დავით დარჩიაშვილი: "ნათქვამია: სხვა სხვის ომში ბრძენიაო"...

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

20 ოქტომბერი, 2008

"კრიზისულ სიტუაციებში ახალგაზრდა ქვეყანამ ყველაფერი ნოტებად რომ გაწეროს და ისე იმოქმედოს..."

"რომელიმე პოლიტიკოსი, რომელიც ბრიუსელში ან რომში ზის, 7 აგვისტოს თბილისში უნდა დაესვათ. რა გადაწყვეტილებას მიიღებდა, ვნახავდით. მოგეცადათო. არ ვიცი, რომ მოგვეცადა, უკეთესი იქნებოდა თუ არა. ყველანი მსჯელობენ თავიანთი კონკრეტული განცდისა და წარსული მაგალითების ფონზე. ერთი მაგალითი გვაქვს: ჟორდანიამ მოიცადა. და მას არავინ დაეხმარა. არ შემიძლია ვთქვა, რომ ასეთ პირობებში ეს ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება იყო, მაგრამ ალტერნატივას ვერ ვხედავ. შეიძლება, ამას ხაფანგი დავარქვათ, მაგრამ ეს ისეთი ხაფანგია, რომელშიც ან ჩახტები, ან - სახელმწიფოებრიობაზე უარს ამბობ", - "მთელ კვირას" პარლამენტის ევროპასთან ინტეგრაციის კომიტეტის თავმჯდომარე, დავით დარჩიაშვილი ესაუბრება.

- ჟენევის შეხვედრა ჩაიშალა - იმის გამო, რომ რუსეთის დელეგაცია მასზე აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის წარმომადგენლების დასწრებას ითხოვდა. ქართულმა მხარემ კი ამაზე კატეგორიული უარი განაცხადა. საქართველოს ხელისუფლებამ ჟენევაში ჩასვლამდე არ იცოდა, ისინი ამ შეხვედრაში მონაწილეობის მიღებას რომ აპირებდნენ?
- მონაწილეობას გააჩნია: აქ საუბარი იყო იმაზე, თუ ვის წარმოადგენდა, მაგალითად, შამბა: მხოლოდ საკუთარ თავს თუ დამოუკიდებელ აფხაზეთს. ამას დიპლომატიაში არსებითი მნიშვნელობა აქვს. ცნობილი ის იყო, რომ რუსეთი ითხოვდა მათ წარმოდგენას ოფიციალური სტატუსით. ქართული მხარე ამას ეწინააღმდეგებოდა. ამაზე დათანხმება მათი დამოუკიდებლობის აღიარებას ნიშნავს. საქართველოს პოზიციას იზიარებდა ევროპული მხარე.
- ე.ი., წინასწარვე იყო ცნობილი, რომ ეს შეხვედრა ჩაიშლებოდა.
- რაღაც შეხვედრები განწირულია ჩასაშლელად, მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ამის გამო პროცესი შეჩერდა. ყველაფერი უნდა სცადო. ჩემი აზრით, მთავარია, ქართული და ევროპული პოზიციები მაქსიმალურად დაახლოვდეს, თორემ რა მოლოდინი იყო: რომ რუსეთი უცებ ლანგარზე რამეს მოგვართმევდა?
- მაგრამ ჩაშლილი შეხვედრის შემდეგ მიხეილ სააკაშვილმა განაცხადა, რომ საქართველო მეგობარ სახელმწიფოებთან ერთად გააგრძელებს თანამიმდევრულ ბრძოლას ქვეყნის დეოკუპაციისთვის. ეს, თქვენი აზრით, კონკრეტულად, რას ნიშნავს? ასეთ შეხვედრებზე უარის თქმა თანამიმდევრული ბრძოლის კონტექსტში განიხილება?
- ესეც შეიძლება იყოს თანამიმდევრული ბრძოლის ტაქტიკა. ბიბლია გავიხსენოთ: არის ქვების სროლის დრო და ქვების შეგროვების დრო.
საქართველოს ხელისუფლება თანაბარუფლებიან, იურიდიულ სტატუსს არ მიანიჭებს აფხაზეთისა და ოსეთის დე-ფაქტო ხელისუფლებებს. კი, ბატონო, ვიმსჯელოთ კონფლიქტის დარეგულირებაზე, უსაფრთხოებაზე, მომავალი სტატუსზე. მაგრამ როგორც კი მათ ოფიციალურ სტატუსს ანიჭებ, ე.ი., დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ აღიარებ. ეს სრულიადაც არ ნიშნავს დიალოგზე უარის თქმას. დარწმუნებული ვარ, აფხაზებიც და ოსებიც დათანხმდებოდნენ სხვა ფორმატსა და სხვა სტატუსზე. დრო გავა და ასეც მოხდება - როდესაც საბოლოოდ შეიცვლება სამშვიდობო ფორმატი და შუამავლები ევროპელები იქნებიან და არა რუსები. ახლა რუსები მათ აგულიანებენ, რომ ისინი სუვერენული ქვეყნები არიან. ისინი სუვერენული ქვეყნები არ არიან: არ აღიარა არავინ, გარდა ერთ-ნახევარი საერთაშორისო სუბიექტებისა - ვგულისხმობ რუსეთსა და ნიკარაგუას, რომელმაც მთლიანად არც აღიარა. ორტეგას აღიარება ქვეყნის მიერ აღიარებას არ ნიშნავს.
- მაგრამ თავისთავად, აღიარების თაობაზე განცხადებას პოლიტიკური მნიშვნელობა არ ენიჭება?
- არ ვიცი, რას გულისმობთ პოლიტიკურ მნიშვნელობაში. პოლიტიკური მნიშვნელობა აქვს ყველაფერს: 7 აგვისტოს რაც მოხდა; რუსეთი ჩვენი მეზობელი რომ არის; რომ მან აღიარა აფხაზეთისა და ოსეთის დამოუკიდებლობა. ყველაფერს აქვს პოლიტიკური მნიშვნელობა - როდესაც ამ პროცესებში პოლიტიკოსები მონაწილეობენ. მაგრამ მე ვამბობ, რომ ქართული პოზიცია ჟენევაში იყო ადეკვატური - იმიტომ, რომ აფხაზეთი და ოსეთი არ წარმოადგენენ საერთაშორისო სამართალსუბიექტებს.
- დასავლეთი ამბობს, რომ ომი საქართველომ დაიწყო. ამას არ უარყოფს საქართველოს ხელისუფლება დასავლეთში, მაგრამ ძალიან მწვავედ რეაგირებს ქვეყნის შიგნით, როდესაც ასეთ განცხადებებს მისი პოლიტიკური ოპონენტები აკეთებენ. ასეთი პოზიცია რით შეიძლება აიხსნას?
- ეს შეკითხვა კი არა, თქვენი განცხადებაა - ძალიან სუბიექტური ინტერპრეტაცია.
- დასავლეთი ასეთ განცხადებებს არ აკეთებს?
- დასავლეთში ასეთი განცხადებები ცალკეული პოლიტიკოსების, ჟურნალისტებისა თუ ანალიტიკოსების მხრიდან კეთდება. მე არ მინახავს დოკუმენტი, სადაც წერია, რომ ომი საქართველომ დაიწყო.
- ეს მაინცდამაინც დოკუმენტში უნდა ეწეროს? შტატების, ევროკავშირის პირველი პირების განცხადებები ამ საკითხზე როგორ შეიძლება აღვიქვათ?
- თქვენ ინტერვიუ გაქვთ თუ დავა გაქვთ ჩემთან? თუ მაცლით, გიპასუხებთ. საუბარი არის იმაზე, რომ 7 აგვისტოს საქართველომ ცხინვალზე შეტევა განახორციელა. ამას ამბობენ და ამას თვლიან შეცდომად, თორემ ომის დაწყება სხვა რამ არის. ვთქვათ, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის რეზოლუციაში წერია: გვესმის, რომ ეს დაპირისპირება დაიწყო ადრე, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, 7 აგვისტოს დაპირისპირების დამატებითი ესკალაცია მოხდაო. ეს ომის დაწყებას არ ნიშნავს. ომი ადრე დაიწყო.
- როდის?
- რუსეთსა და საქართველოს შორის გამოუცხადებელი ომი უფრო ადრე მიმდინარეობდა. იმას, რაც 7 აგვისტოს მოხდა, წინაპირობები ჰქონდა.
- თქვენი აზრით, მომხდარის თავიდან აცილება შეუძლებელი იყო?
- ვფიქრობ, რომ ეს აბსოლუტურად შეუძლებელი იყო. აქვე ვიტყვი: დასავლეთი ერთმანეთისგან მიჯნავს ბრძოლასა და ომს. ახლა მეცხრამეტე საუკუნე არ არის - როდესაც ქვეყნები ომს ოფიციალურად უცხადებდნენ ერთმანეთს. რუსეთის მხრიდან აგრესია, საქართველოს სუვერენიტეტის, დამოუკიდებლობის შელახვა - რა არის ეს, თუ არა გამოუცხადებელი ომი ქვეყნის წინააღმდეგ? ეს ესმით დასავლეთში. უბრალოდ, იქ ბევრი აკრიტიკებს საქართველოს ხელისუფლებას: მიუხედავად ამისა, შეცდომა იყო, რომ 7 აგვისტოს ცხინვალზე ფართომასშტაბიანი შეტევა განახორციელეთო. ვფიქრობ, რომ იმ მომენტში გადაწყვეტილება ვისაც უნდა მიეღო, იმას უფრო ესმის პრობლემის არსი, ვიდრე დასავლეთს. ნათქვამია: სხვა სხვის ომში ბრძენიაო. რომელიმე პოლიტიკოსი, რომელიც ბრიუსელში ან რომში ზის, 7 აგვისტოს თბილისში უნდა დაესვათ. რა გადაწყვეტილებას მიიღებდა, ვნახავდით. მოგეცადათო. არ ვიცი, რომ მოგვეცადა, უკეთესი იქნებოდა თუ არა. ყველანი მსჯელობენ თავიანთი კონკრეტული განცდისა და წარსული მაგალითების ფონზე. ერთი მაგალითი გვაქვს: ჟორდანიამ მოიცადა. და მას არავინ დაეხმარა. არ შემიძლია ვთქვა, რომ ასეთ პირობებში ეს ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება იყო, მაგრამ ალტერნატივას ვერ ვხედავ. შეიძლება, ამას ხაფანგი დავარქვათ, მაგრამ ეს ისეთი ხაფანგია, რომელშიც ან ჩახტები, ან - სახელმწიფოებრიობაზე უარს ამბობ.
- თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ეს ალტერნატივა არსებობდა?
- დიახ. საკითხი იდგა ასე: შეიძლება ბრძოლაში წააგო, მაგრამ დრო დაგრჩეს იმისთვის, რომ ატყდეს ერთი ამბავი და საქართველო გადაარჩინო; თუ მტერი მასობრივ შემოტევაზე გადმოვიდა, რაღაც დრო მოიგო; თუ არ წამოვიდა მასობრივ შემოტევაზე, მაშინ შეიძლება გაანეიტრალო ეს პროცესი, დაიცვა ქართული სოფლები, აიღო მათი პოზიციები და მერე თქვა: მოდით ახლა და შეგვარიგეთ; შევცვალოთ ფორმატი: რუსეთი არ არის ნეიტრალური. სხვები მოდით. ჩვენ კი არ ვიპყრობთ ამ ტერიტორიას. ყურაშვილის გამონათქვამის ტირაჟირება მოხდა - კონსტიტუციურ წესრიგს აღვადგენო! ეს არ იყო სააკაშვილის ნათქვამი! შემდეგ მოვიდოდნენ საერთაშორისო სტრუქტურები და სამშვიდობო მოლაპარაკებების დაწყებისკენ მოუწოდებდნენ. მაგრამ მთავარი იყო სამხედრო პოზიციების განეიტრალება. ხაფანგია ეს? უარესს მიზამენ? აბა, რა ვქნა? მესვრიან. რა გარანტია მაქვს, მე რომ გავჩერდე, ისინი არ წამოვლენ? მერე ჩვეულებრივი ომის ტაქტიკა ერთვება: შენ გადადიხარ შეტევაზე, როცა თავდაცვა გჭირდება - იმისთვის, რომ შემოტევა შეაჩერო. ასე იმსჯელა ალბათ მთავარსარდალმა. მე იქ არ ვყოფილვარ. პარლამენტი არ არის ის სტრუქტურა, რომელიც ოპერატიულ გადაწყვეტილებებს იღებს. მაგრამ, ჩემი აზრით, მას, ვინც გადაწყვეტილებას იღებდა (პირველ რიგში, ეს არის უმაღლესი მთავარსარდალი), ასეთი ალტერნატივა ჰქონდა: ან უნდა ვიმოქმედო დიდი რისკის ფასად, სისხლის, მსხვერპლის ფასად (და ასე უნდა ვიმოქმედო იმისთვის, რომ ქვეყანა გადავარჩინო), ან - არ ვიმოქმედო და ვიყვირო. და რომ ვიყვირებ, რა მაგალითი მაქვს? მაქვს მხოლოდ ჟორდანიას მაგალითი. რა უნდა ვქნა?
- სხვათა შორის, ძალიან ბევრი საუბრობს იმაზე, რომ აგვისტოში გადაწყვეტილებას არ იღებდა მხოლოდ მთავარსარდალი. გადაწყვეტილებას იღებდნენ სამოქალაქო პირებიც - თბილისის მერი და სხვები.
- სააკაშვილიც სამოქალაქო პირია. ამ ჭორებთან დაკავშირებით კომისია არის შექმნილი და ის გადაწყვეტს. გადაწყვეტილებას, საბოლოოდ, მთავარსარდალი იღებს. გადაწყვეტილების მიღების პროცესში კი შეიძლება მონაწილეობდეს ძალიან ბევრი ადამიანი, მათ შორის ისიც, ვისაც სულ არ ეხება ეს საქმე, მაგრამ პიროვნულად იცნობს, და შეიძლება დარეკოს, მოვიდეს. კარები არსად არის დაკეტილი. მეც შემეძლო, მივსულიყავი და გამეგო, რა ხდებოდა; აზრიც გამომეთქვა. მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მე ვიღებ გადაწყვეტილებას. ისტორიაში ცნობილია, რომ საბოლოოდ პასუხს სარდალი აგებს. მაგრამ იმ სარდალს ათასობით ადამიანი ესევა და ზოგი რას ურჩევს, ზოგი - რას.
- ხელისუფლების არაერთი წარმომადგენელი მიიჩნევს, რომ ჰააგის სასამართლოში პოლიტიკურ გამარჯვებას მივაღწიეთ. თქვენც ასე ფიქრობთ?
- ჩემი აზრით, ეს პოლიტიკური გამარჯვებაა. სამართლებრივი შეფასება იურისტებმა უნდა გააკეთონ, მაგრამ, როდესაც ამ მასშტაბის საერთაშორისო ტრიბუნალი ასეთ გადაწყვეტილებას იღებს, ეს ნიშნავს: ევროკავშირის ყველა ხელისუფალს, ვისაც არ მიაჩნია, რომ საქართველოც დამნაშავეა...
კი, ბატონო, იყოს საქართველოზეც პასუხისმგებლობა. საქართველოს ხელისუფლება მზად არის, თავისი წილი პასუხისმგებლობა აიღოს - იქიდან გამომდინარე, რომ იგი სხვა არჩევანს მართლაც ვერ ხედავდა. ევროპელებისთვის ეს დაუშვებელია. კი ბატონო, ვაგოთ პასუხი, რატომ გავისროლეთ – მაშინ, როდესაც ქვეყნის ტერიტორიულ მთლიანობას გვილახავენ (თუკი ეს დანაშაულია). მაგრამ ბევრი ევროპელი ხომ თავს იკავებს არა ამის გამო, არამედ იმის გამო, რომ რუსეთი მნიშვნელოვანი ქვეყანაა. მაგრამ, როდესაც ჰააგა ამბობს რაღაცას... ევროპელები მაინც კანონისა და ცივილიზებული თამაშის წესების ხალხია.
- სხვათა შორის, საქართველომ რუსეთის წინააღმდეგ სარჩელი შეიტანა რასობრივი დისკრიმინაციის ბრალდებითაც. რასობრივი დისკრიმინაცია, კონკრეტულად, რას ნიშნავს?
- ზემოთ იმიტომ გითხარით: ეს იურისტებს უნდა ჰკითხოთ. ეს უნდა ვნახოთ იმ სტატუტში, რომლის მიხედვითაც ჰააგის ტრიბუნალი მოქმედებს. იქ საუბარია რასობრივი დისკრიმინაციის ყველა ფორმაზე. სიტყვის დონეზე გეთანხმებით: რასობრივი დისკრიმინაცია და ეთნიკური წმენდა სხვადასხვა რამ არის, მაგრამ როგორც ჩანს, იურიდიული თვალსაზრისით, ისინი ერთ მუხლში თავსდება. სხვანაირად ჰააგის სასამართლო ამ საქმეს წარმოებაში არ მიიღებდა.
- თქვენი აზრით, რას უნდა მოხმარდეს დასავლეთიდან წამოსული ფინანსური დახმარება?
- ეს მოლაპარაკების საკითხი იქნება. როგორც ვიცი, ეს თანხა, პირველ რიგში, ინფრასტრუქტურის რეაბილიტაციას, ეკონომიკის განვითარების ხელშეწყობას მოხმარდება. მსოფლიოში ფინანსური კრიზისია. ეს ინვესტიციების შესაძლებლობას ამცირებს. ამიტომ დონორების ფული უნდა მოხმარდეს ბიზნესის განვითარებას, ბანკებისთვის გარანტიების შექმნას. ბუნებრივია, რაღაც თანხები არის საჭირო უსაფრთხოებისა და თავდაცვის სისტემისათვის. მაგრამ ეს მოლაპარაკებებით განისაზღვრება.
- თქვენი აზრით, დასავლეთიდან წამოსული ფული საქართველოში დემოკრატიული ინსტიტუტების გაძლიერებას უნდა მოხმარდეს თუ არა?
- ფული ამას ხმარდება და ასე იქნება მომავალშიც. ახლა ჩვენ ვსაუბრობთ დახმარებაზე, რომელიც რუსეთის აგრესიის შედეგად შექმნილი კრიზისული ვითარების დასაძლევად უნდა გამოვიყენოთ. დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარება კი მუდმივი ხაზია, რომელსაც ფინანსური მხარდაჭერაც აქვს, მაგრამ ეს ძალიან ბევრ ფულს არ ითხოვს.
- რას ითხოვს?
- თუკი მიჩნეულია, რომ კონკრეტული კანონი კარგი არ არის და ის შესაცვლელია, ამას ფული კი არ სჭირდება, არამედ მსჯელობა, მოლაპარაკება და გადაწყვეტილების მიღება.
- ახლა აზრთა სხვადასხვაობაა იმასთან დაკავშირებით, იკვეთება თუ არა კონკრეტული პოლიტიკური ამბიციები სახალხო დამცველის ბოლო, გახმაურებული განცხადებისა და მის მიერვე დაარსებული სახალხო მოძრაობის მიღმა. მაგრამ მანამდე სწორედ სახალხო დამცველს ჰქონდა მომზადებული პარლამენტისთვის წარსადგენი მოხსენება. მასში კონკრეტული ფაქტები იყო განხილული. ეს მოხსენება პარლამენტმა დაგვიანებით მოისმინა, და ომბუდსმენს პოლიტიკურ ანგაჟირებულობაში დასდეს ბრალი. სახალხო დამცველის მოხსენებაში მოყვანილი ფაქტები, თქვენი აზრით, რაზე მეტყველებდა? დემოკრატიული ინსტიტუტების განვითარების ტენდენციაზე?
- დემოკრატიის განვითარების თვალსაზრისით, ბევრი პრობლემა არსებობს, მაგრამ ჩემი აზრით, სოზარს უჭირს, ერთმანეთისაგან განასხვავოს ფაქტი და ინტერპრეტაცია. როდესაც ის მთელ რიგ ფაქტებზე საუბრობს, ჩემი აზრით, მისი არგუმენტები ინტერპრეტაციებია. სოზარი ან სხვა თუ იტყვის, პროკურატურას არ ვენდობიო, მაშინ რა ვქნათ? სრულფასოვანი გამოძიების შესაძლებლობები პროკურატურას და სასამართლოს აქვს. სოზარს კი არ აქვს ამის შესაძლებლობა. და, თუ საქმე ბოლომდე გამოძიებული არ არის, მას ყოველთვის ექნება სუბიექტური ელფერი. ძალიან ბევრ საქმესთან მიმართებით, რომელსაც ის მაგალითებად იყენებს, შეიძლება ასეთი რამ ითქვას.
- საინტერესოა თქვენი მოსაზრება: საქართველოში ძალიან ბევრი ისეთი ფაქტი ხომ არ დაგროვდა, რაც საზოგადოებაში ხელისუფლების მიმართ პროტესტის მუხტს აძლიერებს?
- დოსტოევსკის მიხედვით, ერთი ბავშვის ცრემლად არ ღირს მთელი ქვეყნების შენება. ერთი ადამიანის მსხვერპლი საკმარისია იმისათვის, რომ საქმე იყოს გამოძიებული და დამნაშავეები - პასუხისგებაში მიცემული. უბრალოდ, ბევრი რა არის და რა - ცოტა, ესეც სუბიექტური აღქმის სფეროს განეკუთვნება. რას შევადაროთ: საქართველოს წარსულს, თუ სხვა ქვეყნების მაგალითს? რა კრიტერიუმით ვაფასებთ ბევრსა და ცოტას? თუ სტატისტიკას კარგად ვნახავთ (სოზარი თუ ნახავს; თქვენც თუ ნახავთ), ვფიქრობ, რომ სასამართლოს მთელი რიგი მონაცემები მაინც სანდოა. რიგი დანაშაულის ტიპებისა კლებულობს. სამართალდაცვა პროგრესირებს - მიუხედავად იმისა, რომ სკანდალური ფაქტები იყო. მაგრამ ჟურნალისტებისა თუ პოლიტიკური ინტერესიდან გამომდინარე, სწორედ ის სკანდალური ფაქტები ხმაურდება. საერთო სურათი კი იკარგება. რატომ ანიჭებენ ჩვენთან კონკრეტულ ფაქტს ზოგადი ტენდენციის მნიშვნელობას და რატომ არ არის აღქმული ტენდენციად, მაგალითად, ის, რომ 2006 წელს იუსტიციის საბჭო დამოუკიდებელი გახდა?! მე ამაში უფრო ვხედავ ტენდენციას, ვიდრე იმ კონკრეტულ შემთხვევაში, რომელიც გამოსაძიებელია.
- მაგალითად, მოქმედი საარჩევნო კანონმდებლობა რა ტენდენციაზე მიუთითებს, თქვენი აზრით?
- თვით საერთაშორისო დონეზეც არავის უთქვამს, რომ ეს არადემოკრატიული საარჩევნო კანონია. დანარჩენი კი პოლიტიკური ნებისა და დავის საკითხია. მეტიც: ეს არის არა მხოლოდ დავის, არამედ, კარგი გაგებით, ვაჭრობის საგანიც. აი, ეს არ მოხდა საქართველოში და ვინც ვიღაცის ბოსტანში ისვრის ქვებს, იმან თავის ბოსტანს მიხედოს - თვითონ რამდენი შეცდომა და უპირობა ჩაუდენია.
- როგორც ჩანს, ოპოზიციური პარტიები 7 ნოემბერს მრავალრიცხოვანი საპროტესტო აქციის მოწყობას გეგმავენ. ხელისუფლება რაიმე პრევენციული ზომების მიღებას ხომ არ აპირებს?
- პრევენციული რას ნიშნავს? როდესაც მასობრივი თავყრილობა იმართება, პოლიცია ყოველთვის მზად უნდა იყოს - იმის მიუხედავად, ვინ აწყობს თავყრილობას.
- რა რესურსით უნდა იყოს მზად? ისევ ნიღბიანებით და ჯინსიანებით?
- თქვენ ნიშნისმოგებით მელაპარაკებით. მე გეუბნებით, რომ პოლიცია მზად უნდა იყოს.
- 7 ნოემბრის გამოცდილება არსებობს.
- თქვენ კითხვას მისვამთ: რას იზამს ხელისუფლება? მე კი გპასუხობთ, რომ პოლიციური სტრუქტურები მზად უნდა იყვნენ მასობრივი არეულობის აღსაკვეთად, თუკი ამის საფრთხე გაჩნდება. ეს კანონებში წერია. და მეორე: თუ გამოსვლები კანონის ფარგლებში მოექცევა, ამაში არავითარი საფრთხე არ არის. პირიქით: დემოკრატული ინსტიტუტების გაძლიერებას მოემსახურება, თუკი მასობრივი მანიფესტაცია, თუ ის არ იქნება ანტიკონსტიტუციური, თავისი ლოზუნგებით, ჩაივლის და დაიშლება.
- მაგრამ ოპოზიციამ, კონკრეტულად, რა უნდა გაითვალისწინოს?
- კანონში წერია ეს ყველაფერი.
- დარღვეული იყო კანონი 7 ნოემბერს, როცა მიტინგი დაარბიეს?
- 7 ნოემბერს ადგილი ჰქონდა პოლიციის მხრიდან ძალის გადამეტებას. მაგრამ მაშინ ქვეყანაში ძალიან კრიზისული ვითარება იყო. ქვეყანა იყო წკიპზე - კონტროლისა და უკონტროლობის. ეს ქვეყანა კი, როგორც თანამედროვე სახელმწიფო, სულ რამდენიმე წლის არის. მის წინააღმდეგ ძალიან სერიოზული ძალები მოქმედებდნენ. პრაქტიკულად, შეთქმულება იყო აგორებული. ამ დროს ნერვები ნებისმიერ ადამიანს შეიძლება შეერყას. საქართველოში, ჩემი აზრით, ხელისუფლების დამხობა მზადდებოდა. ეს არ ეხება არც გია თორთლაძეს, არც ლევან გაჩეჩილაძეს; არავის კონკრეტულად ხელს არ დავადებ, გარდა ერთი კაცისა, რომელიც მიცვალებულია, ხოლო მიცვალებულებზე ცუდის თქმა არ ღირს. ამ დროს ახალგაზრდა ქვეყანამ ყველაფერი ნოტებად რომ გაწეროს და ისე იმოქმედოს... ეს დაახლოებით ჰგავს 7 აგვისტოს შექმნილ ვითარებას: როგორ უნდა იმოქმედო? დრო გაქვს, რომ ყველაფერი მოამზადო? კი, ვიღაცას სამკერდე ნიშანი არ ეკეთა; ვიღაცას კი ეკეთა ნიღაბი. მაგრამ გეყო ხალხი? გყავს იმდენი სპეცნაზელი, რომელიც ისე არის გაწრთვნილი, რომ შეუძლია, შეაკავოს ქვეყნის სრული ქაოსისკენ წასვლა? ამას ვეღარ ასწრებ და ცუდი რაღაცებიც ხდება. საერთოდ, სახელმწიფოს მშენებლობა ძალიან ძნელია.
- საქართველოში ახლაც კრიზისია. ასეთ სიტუაციაში, საპროტესტო აქციებში საფრთხეს ხედავთ?
- ვფიქრობ, რომ ეს საფრთხეს არ შეიცავს. იმიტომ, რომ ამ შემთხვევაში, თუ ვინმეს პროტესტი აქვს, ეს, ძირითადად, გულწრფელი პროტესტი იქნება - თუკი იმ ადამიანებს პროტესტის გამოხატვა უნდათ. ვფიქრობ, რომ ამის უკან არ იმოქმედებს მეხუთე კოლონა. მეხუთე კოლონა ძალიან დასუსტებულია და იმედი მაქვს, რომ ვეღარც გაძლიერდება.