რა გვინდა - დონორების კონფერენცია თუ უფრო მეტი?

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

8 სექტემბერი, 2008

"დავანებოთ თავი ილუზიებს, რომ ნატო ან ევროკავშირი გადაგვარჩენს. საქართველოს გადარჩენაში ყველა თავის წვლილს იღებს. ისინი დგანან იქ, სადაც უნდა იყვნენ. მთავარი ჩვენი გადაწყვეტილებაა. ფული არის ერთ-ერთი რამ, რაც გვჭირდება, მაგრამ ეს არ არის მთავარი და ეს არ უნდა გახდეს ფარი ევროპისთვის. ევროპას უნდა ვუთხრათ: "ჩვენთვის გაცილებით მნიშვნელოვანია თქვენი შემოსვლა", - "მთელ კვირას" საქართველოს საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრი, პოლიტიკური პარტია "საქართველოს გზის" ლიდერი - სალომე ზურაბიშვილი ესაუბრება.

- შეაფასეთ ვითარება, რომელიც ახლა არსებობს საქართველოში პოლიტიკური თვალსაზრისით.
- სანამ რუსული ჯარები, რუსული ტანკები, რუსული პოსტები იქნება საქართველოს ტერიტორიაზე, ნაწილობრივ, მაინც დაპყრობილი ქვეყანა ვიქნებით. ასეთი ქვეყანა კი თავის თავს ვერ მართავს.
- საქართველოს ხელისუფლება ამბობს, რომ კრიზისი, რომელიც შეიქმნა, გარდაუვალი იყო. თქვენი პოზიცია როგორია?
- მიმაჩნია, რომ ცხოვრებაში არაფერია გარდაუვალი, გარდა სიკვდილისა. პოლიტიკაში და, მეტადრე, საერთაშორისო ურთიერთობებში ამაზე საუბარი კი სრულიად უსაფუძვლოა. პოლიტიკა გულისხმობს: როგორ აიცდინო ის, რაც გარდაუვალი ჩანს.
- ე. ი. საქართველოს ხელისუფლებას რესურსი ჰქონდა და არ გამოიყენა?
- მივედით რაღაც მომენტამდე, როდესაც, ხელისუფლების შეფასებით, ის, რაც მოხდა, უკვე გარდაუვალი იყო. თუ ამ ყველაფრის გაანალიზება გვინდა, შორიდან უნდა დავიწყოთ: შეიძლება, შევარდნაძის მმართველობის პერიოდშიც მოგვიხდეს ჩახედვა. ამაზე საუბარს კი არ ვაპირებ.
- რატომ?
- იმიტომ, რომ ახლა ისტორიის გარჩევის დრო არ არის. დღეს სხვა რამ არის მნიშვნელოვანი: რა გავაკეთოთ. ვინც ლაპარაკობს იმაზე, თუ რა მოგვივიდა - იმისთვის, რომ გაამართლოს ან დაგმოს მომხდარი, სინამდვილეში, მთავარი ამოცანიდან აქცენტი გადააქვს.
- და დღეს რა უნდა გავაკეთოთ, თქვენი აზრით?
- ამაზე ჩემი პასუხი მაქვს, მაგრამ მთავარი ის არის, რომ ამ საკითხზე ცალ-ცალკე კი არა, ყველამ ერთად უნდა ვიმსჯელოთ: რა უნდა გავაკეთოთ, რომ დღეს გადავრჩეთ. ახლა არ არის ზეიმების, ლოზუნგების ძახილის დრო. ხვალ შეიძლება საქართველო აღარ იყოს. შეიძლება იყოს ტერიტორია, რომელზეც ვიტყვით, რომ მას საქართველო ერქვა.
- თქვენ ამას სრული სერიოზულობით აცხადებთ?
- სრული სერიოზულობით ვამბობ. დღეს საქართველოს ეკონომიკა აღარ გააჩნია; ტერიტორია თავის ხელში არ არის; უცხო ძალის ჯარისკაცები დგანან შუაგულ საქართველოში. რაღაცას გვეუბნებიან, კედლებს ავაშენებთო... ამაზე რთული სიტუაცია არ მეგულება დღევანდელ მსოფლიოში. თანამედროვე მსოფლიოს კონტექსტში ეს არის უმძიმესი ვითარება. ამ მდგომარეობიდან გამოსავალი, პირველ რიგში, ქვეყნის გაერთიანებაა; არა რაღაც ძველი სქემები - პარტიების გაერთიანების, არამედ ერის გაერთიანება.
- როცა ამას ამბობთ, გულისხმობთ იმასაც, რომ ამ ეტაპზე ხელისუფლების კრიტიკაც უნდა აღიკვეთოს?
- ხელისუფლების კრიტიკა აღკვეთილი არის იმით, რომ დღეს საქართველოში პოლიტიკური სივრცე აღარ არსებობს. ძალიან სწრაფად უნად მოვიდეთ გონს და დავანებოთ თავი ილუზიებს, რომ ნატო ან ევროკავშირი გადაგვარჩენს. საქართველოს გადარჩენაში ყველა თავის წვლილს იღებს. ისინი დგანან იქ, სადაც უნდა იყვნენ. მთავარი ჩვენი გადაწყვეტილებაა.
- ევროკავშირის სამიტამდე საქართველოში ევროპის მიმართ განსაკუთრებულ იმედებს ამყარებდნენ; მოელოდნენ, რომ იგი ძალიან პრინციპული იქნებოდა რუსეთის მიმართ.
- რაც შეიძლებოდა გაკეთებულიყო ამ ტიპის სამიტზე, ყველაფერი გაკეთდა.
- საქართველოში, როგორც ჩანს, მეტს ელოდნენ.
- ეს მოლოდინი ან შექმნილია, ან - ემოციური მოლოდინია, რომელიც არ შეესაბამება რეალობას და იმ ბერკეტებს, რაც ევროკავშირს გააჩნია. ასევე შეიძლება ითქვას ნატო-ს, ამერიკის ჩართვის მოლოდინზე. ევროკავშირის სამიტზე ყველაფერი თავის ადგილზე იყო. ახლა მთავარია, ეს პროცესი გაგრძელდეს. აღსანიშნავია, რომ ეს ევროკავშირის ამ პროცესებში ჩართვის დასაწყისია და არა დასასრული. მისი გადაწყვეტილებები კი არის ძალიან მკაფიო. მე არ მახსოვს გარე კრიზისის მიმართ ასეთი ერთობა ევროკავშირში.
- მიგაჩნიათ, რომ სამიტზე აღმოსავლეთ და დასავლეთ ევროპის პოზიციები ერთმანეთს პრინციპულად არ ეწინააღმდეგებოდა?
- აღმოსავლეთ და დასავლეთ ევროპას რუსეთის მიმართ სხვადასხვა ისტორიული გამოცდილება აქვთ; მას, ასევე, სხვადასხვა გეოგრაფიული კუთხიდან უყურებენ. ამიტომაც არის ევროკავშირში განსხვავებული აზრები. და განსხვავებული აზრების არსებობა ევროკავშირის სისუსტე კი არა, მისი სიძლიერეა.
- თუმცა, ამბობენ, რომ აღმოსავლეთ ევროპას დასავლეთმა დისკუსიაში აჯობა და ეროკავშირმა ამიტომაც დაიკავა (ყოველ შემთხვევაში, ამ ეტაპზე) ერთგვარად ლოიალური პოზიცია რუსეთთან მიმართებით.
- ეს ტყუილია. სხვადასხვა პუნქტზე ყველას სხვადასხვა აზრი ჰქონდა, მაგრამ საბოლოო გადაწყვეტილება კონსენსუსით არის მიღებული. სხვათა შორის, მათი მუშაობის სტილი ჩვენც კარგად რომ გავიგოთ, ძალიან გამოგვადგება.
- მაგრამ სწორედ ევროკავშირის სამიტის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ევროპა რუსეთისგან საქართველოდან ჯარების გაყვანას კატეგორიულად აღარ მოითხოვს.
- ასე არ არის. პასუხს მოსთხოვს ახლავე - მოსკოვში რომ ჩავა ევროკავშირის მთელი დელეგაცია. იმის საფუძველზე, რასაც გარედან ვხედავ, შემიძლია ვთქვა: ძალიან ლოგიკურია, რომ შენ, ერთი მხრივ, აფრთხილებ, მკაცრ განცხადებებს აკეთებ, მეორე მხრივ კი უტოვებ რაღაც "ლუფტს". მუქარები (რომელიც ჩვენ გვინდა, რომ გავიგოთ): "ხვალამდე გადი", ულტიმატუმები ეფექტს არ იძლევა.
- მაგრამ აქამდე ევროპა რუსეთისგან მოითხოვდა, ჯარი დაუყოვნებლივ გაეყვანა. ახლა რატომ გადაავადა თავისი მოთხოვნის შესრულების ვადა?
- მას არ უთქვამს - "დაუყოვნებლივო". იმ შეთანხმებაში უნდა წავიკითხოთ ტერმინები. იქ წერია, რომ რუსები უსაფრთხოების ზონებიდან უნდა გავიდნენ, ეს ზონები კი საერთაშორისო დამკვირვებლებმა უნდა დაიკავონ. საერთაშორისო მექანიზმები მზად არის და ვფიქრობ, რომ ამაზე იქნება ახლა საუბარი მოსკოვშიც და თბილისშიც. ევროკავშირი მზად არის, შემოიყვანოს თავისი დამკვირვებლები და არა ეუთო და სხვა ორგანიზაციები, სადაც რუსეთს აქვს რამე სათქმელი. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. ჩვენ ეს მნიშვნელობა ბოლომდე ვერ დავინახეთ.
- ეს დაახლოებით როდისთვის შეიძლება მოხდეს?
- როგორც ვიცი, 15 სექტემბერი იყო აღნიშნული, როგორც ერთ-ერთი ვადა. ამ პროცესს ჩვენც უნდა დავეხმაროთ. ვფიქრობ, რომ არ არის დრო ისეთი განცხადებების, რომელიც შეიძლება გამოყენებული იყოს რუსეთის მიერ თავისი პოზიციის სასარგებლოდ. მიდის ძალიან სერიოზული მოლაპარაკებების პერიოდი, სადაც ევროკავშირი არის წინა პლანზე და ცდილობს, რაც შეიძლება კარგი შედეგი გამოიტანოს ჩვენთვის. მნიშვნელოვანია გავიგოთ, რომ არც ევროპა და არც ამერიკა საქართველოსთვის არ იომებს.
- ზემოთ ბუფერული ზონები ახსენეთ. თქვენ ამ დოკუმენტს იცნობთ?
- ვიცნობ ისე, როგორც ყველა: გარედან.
- რეალურად, რაზეა მიღწეული შეთანხმება, განსაკუთრებით, მეხუთე პუნქტში?
- შეთანხმება არის მიღწეული "არშეთანხმებაზე". ეს არის ერთ-ერთი ფორმა დიპლომატიაში - როცა ჩიხში ხარ შესული. ვიცით, რომ აქ ამერიკა არ შემოვა, რათა რუსეთი ძალით გაიყვანოს; ჩვენ კი ამისთვის ძალა აღარ გაგვაჩნია. ასეთ შემთხვევაში, რაღაცნაირად უნდა გააყვანინო თავი. სწორედ ამას ჰქვია დიპლომატია: უნდა მიაღწიო ისეთ შეთანხმებას, რომ რაღაც პირობაზე ისიც წამოიყვანო. ამისთვის საჭიროა, რაღაც ნაწილები მისთვის სასარგებლო იყოს, ან - ჩანდეს სასარგებლოდ. მეხუთე პუნქტიც სწორედ ეს არის: ბოლომდე გაურკვეველი, ბუნდოვანი ტერმინოლოგიით. მაგრამ ეს არის შეთანხმება, რომელმაც იმ დროს ცეცხლი შეწყვიტა. ცხადია, ამ პუნქტში რუსები ხედავენ რაღაცას - მათთვის სასარგებლოს; ეს "რაღაც" კი ჩვენთვის არ არის სასარგებლო. მაგრამ უნდა გავიგოთ, რომ იმ დროს მხოლოდ ჩვენთვის სასარგებლო შეთანხმების მიღწევა შეუძლებელი იყო. ახლა მთავარია, მივაღწიოთ ყველაზე კარგ შედეგს ამ ბუნდოვანი ტექსტიდან. თუ სიტუაციას გავართულებთ, მაშინ რუსეთს მის სასარგებლოდ არგუმენტებს მივცემთ. მაგალითად, მიმაჩნია, რომ ამ მომენტში ამერიკული სამხედრო გემის შემოსვლა ბათუმში ჰუმანიტარული დახმარებისთვის რუსეთის მიერ აღქმულია, როგორც არგუმენტი, რათა ფოთში დარჩეს. ეს ჩვენთვის ძალიან ცუდია: ეს აიძულებს მოსკოვში ჩასულ ევროკავშირის დელეგაციას, რომ ფოთზე იბრძოლოს და არა მეხუთე პუნქტზე - იმ საკითხზე, რაც ჩვენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია. მოლაპარაკებებში რაღაც უნდა აირჩიო პრიორიტეტად და იმაზე გააკეთო მთავარი აქცენტი. აქცენტებს თუ გავყოფთ, ამით დავასუსტებთ ჩვენს პოზიციებს. ამ შემთხვევაში ჩვენი დამცველი ევროკავშირია. მას ვუსუსტებთ პოზიციას მოლაპარაკებებში.
- არ ფიქრობთ, რომ ნატო-ს სამხედრო ხომალდების შემოსვლამ ერთგვარად შეაჩერა რუსეთის ინტერვენციის საფრთხე?
- ეს შეჩერება ვერ ვნახე. რამდენადაც ვიცი, რუსები პოზიციებს ამაგრებენ. ხოლო ნატო-ს ხომალდები ფოთში არ შემოსულან; ბათუმში შევიდნენ, რაც სუსტი პოზიციის გამოვლინებაა: თავიდან აცხადებ, ფოთში მივალო, მერე კი, ფოთის ნაცვლად, შედიხარ ბათუმში და იქიდანაც გადიხარ...
- მოტივად ფოთის პორტის ტექნიკური გაუმართაობა დასხელდა.
- მოტივად დასახელდა!... ბათუმისა და ფოთის სიღრმეების შესახებ ნიკო ნიკოლაძის დროიდან ვიცით. ეს დღემდე თუ არ ვიცოდით, ძალიან სამწუხაროა. არ ჩათვალოთ, რომ არ ვარ მომხრე ნატო-ს გემების შემოსვლის. შემოვიდნენ ცოტა გვიან, როცა ფოთი ბოლომდე დაგვიბრუნდება; რაღაც გეგმაზომიერება ხომ უნდა იყოს: როდის უნდა შემოვიდნენ ისინი, როდის უნდა გავიმაგროთ ზურგი. ანდა, ამერიკული ხომალდების შემოსვლა დაგვიანებულია: მაშინ უნდა შემოსულიყვნენ, როცა ჩვენი ჯარი ჯერ კიდევ ცხინვალში იყო.
- ზემოთ აღნიშნეთ, ევროკავშირი ახლა წინა პლანზეაო. შეერთებული შტატების ვიცე-პრეზიდენტის - დიკ ჩეინის ჩამოსვლას როგორ შეაფასებთ? ორსაათიანი არაოფიციალური შეხვედრა მიხეილ საკაშვილთან, თქვენი აზრით, რას უნდა ნიშნავდეს?
- ეს არის მორალური მხარდაჭერა, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია.
- შესაძლოა, ეს ნიშნავდეს სამხედრო მხარდაჭერასაც?
- არ მგონია. უნდა ვიცოდეთ, რა სიტუაცია არის დღეს ამერიკის ადმინისტრაციაში. უკვე ის პერიოდია, როცა შტატების დღევანდელი ადმინისტრაცია ნაბიჯს ვერ გადადგამს ისე, რომ არ იყოს შეთანხმებული პრეზიდენტობის ორივე კანდიდატთან. მიიჩნევა, რომ ამერიკის ადმინისტრაციაში ეს ყველაზე სუსტი პერიოდია. ეს რუსეთმა ძალიან კარგად იცოდა და გამოიყენა კიდეც. ჩვენც უნდა გვცოდნოდა. ამავე დროს, ვინაიდან ამერიკელები ჩვენი პარტნიორები არიან, ჩათვალეს, რომ საქართველოსთვის რაღაც მაინც უნდა გაეკეთებინათ. ამის შედეგია დიპლომატიური ჟესტიკულაცია: გემების მისვლა-მოსვლა, ვიზიტები... ეს არის სიმბოლოები შტატებისაგან: "ჩვენ თქვენს გვერდით ვართ". მაგრამ ნათელია, რომ ამერიკა ამ პროცესში დიპლომატიურად ჩართული არ არის. კონდოლიზა რაისი, თბილისში ჩამოსვლამდე, საფრანგეთში ჩავიდა და ამით დაუდასტურა ევროკავშირს, რომ ამ მომენტში წამყვანი როლი სწორედ ევროკავშირს ენიჭება.
- საქართველოში ევროპას საყვედურობენ იმის გამო, რომ მან მოვლენებზე რეაგირება დააგვიანა.
- ომი რვაში დაიწყო, ცხრაში წამოვიდა ევროკავშირის პირველი დელეგაცია, 10-ში - საგარეო საქმეთა მინისტრი; 11-ში კი სარკოზი ჩავიდა მოსკოვსა და თბილისში და ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებას მიაღწიეს. ამაზე სწრაფი რეაგირება რა უნდა ყოფილიყო? და ეს რომ არ ყოფილიყო? ამერიკაში, როგორც აღვნიშნე, სპეციფიკური ვითარებაა. ასე იქნება თებერვლამდე - არჩევნებიდან გამომდინარე. დღეს ჩვენ ევროკავშირის ანაბარა ვართ. თავიანთი შესაძლებლობების ფარგლებში ძალიან სწრაფად და კარგად იმოქმედეს. ახლა ჩვენთვის მთავარია, რომ ბოლომდე ჩვენს გვერდით დარჩნენ და ისინიც არ გავინაწყენოთ. თორემ მაშინ ვინ დაგვრჩება ჩვენ გვერდით და ვინ დაელაპარაკება რუსეთს? თუ გვგონია, რომ რუსებთან დალაპარაკების გარეშე რამე გამოვა...
- საქართველოში ამბობენ, რომ ევროპის გააქტიურებაში თქვენი წვლილიც არის. ევროპა მართლაც იმიტომ გააქტიურდა, რომ სალომე ზურაბიშვილი ჩავიდა პარიზში?
- თუ ერთ ადამიანზე იქნებოდა დამოკიდებული ევროკავშირის პოლიტიკა... ჩემი როლი ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი იყო იმით, რომ ევროპულ პრესაში დავიკავე ადგილი, რომელიც არავის ეჭირა. არ ვიცი, ჩვენს საელჩოებს ინსტრუქციები არ ჰქონდათ მიღებული თუ რა მოხდა, მაგრამ ფაქტია, რომ ყველა გაჩუმებული იყო. მიმაჩნია, რომ ევროპული პრესის საშუალებით ეფექტურად დავიცავი საქართველოს პოზიციები. დემოკრატიულ ქვეყნებში პოლიტიკური ფიგურები პრესას ძალიან დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ. ძალიან ვწუხვარ, რომ მე ვიყავი მარტო. კარგად ვიცი, ასეთ კრიზისებში საელჩოების როლი რა უნდა იყოს. ამის მაგალითია ისრაელი: საკუთარი ქვეყნის პოზიციების დასაცავად პირველ პლანზე ელჩები გამოდიან, როგორც სამოქალაქო გენერლები. არსად გამოჩენილან ბრიუსელში ჩვენი ლობისტები და პიარკომპანიები, რომლებსაც დიდ თანხებს ვუხდით. მათ ან არ შეასრულეს თავიანთი მისია, ან არ მიეცათ ინფორმაცია. ინფორმაციები ჩემთვისაც არ იყო ცნობილი. ვიცავდი ზოგადად, საქართველოს პოზიციას ისე, რომ რეალური ინფორმაცია არ ვიცოდი. ნებისმიერ მომენტში შეიძლებოდა, ვიღაც რუსი გამოსულიყო და ეთქვა: აი, სურათები მაქვს, რომლებიც სხვა რამეს ადასტურებს. ვფიქრობ, ამიტომაც არ გამოვიდნენ ჩვენი ელჩები: მათ არ ჰქონდათ ინფორმაცია. ისინი კი საკუთარ ადგილებს უფრთხილდებიან.
- სარკოზის პირადად რატომ არ შეხვდით?
- როცა შენს ქვეყანაში ომია, არ შეიძლება, გარედან რაღაც პოლიტიკური თამაში ითამაშო. თუკი სარკოზის შევხვდებოდი, ეს შეიძლებოდა ვინმეს მიერ სააკაშვილის შემცვლელის მიმართ ევროკავშირის მხარდაჭერად აღქმულიყო. ევროპა ასეთ თამაშებს არ თამაშობს.
ამ დღეებში ევროპელები საქართველოში ჩამოვლენ. კარგი იქნება, თუკი გაფართოებული ჯგუფი შეხვდება ამ დელეგაციას, სადაც ხელისუფლება, რა თქმა უნდა, წინა პლანზე იქნება. თუკი ამ შეხვედრაში ოპოზიციის, საზოგაოდების წარმომადგენლებიც მიიღებენ მონაწილეობას, ევროპელებს გაუჩნდებათ განცდა, რომ ჩვენი ერთიანობა, რომელზეც ამდენს ლაპარაკობენ, რაღაც აბსტრაქცია არ არის. თუ ევროპა ჩვენს ეროვნულ ერთიანობას ვერ დაინახავს, რა უნდა დაიცვას?
- ევროკავშირის სამიტის დღეს ევროპაში იყავით. თქვენი დაკვირვებით, რა განცდა გაუჩნდათ ევროპელებს იმ აქციიდან გამომდინარე, რომელიც ამ დღეს მოეწყო საქართველოში?
- ამ აქციით ევროპელებმა საქართველოს ერთიანობა დაინახეს.
- თქვენი აზრი მაინტერესებს: იყო თუ არა ეს აქცია, ერთგვარად, სააკაშვილის მხარდამჭერი აქციაც?
- იმედი მაქვს, ასე არ იყო. აქ არ ვიყავი და ეს აქცია აღვიქვი ისე, როგორც ევროპელებმა. თუ ვინმეს ამ აქციით, ამ ტრაგიკულ მომენტში, იმის წარმოჩენა უნდოდა, რაზეც თქვენ მიანიშნებთ... აქვე შევნიშნავ: სარკოზის თბილისში ვიზიტის დროს მას შესთავაზეს, მიტინგზე შეკრებილ ხალხთან გასულიყო. სარკოზის პასუხი იყო: ამისთვის არ ჩამოვსულვარ; ძალიან სერიოზული მოლაპარაკებები მაქვს და საქმეს შევუდგეთო.
- ხომ არ ფიქრობთ, რომ რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის აღიარებას, საერთოდ, პროცესების ასე წარმართვას ევროპამაც შეუწყო ხელი კოსოვოს პრეცედენტის დაშვებით?
- მე კოსოვოს პრეცედენტის წინააღმდეგი ვიყავი - იმიტომ, იგი არ შეესაბამება ევროპის ღირებულებებს. რაღაც ეთნოსაფუძვლებზე სახელმწიფოს აშენება ევროპის დამარცხებას ნიშნავს. ცხადია, კოსოვოელების უფლებები დაცული უნდა იყოს, მაგრამ სხვა ფორმების გამონახვა შეიძლებოდა. ეს კი ევროპამ ვერ გაბედა, ბოლომდე ვერ ჩამოყალიბდა. თუმცა, არ მგონია, რომ კოსოვოს გამო მოხდა ის, რაც მოხდა. კოსოვო იყო ერთ-ერთი გამაღიზანებელი ფაქტორი.
ვფიქრობ, რომ აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის აღიარებით რუსეთმა დიდი შეცდომა დაუშვა. ეს არ არის მხოლოდ კოსოვოს პრეცედენტზე რეაქცია; ეს არის კოსოვოს პრეცედენტის საერთაშორისო ურთიერთობების ახალ პრინციპად გარდაქმნა. მოლაპარაკებებში შეიძლება მოიგო ომი, რომელიც წააგე ადგილზე. სერბეთი ამ საკითხს ჰააგის საერთაშორისო სასამართლოში ასაჩივრებს: კოსოვოს დამოუკიდებლობა ხომ არ ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სამართლის პრინციპებს. ეს საჩივარი ჯერ გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე უნდა გავიდეს. თუ იქნება შეთანხმება მთავარ ქვეყნებს შორის (შეიძლება - უთქმელიც): "ბოლოს და ბოლოს, ეს ყველაფერი არ გვაწყობს"... ეს არ ნიშნავს, რომ კოსოვოს ვართმევთ დამოუკიდებლობას; ეს ნიშნავს, რომ ამ დამოუკიდებლობას ვსვამთ სხვა ჩარჩოში, რომელიც უცვლელად ტოვებს საზღვრებს. ამის შემდეგ შეიძლება, საქართველომაც შეიტანოს განცხადება ჰააგის სასამართლოში და იგივე დასკვნა მიიღოს: რაღაც ახალი სტატუსი, რომელსაც მე ვარქმევ: "დამოუკიდებლობა მინუსი" ან "სუვერენობა პლუსი". ბუნდოვანება აქაც ყველას გვაწყობს. და ეს მომგებიანიც იქნება ყველასთვის, აფხაზების და ოსების ჩათვლით.
სხვათა შორის, მისახლეობაში გავრცელებულია ჭორი, რომ საზიზღრად იქცევიან ოსები და, პირიქით, კარგად იქცევიან რუსი ჯარისკაცები. ეს რუსული სტრატეგიაა. არავინ იცის, ვინ არის სინამდვილეში ოსი, ვინ - რუსი ჯარისკაცი და ვინ - სამოქალაქო ფორმაში გადაცმული ვიღაც, რომელიც რუსულად ლაპარაკობს და არა ოსურად. მოლაპარაკებების ურთულეს პროცესში ევროპას შეიძლება ხელი შევუშალოთ ყველაფრით: რიტორიკით, დაძაბულობით. ვინ რას იგებს იმით, რომ ცოტნე გამსახურდია დაჭერილია? ჩვენ ვიცით, რომ ამ ტიპის მოღალატეები არავინ არის ამ ქვეყანაში. თუ ეს არის ხელისუფლების ნიშანი ვიღაცის შესაშინებლად, მაშინ იგი ქვეყნისთვის დამღუპველი შეცდომაა.
თუ გვინდა, რომ ერთად ვიმუშაოთ, უნდა შედგეს ახალი - საგანგებო საბჭო, რომელიც პრეზიდენტთან ერთად იმუშავებს. უშიშროების საბჭომ, მთავრობამ, პარლმენტმა მუშაობა დროებით უნდა შეწყვიტონ. მუშაობის საგანგებო ფორმატში უნდა გადავიდეთ.
- ზემოთ აღნიშნეთ, რომ ევროკავშირი ძალიან ძლიერია, მაგრამ სწორედ ევროკავშირი ამბობს რუსეთთან მიმართებით: ჩვენ ურთიერთდამოკიდებულები ვართო.
- ისინი სწორედ ურთიერთდამოკიდებულნი არიან. ევროპა რუსეთის ენერგეტიკაზეა დამოკიდებული, მაგრამ რუსეთის ეკონომიკას რაც მოუვიდა ბოლო სამ კვირაში, და რაც კიდევ მოუვა, სწორედ ამაზე მიანიშნებს. რუსეთმა დაამტკიცა ისიც, რომ იგი ჯერ კიდევ ძალიან სუსტი ქვეყანაა, რომელსაც შეუძლია ყველაზე სუსტი ქვეყნის დაპყრობა და ისიც - ყველაზე მოძველებული ფორმით და მოძველებული იარაღით. დაჟანგული ტანკებით საქართველოში კიდევ შეიძლება ვიღაც შეაშინო, მაგრამ იგი ვერც ევროკავშირს და ვერც ამერიკას წინააღმდეგობას ვერ გაუწევს. ევროკავშირი და ამერიკა რამე სერიოზულ სამხედრო დაპირისპირებაზე რომ არ მოდიან, არის ნიშანი მათი ძალის და არა სისუსტის. რუსეთმა ეს მათ სისუსტედ არ უნდა ჩათვალოს, თორემ...
- თქვენ ფიქრობთ, რომ ევროპული დიპლომატია ამ ვითარებაში გაიმარჯვებს?
- ამაში დარწმუნებული ვარ. გამარჯვება არ არის თეთრი ან შავი. არის გამარჯვების სხვადასხვა დონე. ის, რაც შეიძლება მათ გამარჯვებად ჩათვალონ, ჩვენთვის, შესაძლოა, საკმარისი არ იყოს. ამიტომ არის საჭირო, რომ ჩვენც ვიყოთ იქ, ევროპაში და ევროპელები "არ მოვასვენოთ". ზუსტად ვიცი, რა მოეთხოვებათ ევროპელებს. როცა ეს არ იცი, შეიძლება მოსთხოვო მხოლოდ ფული - მაშინ, როცა შესაძლებელია მოსთხოვო სხვა ფორმით ჩართვაც. დღეს ევროკავშირისთვის ყველაზე ადვილია, დათანხმდეს დონორების კონფერენციის ჩატარებაზე, სადაც ძალიან ბევრ ნულიან "ჩეკს" გამოგვიწერენ. მერე რა? ეს დასაფასებელია, მადლობას ვეტყვით, მაგრამ ჩვენ კარგად ვიცით, როგორ დამთავრდა ადრინდელი დონორების კონფერენციები. ფული არის ერთ-ერთი რამ, რაც გვჭირდება, მაგრამ ეს არ არის მთავარი და ეს არ უნდა გახდეს ფარი ევროპისთვის.
- რაზე მიანიშნებთ? ევროპას რეალურად სურს რუსული აგრესიის შეჩერება და იბრძოლებს ამისთვის ბოლომდე?
- სურს და იბრძოლებს კიდეც, მაგრამ ასე მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ ჩვენ არ შევნელდებით. ევროპას უნდა ვუთხრათ: "ჩვენთვის გაცილებით მნიშვნელოვანია თქვენი შემოსვლა".