და მსოფლიოს აჩვენა, რომ შეუძლია, ოთხ თვეში, თერთმეტჯერ, ასი ათასზე მეტი ხალხი გამოვიდეს, ძალიან წყნარად დაიშალოს და მერე ისევ მოვიდეს - ერთი და იგივე მოთხოვნით - რომ სამართლიანი არჩევნები გვინდა. ამ მოთხოვნის ირგვლივ შეიქმნა გაერთიანებული ოპოზიცია. სხვა გამაერთიანებელი ჩვენ არ გვაქვს. მთავარი საქართველოა.
ასე რომ, დესტაბილიზაციის არავითარი საფრთხე არ არსებობს. დესტაბილიზაცია არის, როდესაც ხელისუფლება თავის ხალხს სხვას არაფერს უტოვებს, ქუჩის ენის გარდა. თუ ჩვენ და ხალხს ქუჩაში დაგვტოვებენ (აქ ოპოზიციაზე პირობითად ვლაპარაკობ. სინამდვილეში, საუბარია ხალხისა და ხელისუფლების ურთიერთობაზე); თუ ხელისუფლება თავისი ხალხის მოთხოვნებს უპასუხოდ დატოვებს - ისე, როგორც 2, 3, 4 ნოემბერს და მერე ისევ ძალადობით უპასუხებს...
- ძალადობის განმეორების არ გეშინიათ?
- ვფიქრობ, რომ ამ ქვეყანაში ძალადობის არავის ეშინია. შესაძლოა, ძალა გამოიყენონ, მაგრამ არავის ეშინია. და, რა დარჩება? თავის ხალხს ქუჩაში აგდებს და არავითარ სხვა საშუალებას აღარ უტოვებს: არც სასამართლო, არც - მედია, პარლამენტში ოპოზიცია არ არის ისე წარმოდგენილი, რომ რაიმე გავლენა ჰქონდეს. ე.ი., ამ ქვეყანაში რა რჩება? ფსევდოდიალოგი და ქუჩა. რას ფიქრობს ხელისუფლება, როგორ უნდა მართოს ქვეყანა, თუკი თავის სათქმელს მშვიდობიანი ქუჩაც ვეღარ გააგებინებს?

- ზემოთ აღნიშნეთ, რომ შეერთებული შტატების კონგრესში ოპოზიციის მემორანდუმი და მასთან დაკავშირებული განმარტებებიც ჩაიტანეთ. სხვათა შორის, მემორანდუმში იყო საკითხები, რომლებიც, ოპოზიციის თქმით, მხოლოდ იმიტომ ჩაიწერა, რომ ხელისუფლებისთვის ამ პრობლემების არსებობა შეეხსენებინათ. მაგალითად, "მემარჯვენე" მანანა ნაჭყებია ასეთ საკითხად მერაბიშვილის მოხსნის მოთხოვნას ასახელებს. თქვენ როგორ მიგაჩნიათ: ეს არ არის ისეთივე მნიშვნელობის მქონე საკითხი, როგორიც, ვთქვათ, საარჩევნო კოდექსი ან საზოგადოებრივი მაუწყებელია?
- ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ ნებისმიერ დემოკრატიულ ქვეყანაში შინაგან საქმეთა მინისტრი, რომელსაც ასეთი რამ დაბრალდება და რომლის უწყებაშიც მაღალჩინოსნები დამნაშავეები არიან, ის ამაზე, სულ მცირე, პოლიტიკურად პასუხისმგებელია და ამიტომ უნდა გადადგეს. დანარჩენი სასამართლოს საქმეა. იქ, სადაც მინისტრების პოლიტიკური პასუხისმგებლობა არ არსებობს, მთავრობაც არაფერს ნიშნავს. ასეთ შემთხვევაში, საქმე გვაქვს ფსევდოსისტემასთან: სადაც ძალაუფლება სხვაგან არის, პასუხისმგებლობა კი - სხვაგან.
- ოპოზიცია ერთიანია?
- კონსოლიდაცია მუდმივი პროცესია და ის მარტივი არ არის. ცხრა პარტია - განსხვავებული შეხედულებებით...
- საინტერესოა თქვენი აზრი: "ქაჯები" ოპოზიციაშიც არიან?
- სხვათა შორის, რაღაც მომენტში, "ქაჯები" ყველანი ვართ - იმიტომ, რომ "ქაჯურ" გარემოში ვცხოვრობთ და არ შეიძლება, მას შენზე გავლენა არ ჰქონდეს. საკმაოდ რთულია. მაგრამ ამ პროცესში საინტერესო სხვა რამ არის: ამ სირთულის, პოლიტიკურ შეხედულებათა მრავალფეროვნების მიუხედავად (არავითარი სურვილი არ მაქვს, რომ ეს მრავალფეროვნება უცებ მონოიდეოლოგიად იქცეს), ჩვენ საერთო მიზანი გვაქვს.
- ამბობენ, რომ ოპოზიციურ გაერთიანებაში ამბიციური ხართ. თავად როგორ დაახასიათებთ თქვენს ადგილს ამ გაერთიანებაში?
- ჩემი ადგილი იქ არის, სადაც "დამნიშნეს" - პრემიერობის კანდიდატი ვარ...

- ე.ი., ისევ გაქვთ პრემიერობის ამბიცია...
- ცხადია. რატომ არ უნდა მქონდეს? ეს ამბიცია არ არის, ეს არის ადგილი, სადაც ვიქნები, სანამ საჭირო იქნება. ალბათ, ეს დროებითია - იმიტომ, ვფიქრობ, ოპოზიციური გაერთიანება დროებითია. მომავალში ალბათ ის ბლოკები გაერთიანდებიან, რომლებსაც ქვეყნის მართვა შეუძლიათ. კრიზისიდან გამოსასვლელად კი "200 ნაბიჯი" ისევ აქტუალურია. ამის შემდეგ ნორმალური საპარლამენტო არჩევნები გვჭირდება. "პროგრამული ბრძოლა" უნდა იყოს. ახლა კი ამის საშუალება ნამდვილად არ გვექნება - სწორედ ამ თვალსაზრისით, ეს იქნება მეორე ტური.
სამართლიანი არჩევნები აუცილებელია იმისთვის, რომ ხალხის ნდობა აღდგეს. თუ ხელისუფლება ამ ნდობის მოპოვებას არ უზრუნველყოფს, მაშინ ხალხი არჩევნებზე, უბრალოდ, არ წავა. ყველაფერს მაინც ხალხის მზადყოფნა სჭირდება. თუ იგი ჩათვლის, რომ მაინც არაფერი გამოვა...
- ასე, რაღაც მომენტში, შეიძლება, ოპოზიციამაც ჩათვალოს?
- ოპოზიცია ხალხის ნების შემსრულებელია.
- მაგრამ საზოგადოების არცთუ უმნიშვნელო ნაწილი მიიჩნევს, რომ ოპოზიციამ უკან დაიხია.
- უკან არ დაუხევია. ასე არავინ მიიჩნევს. ამას საპროტესტო აქციებზე ვნახავთ. ბევრს ეს დიალოგი, გასაგები მიზეზების გამო, არ მოსწონდა. ნებისმიერ ქვეყანაში, ნებისმიერ სიტუაციაში, მოსახლეობაში ყოველთვის არის მეტი რადიკალიზმი. ხალხი ყოველთვის უფრო რადიკალურია, ვიდრე ოპოზიცია - იმიტომ, რომ პასუხისმგებელი ის არის; მოლაპარაკებებს ის ატარებს. ხალხი კი გარეთ არის... მაგრამ ახლა, ვფიქრობ, ყველამ დაინახა, რომ არც ერთ დათმობაზე წასვლას არ ვაპირებთ; მიხვდნენ იმასაც, რომ ხელისუფლების მიერ გავრცელებული ჭორები, თითქოს ჩვენ რაღაც პოსტების დაკავება გვინდოდა, თითქოს რაღაც გარიგებებზე მივდიოდით, ხელისუფლების მიერვე იყო მოგონილი - ოპოზიციის დისკრედიტაციისთვის.
ყველამ ძალიან კარგად იცის: დიალოგი უშედეგოდ იმიტომ არ დასრულებულა, რომ ოპოზიციას არ სურდა შეთანხმების მიღწევა. მიზეზი ერთადერთია: ხელისუფლებისგან არავითარი სურვილი არ არის, რეალურ დიალოგზე წამოვიდეს.

- თქვენ შენიშნეთ, რომ ხალხი ყოველთვის უფრო რადიკალურია. ხომ შეიძლება, ოპოზიციამაც ეს ნიშა აირჩიოს და უფრო რადიკალური გახდეს, შედეგად კი ქვეყანაში დესტაბილიზაციის საფრთხე შეიქმნას. თუკი სულ ასეთ - დაძაბულ რეჟიმში ვიქნებით, ეს საფრთხე არ გაჩნდება?
- ეს ოპოზიიციის არჩევანზე არ არის დამოკიდებული. ეს ხელისუფლების პოლიტიკის შედეგია. თუ ხელისუფლება მოსახლეობას არავითარ შანსს, თავისი ნების გამოხატვის არავითარ საშუალებას არ დაუტოვებს, მაშინ მოსახლეობას ჩიხში შეიყვანს. ჩიხიდან კი ხალხი ისე გამოვა, როგორც შეძლებს. დესტაბილიზაციის ერთადერთი საფრთხე ხელისუფლების სიჯიუტეა. თავის თავში ჩაკეტვა ამ ხელისუფლებას ახასიათებს და შეიძლება, კიდევ უფრო ჩაიკეტოს. იქ, სადაც არ არის სამართალი, სადაც არ არის დიალოგი ხელისუფლებასა და ხალხს შორის, დესტაბილიზაციის რისკი არსებობს, მაგრამ ეს ოპოზიციასთან არავითარ კავშირში არ არის. ჩვენც გადაგვაგდებენ. თუ ასე გაგრძელდება, ოპოზიცია შუამავალი ვეღარ იქნება.
- ყველა შემთხვევაში, პასუხისმგებლობას ხელისუფლებას აკისრებთ?
- ვისაც ბერკეტები აქვს, პასუხისმგებლობაც მას ეკისრება.
- ოპოზიცია, თუნდაც, გარკვეულ პასუხისმგებლობას არ იღებთ?
- არ შეიძლება, ყველგან შენ იყო, მათ შორის, სასამართლოშიც, პრესაშიც და მერე თქვა, რომ არ ხარ პასუხისმგებელი იმაზე, რაც ხდება. პასუხისმგებელი ის არის, ვისაც ხელთ ყველა ბერკეტი აქვს. ვისაც არაფერი აქვს, რაზე უნდა იყოს პასუხისმგებელი?
- სამოქალაქო დაუმორჩილებლობის გზას ირჩევთ?
- ჯერჯერობით, აქტიური პროტესტის ფაზაში ვართ. დაუმორჩილებლობა საქართველოსთვის ცოტა რთული ფორმაა. შეიძლება, მისი ადეკვატური ვარიანტი მოვიფიქროთ. როცა ქვეყნის მოსახლეობის ნახევარზე მეტი უმუშევარია, გაფიცვები ძალიან ძნელი წარმოსადგენია. აქ, ისე, როგორც სხვა დანარჩენი, არც გაფიცვის უფლება არის დაცული.

- თქვენი გაერთიანების წევრი - პაატა ზაქარეიშვილი მიიჩნევს, რომ სამოქალაქო დაუმორჩილებლობა სულაც არ ნიშნავს ქუჩაში გამოსვლას.
- დიახ, ასეა და ამიტომაც ვამბობ: არ გამოვრიცხავ, მოვნახოთ დაუმორჩილებლობის შესატყვისი ფორმები, როცა ამის დრო დადგება. ჯერჯერობით ქუჩის პროტესტის ფორმას ვიყენებთ. მომავალ ნაბიჯებს თავად ეს პროცესი განსაზღვრავს.
- პატარკაციშვილის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით თქვენი პოზიცია როგორია?
- არ მჯერა, რომ ეს ბუნებრივი სიკვდილია. ვფიქრობ, ჩემს ამ ეჭვს ბევრი ფაქტორი განაპირობებს.
- კონკრეტულად, რა ფაქტორები?
- პოლიტიკაში დამთხვევა არ არსებობს. თავად პატარკაციშვილის განცხადებები, - ვიცი, არსებობს დაკვეთა, რომ უნდა მომკლანო; ყოფილი თავდაცვის მინისტრის განცხადება, - მე მთხოვეს მისი ლიკვიდაციაო... ქვეყნის მთავარ მტრად იყო გამოცხადებული, ყველაფერს აბრალებდნენ და თან, ყველაფერს ართმევდნენ. ამ დროს კი, როგორც მისი ახლობლები ამბობენ, სრულიად ჯანმრთელი ადამიანი იყო.
ექსპერტიზა ამბობს, რომ ჯერ არ აქვს არავითარი დასკვნა და რომ მას მთელი რიგი ექსპერტიზების ჩატარება სჭირდება. ამის შესახებ ინტერნეტში სორეის პოლიცია იუწყება. ეს არ არის ის, რასაც "რუსთავი-2" ამბობს. თუმცა, ბოლომდე ესეც არაფერს ნიშნავს. აქ ლაპარაკია იმაზე, რა გჯერა და რა - არა. ვფიქრობ, რომ ამ შემთხვევაში იმას ვამბობ, რომ მე არ მჯერა - იმიტომ, რომ ამ ქვეყანაში უკვე იმდენი რამ მოხდა, რომ უკვე აღარაფრის მჯერა. ვიცი, რომ ამ ქვეყანაში ხელისუფლება მზად არის, პოლიტიკური ოპონენტები ძალიან ბინძური ფორმებით მოიშოროს. ამდენად, გამორიცხული არაფერია. ასე რომ, სანამ არ დამიმტკიცებენ, რომ გარდაცვალება ბუნებრივად მოხდა, მანამდე ეჭვი მექნება და ეს ჩემი სრული უფლებაა.