კახა კაციტაძე: "აგვისტოს მოვლენების გამოძიებას ხელისუფლება არ დაუშვებს"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

22 სექტემბერი, 2008

"ომი არის პოლიტიკის გაგრძელება, და თუ სამხედრო თვალსაზრისით მარცხდები, ეს ნიშნავს, რომ მარცხდები პოლიტიკური თვალსაზრისითაც"

"დაახლოებით ისე მოხდება, როგორც კატისა და ლომის იგავშია: თუ ჩემი შვილი გაჯობებს, შენ მოგაჭრი თავს; თუ შენ აჯობებ, მაინც - შენ. აბა, ჩემს შვილს ხომ არ მოვჭრი თავსო! ეს ხელისუფლება საკუთარ თავს მოიჭრის?! დაახლოებით ისე იქნება, 9 აპრილის საგამოძებო კომისია რომ შექმნა საბჭოთა კავშირის დეპუტატთა საბჭომ", - "მთელ კვირას" ექსპერტი კახა კაციტაძე ესაუბრება.

- საქართველოს ხელისუფლება ახლა გვეუბნება, რომ რუსეთის მხრიდან 200-მა ტანკმა ომამდე გადმოკვეთა საქართველოს საზღვარი. ამაზე ხმას აქამდე რატომ არ იღებდა? მით უფრო, რომ ეს კოლონა, რუსული წესდების მიხედვით, 5-10 კმ-ზე უნდა ყოფილიყო გაწელილი.
გარდა ამისა, ჩვენი ქვეყნის ხელისუფლებამ განაცხადა, 80 ათაასი რუსი გვებრძოდაო და ამაში დასავლელი კოლეგები დაიმოწმა. ეს ტყუილია - იმიტომ, რომ:
პირველი - შვედეთის თავდაცვის მინისტრმა ოფიციალურად განაცხადა, რომ რუსების ოდენობა იყო 10 ათასამდე. ლატვიის გენშტაბის ყოფილი უფროსი აცხადებს 20 ათასამდე, ჟურნალი "შპიგელი" - 12 ათასამდე. და ჩვენი თავდაპირველი აღიარებით, გვებრძოდა 10-დან 15 ათასამდე რუსი. ახლა იძახიან - 80 ათასიო. არსებობს ასეთი ცნება - ოპერატიული ტევადობა, რომლის მიხედვით, 80 ათასი ამ სივრცეზე, უბრალოდ, ვერ დაეტეოდა.
ახლა მოიგონეს: 80 ათასი გვებრძოდა, ოღონდ, ერთად კი არა - როტაციას აკეთებდნენო. ვთქვათ, ასე: 6 ათასი შემოგვესეოდა, მერე ეს 6 ათასი უკან წავიდოდა, ახალი 6 ათასი შემოგვესეოდა და ა.შ. ჯერ ერთი, იქიდან გამომდინარე, რომ აქტიური საბრძოლო მოქმედებები სულ 10 დღე გაგრძელდა, 80 ათასი კაცის როტაცია, უბრალოდ, არ მოესწრებოდა. თუ ჩავთვლით, რომ ამ 80 ათასიდან ნახევარი ცხინვალში იბრძოდა, გამოდის, რომ დღეში დაახლოებით თხუთმეტი ათასი რუსი შემოდიოდა და 15 ათასი გადიოდა. ის გზა კი, 30 ათას კაცს თავისი ტექნიკით უბრალოდ ვერ გაატარებს.
რუსები წარმატებით გვიტევდნენ (თუმცა ათეულის, ოცეულის, ასეულის დონეზე ჩვენი ბიჭების წინააღმდეგობა მართლაც გმირული და ძალიან პროფესიული იყო). წარმატებით შემტევი ჯარის როტაცია არ ხდება. აბა, სად გაგიგიათ, შეტევაზე მყოფი ჯარი შეაჩერო, გამოაბრუნო უკან და სხვა ჯარით ჩაანაცვლო? ამასობაში ვაკუუმი რომ გაჩნდება, მოწინააღმდეგემ რომ დაიკავოს პოზიციები, რას აპირებ?
და მესამე: ცნობილია, რომ რუსეთი ყოველთვის წესდებებით ომობს. რუსულ წესდებებში კი როტაცია შეტევის პირობებში გათვალისწინებული არ არის.
ასე რომ, ჩვენი ხელისუფლება ტყუის, როცა ამბობს, 80 ათასი კაცი გვებრძოდა, ოღონდ, როტაციითო. უშიშროების საბჭოს მდივანი ინტერვიუში ამბობს: "ჩვენ შემოგვესია მრავალჯერ მეტი მტერი და გმირული წინააღმდეგობა გავუწიეთ". ამას იმიტომ ამბობს, რომ მოწინააღმდეგის რიცხვი გაიზარდოს; რომ საკუთარი მარცხი გამართლდეს.
- ჰააგის სასამართლოში საქართველომ რუსეთის წინააღმდეგ შეიტანა სარჩელი რასობრივი დისკრიმინაციის ბრალდებითაც. ეს რას ნიშნავს?
- სარჩელი შევიდა რამდენიმე ბრალდებით: გენოციდი, ეთნიკური წმენდა და ა.შ. აქ უნდა გავითვალისწინოთ: ჰააგის საამართლო, წესდების თანახმად, სარჩელს განიხილავს მხარეების ორმხრივი თანხმობით. სარჩელი განიხილება იმ შემთხვევაში, თუკი ორივე მოწინააღმდეგე მხარე მიერთებულია რომელიმე ერთსა და იმავე კონვენციას. აღმოჩნდა, რომ რუსეთი რასობრივი დისკრიმინაციის აკრძალვის კონვენციას არის მიერთებული. ამიტომ ის უარს ვერ იტყვის, რომ ეს საქმე წარმოებაში მიიღოს ჰააგის ტრიბუნალმა. მაგრამ ახლა რომ დაიწყება გარკვევა - რა რასობრივი დისკრიმინაცია იყო, რომელია განსხვავებული რასა, ქართველები ვართ ზანგები თუ რუსები არიან სხვა რასა... რასაკვირველია, ამ სარჩელზე უარს გვეტყვიან.
საერთოდ, ჩვენი პოლიტიკოსების ბრალია, ჰააგის თემა ასე რომ გაშარჟდა: ყველა, ვისაც რაღაცას აწყენინებდნენ, ჰააგაში ჩივილით იმუქრებოდა. ნუ გავაიდეალებთ. თავის დროზე, გაერო-ს იმედიც გვქონდა.
- ევროკავშირის 200 მეთვალყურე საქართველოში სექტემბრის ბოლოს უნდა ჩამოვიდეს. მაგრამ ისინი მხოლოდ ბუფერულ ზონებში განლაგდებიან. უშუალოდ კონფლიქტის ზონებში კი იქნებიან მხოლოდ რუსეთის ჯარისკაცები. როგორ ახსნით ამ გადაწყვეტილებას: ეს ხომ არ ნიშნავს იმას, რომ ევროკავშირმა დაუშვა საქართველოში რუსეთის დარჩენა რაღაც ხარისხით? და, თუ ასეა, მაშინ როგორ უნდა გავიგოთ ევროპის განაცხადი: "ვაღიარებთ საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს"?
- რუსების დარჩენასთან დაკავშირებით დავაზუსტებ: რაღაც ხარისხით და რაღა დროით. რამდენია ეს დრო, ჯერ ამაზე რაიმეს თქმა, სამწუხაროდ, ძნელია.
- მაგრამ ის რუსეთს ტოვებს კონფლიქტის ზონაში.
- ეს ევროკავშირის გაურკვეველი დროით მოლაპარაკებების საგანია. არ დაგვავიწყდეს, რომ თვით ევროკავშირის წევრ კვიპროსს თავისი ტერიტორიული მთლიანობა აქვს დარღვეული. აქ ევროკავშირის ყოფნა სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ან ევროკავშირი გამოიყენებს ძალას, ან ჩვენ გამოგვაყენებინებს ტერიტორიული მთლიანობის აღსადგენად. ვიმეორებ: ამას ევროკავშირი თავისი წევრის - კვიპროსის მიმართ არ აკეთებს.
- მაგრამ ახლა ჩვენ არ ვსაუბრობთ ძალის გამოყენებაზე. რამ შეუშალა ხელი ევროკავშირს, თავისი წარმომადგენლებიც შეეშვა კონფლიქტის ზონებში?
- ვერ გეტყვით. შეიძლება ვინმე - დამკვირვებელი დაიღუპოს. ევროპელებს ყველაზე მეტად ეს აწუხებთ: "თქვენ გამო ჩვენი ადამიანები რატომ უნდა დაიღუპონ". შეიძლებოდა ნებისმიერ ქვეყანაში ორი დამკვირვებლის დაღუპვას რაღაც შიდა პოლიტიკური კრიზისი შეექმნა. ერთ-ერთი მიზეზი ეს არის.
გარდა ამისა, არ მგონია, რომ ამ დამკვირვებლების იქ ყოფნას რაიმე ეფექტი მოეცა. გაეროს დამკვირვებლები რამდენი წლის განმავლობაში იყვნენ აფხაზეთში? ლავროვი და გაეროს გენერალური მდივანი, პრინციპში, შეთანხმდნენ, რომ ახლაც კი დარჩებიან. რა იცვლება ამით?
- გაერო-სა და ევროკავშირის დამკვირვებლებს შორის სხვაობა, თქვენი აზრით, არ არსებობს?
- არავითარი განსხვავება არ არის. ინდივიდუალური გაწრთვნილობის თვალსაზრისით, ისინი, ფაქტობრივად, ერთი დონის არიან. ევროკავშირი სამხედრო ორგანიზაცია არ არის, რომ მისი დამკვირვებელი...
- მაგრამ პოლიტიკური თვალსაზრისით, ევროკავშირის დამკვირვებლების ყოფნა კონფლიქტის ზონებში რუსეთზე ვერავითარ გავლენას ვერ მოახდენდა?
- არ მგონია, რომ ეს ვითარებას შეცვლიდა. და ეს რუსეთმაც არ მოისურვა.
- თუ - არ მოისურვა ევროკავშირმა?
- რუსეთმა არ მოისურვა და ევროკავშირმაც მაინცდამაინც თავი არ მოიკლა ამისთვის.
- დასავლურ პრესაში გამოითქვა ექსპერტთა ჯგუფის მოსაზრება, რომ ევროკავშირმა უარი უნდა თქვას საქართველოს კონფლიქტის მოგვარებაში ნატო-ს მონაწილეობაზე: ნატო-მ უკან უნდა დაიხიოს იმისთვის, რომ კონფლიქტის დეესკალაცია მოხდეს; რომ უნდა მოხერხდეს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისა და სუვერენიტეტის გარანტირებულად დაცვა ნატო-ს მონაწილეობის გარეშე. როგორ აფასებთ ამ მოსაზრებას?
- მე მგონი, თვითონ ნატო-ც არ არის იმის წინააღმდეგი, რომ აქ ძირითადი მოთამაშე ევროკავშირი იყოს.
- და, თუკი ნატო ჩაერთვებოდა?
- ეს, უბრალოდ, რუსების გაჯიუტების კიდევ ერთი საბაბი იქნებოდა.
- რაც შეუძლებლია სამხედრო დაპირისპირებაში გადაიზარდოს?
- რუსეთმა ჩვენი ვირტუალური ჯარი რომ დაამარცხა, ეს ჯერ არაფერს ნიშნავს.
- სხეფერს კონკრეტული არაფერი უთქვამს ნატო-ში ინტეგრაციის პერსექტივასთან დაკავშირებით.
- კონკრეტულს სხეფერი ვერ გვეტყვის - იმიტომ, რომ საქართველოზეა დამოკიდებული: საქართველოს ხელისუფლებაზე და ქართულ საზოგადოებაზე.
- თუმცა, სხეფერმა თქვა, რომ აგვისტოს კრიზისი არ უნდა იქნას გამოყენებული არგუმენტად ამ ქვეყანაში დემოკრატიული რეფორმების შეჩერებისთვის. და მან ამ განცხადებას "მნიშვნელოვანი გზავნილი" უწოდა.
- საქართველომ პროდასავლური პოლიტიკა კი არ უნდა გაატაროს, ის უნდა გახდეს დასავლური სახელმწიფო - სათანადო პოლიტიკური, ეკონომიკური, კულტურული, საგანმანათლებლო ინსტიტუტებით. რა სისწრაფითაც შევქმნით ნორმალურ დასავლურ სახელმწიფოს, იმ სისწრაფით მიგვიღებენ ნატო-ში. მაგრამ ჯერჯერობით, ზუსტად ვერავინ ამბობს, ჩვენი ქვეყანა რა სისწრაფით წავა დასავლური სტანდარტებისკენ. ამის გამოა, რომ ზუსტ პასუხს ვერავინ გვეუბნება, მათ შორის, ვერც სხეფერი.
ძველ ბერძნულ ფილოსოფიაში არის ასეთი ანეგდოტი: სოკრატე ათენის გარეთ იყო გასული. ვიღაც მგზავრი მოდიოდა და სოკრატეს ჰკითხა, ათენში რამდენ ხანში ჩავალო. სოკრატემ უთხრა: გაიარეო. გზავრმა იფიქრა, რომ სოკრატემ არ უპასუხა და გაბრაზებულმა გაიარა. რაღაც მანძილი რომ გაიარა, სოკრატემ დაუძახა: ამდენ ხანში ჩახვალო. მგზავრმა ჰკითხა: თავიდან რატომ არ მითხარიო? სოკრატემ უპასუხა: ხომ უნდა მენახა, რა სისწაფით დადიხარო! სხეფერიც გვეუბნება - გაიარეთო.
- ამ ლოგიკით, სხეფერი დეკემბრამდე დაგვაკვირდება, რა სისწრაფით ვივლით?
- თეორიულად, რასაკვირველია, არ გამოვრიცხავ, რომ დეკემბერში მაპ-ი მივიღოთ, მაგრამ მაინც ვფიქრობ, რომ მისი მიღების ალბათობა უფრო ნაკლებია, ვიდრე არმიღების. იმიტომ, რომ ყველა ის არგუმენტი, რის გამოც ბუქარესტში უარი გვითხრეს, ძალაში რჩება, და თანაც, უფრო დამძიმებული სახით. ახლა ტერიტორიული მთლიანობა არათუ დარღვეული გვაქვს, არამედ რუსეთმა ცნო ის ანკლავები. ჩვენი ხელისუფლების მთავარი შეცდომა იყო ის, რომ ეგონა, გეოპოლიტიკური მდებარეობის, ანუ ლამაზი თვალების გამო მექანიკურად მიიღებდნენ ნატო-ში. ნატო არ არის საქველმოქმედო ორგანიზაცია. ეს უნდა გაიგონ.
- მაგრამ, თუკი ბუქარესტის სამიტზე, მაგალითად, გერმანია წინააღმდეგი იყო დეკემბერში საქართველოსთვის მაპ-ის მიცემის, ახლა მას უფრო სხვაგვარი პოზიცია უჭირავს.
- არ ვიცი გერმანიის რაიმე ოფიციალური განცხადება, სადაც ამბობენ, რომ ისინი საქართველოსთვის დეკემბერში მაპ-ის მიცემაზე თანახმანი არიან. განწყობის შეცვლა არ ნიშნავს ოფიციალური პოლიტიკის შეცვლას. შეიძლება "რუსთავებზე" სხვას ამბობდნენ, მაგრამ მე გერმანიის ოფიციალურ პოლიტიკაში ასეთი ცვლილება არ მინახავს. საერთოდ, ჩვენთან ძალიან ხშირად ურევენ ერთმანეთში ოფიციალურ პოლიტიკას და ამა თუ იმ პოლიტიკოსის გამონათქვამს. მაგალითად, ერთ-ერთმა ქართულმა სააგენტომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ ამერიკამ შეიძლება რაღაც დამატებითი სანქციები დაუწესოს რუსეთს. ამის დასადასტურებლად მოყვანილია რომელიღაც სენატორის მიერ სენატში გაკეთებული განცხადება. ასე ჩვენს პარლამენტშიც განაცხადა ხაბაზმა, სოჭსაც დავიბრუნებთო. იმ სენატორს, სხვათა შორის, არაფერი ოდიოზური არ უთქვამს. თავისი აზრი გამოთქვა და ამის უფლებაც ჰქონდა.მაგრამ ჩვენთან იმ სენატორის გამონათქვამი წარმოჩნდა, როგორც ამერიკის ოფიციალური პოზიცია. არადა, ამერიკის კონსტიტუციის თანახმად, საგარეო პოლიტიკა არის აღმასრულებელი ხელისუფლების პრეროგატივა.
- როგორ ფიქრობთ, თავდაცვის ბიუჯეტი ისევ მნიშვნელოვნად გაიზრდება?
- თუ არ გეცოდინება, როგორ შექმნა არმია, ამას რა აზრი აქვს! გაიზარდა ოთხჯერ თავდაცვის ბიუჯეტი ბოლო დროს, არა? სხვათა შორის, რუსეთშიც ზუსტად ისეთივე სიტუაციაა. ჩვენი და რუსეთის ხელისუფლებების საშინაო პოლიტიკა ერთმანეთს ტყუპისცალივით ჰგავს. ისე, ქართველები შემთხვევით დედამიწის სხვა ნაწილში რომ მოვხვედრილიყავით - მაგალითად, ლათინურ ამერიკაში, რასაკვირველია, დღეს ჩავესის გვერდით ვიქნებოდით.
ცხადია, საქართველოს ხელისუფლებამ პასუხი უნდა აგოს. არ გამიგია, ომი წააგოს რომელიმე ხელისუფლებამ და ამაყად მიცხადებდეს, რომ ეს წაგება კი არა, მოგება იყო! მითხარით მაგალითი, ვინმეს სასტიკად წაეგოს სამხედრო თვალსაზრისით და მერე ეს ომი პოლიტიკური თვალსაზრსით მოეგოს! ომი არის პოლიტიკის გაგრძელება, და თუ სამხედრო თვალსაზრისით მარცხდები, ეს ნიშნავს, რომ მარცხდები პოლიტიკური თვალსაზრისითაც.
- სხვათა შორის, სხეფერის ვიზიტის შემდეგ სააკაშვილმა საზოგადოებას შესთავაზა აგვისტოს მოვლენების გამოძიება.
- დაახლოებით ისე მოხდება, როგორც კატისა და ლომის იგავშია: თუ ჩემი შვილი გაჯობებს, შენ მოგაჭრი თავს; თუ შენ აჯობებ, მაინც - შენ. აბა, ჩემს შვილს ხომ არ მოვჭრი თავსო! ეს ხელისუფლება საკუთარ თავს მოიჭრის?! დაახლოებით ისე იქნება, 9 აპრილის საგამოძებო კომისია რომ შექმნა საბჭოთა კავშირის დეპუტატთა საბჭომ.
აქ საინტერესოა ინტელიგენციისა და ხელისუფლების დამოკიდებულების საკითხიც: საქართველო რომ არ გასულა რუსული კულტურული სივრციდან, ამას ადასტურებს ჩვენი ინტელიგენციის ძალიან სპეციფიკური დამოკიდებულება ხელისუფლების მიმართ.
ხელისუფლების სოლიდარობის გამოსახატავად მიტინგზე მოდითო - ამას სააკაშვილი იტყოდა თუ იგორ გიორგაძე, არავითარი მნიშვნელობა არ ჰქონდა. მაგრამ ქართული ინტელიგენცია, როგორც ყოველთვის (ძალიან მცირე გამონაკლისს არ ვგულისხმობ), სასწრაფოდ დადგა ხელისუფლების გვერდით. რას უზამდა ხელისუფლება, ის მიტინგზე რომ არ მისულიყო? დასჯიდა? ან, დეპუტატობისთვის რომ არ ეყარათ კენჭი ინტელიგენციის წარმომადგენლებს, ხელოვანებს? "სარკოს" ძახილი და ინტელიგენციის მიერ ნებისმიერი ხელისუფლების მხარდაჭერა ერთ კონტექსტში ჯდება. ეს ერთი ტენდენციის გამოხატულებაა.
- მაგრამ არა მხოლოდ ინტელიგენციამ გამოუცხადა ერთგვარი სოლიდარობა ამ მომენტში ხელისუფლებას. ასე მოიქცა ოპოზიციაც. სხვათა შორის, "მემარჯვენეებიც". თქვენ ამ პარტიის წევრი ხართ. როგორ აფასებთ გამყრელიძის განცხადებას: მორატიორიუმს ვაცხადებთ; ახლა ამ თემებზე არ ვილაპარაკოთო?
- ამ გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობა არ მიმიღია, მაგრამ მიმაჩნია, რომ ეს იყო რაციონალური გადაწყვეტილება.
- თუკი ამბობთ, რომ ინტელიგენცია ასე არ უნდა მოქცეულიყო?
- მაგრამ მორატორიუმი ნიშნავს: სიტუაცია უნდა დაწყნარდეს, რომ ცივ გონებაზე, რაციონალური დისკუსიით გაარკვიო, ვის რა წვლილი მიუძღვის. ეს კითხვა, ცხადია, ოპოზიციის მიმართაც უნდა დაისვას. და ოპოზიციასაც უნდა ჰქონდეს არგუმენტირეუბლი პასუხი.
- და ოპოზიციას, თქვენი აზრით, რა წვლილი მიუძღვის მომხდარში?
- ოპოზიციამ ხელი ვერ შეუშალა მოვლენების ასეთ განვითარებას. ეს პროცესი არ დაწყებულა არც აგვისტოში, არც ივლისში. და, ბუნებრივია, საკუთარი პასუხისმგებლობა ეკისრება საზოგადოებას.
- ეთანხმებით მოსაზრებას, რომ საქართველოში ერთმანეთს უპირისპირდება ამერიკისა და რუსეთის ინტერესები?
- ამ მოსაზრებას მხოლოდ ნაწილობრივ ვიზიარებ. რასაკვირველია, არსებობს გარკვეული გეოპოლიტიკური ინტერესები, მაგრამ ჩვენთან ყველაფერი ამაზე დაჰყავთ - ჩვენთან არსებული სოციოკულტურული სტერეოტიპიების გამო.