სოსო ცისკარიშვილი: "სახალხო კრება, ცალსახად, მიხეილ სააკაშვილის სცენარით გაიმართა"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

6 დეკემბერი, 2010

"კრება ქუჩაში აღმოჩნდა. კრებიდან მიტინგზე გადასვლის სცენარის თაობაზე მე არანაირი ინფორმაცია არ მქონდა"

"გადაწყვეტილება აქციის 25 ნოემბერს გამართვასთან დაკავშირებით, პრაქტიკულად, ყველასთვის მოულოდნელი აღმოჩნდა. ასევე, ალბათ, მეტი მსჯელობის საგანი უნდა გამხდარიყო საკითხი კრების რუსთაველის გამზირზე - სამიტინგო სივრცედ წარმოჩენილ ფართზე გამართვასთან დაკავშირებით. თუმცა, ეს კრების არჩევანი არ იყო. კრების გარეთ გატანა იყო იძულება ხელისუფლების მხრიდან. შეგვიძლია, ამ შემთხვევაში, ხელისუფლებას წარმატება მივულოცოთ და, შესაბამისად, არც უნდა გავიკვირვოთ კრების ზოგიერთი ხარვეზი: იგი, ცალსახად, მიხეილ სააკაშვილის სცენარით გაიმართა", - აცხადებს "მთელ კვირასთან" საუბრისას ექსპერტი სოსო ცისკარიშვილი.

- საკონსტიტუციო ცვლილებების შემდეგ, ხელისუფლებამ მიიღო გადაწყვეტილებები, რომელიც ჩვენს ქვეყანაში სოციალური ფონის, სავარაუდოდ, მნიშვნელოვან დამძიმებას გამოიწვევს. შეიძლება ითქვას, რომ ის ასეთი ნაბიჯებისთვის შესაფერის დროს ელოდებოდა? თქვენი დაკვირვებით, ეს ხელსაყრელი დრო იყო ხელისუფლებისთვის - როდესაც საზოგადოებას აღარ აქვს რესურსი ორგანიზებული პროტესტის გამოხატვისთვის - რაც, ერთგვარად, მაინც აფრთხობდა ხელისუფლებას?
- ძალიან იზრდება ხელისუფლების მადა გასართობი ღონისძიებების მიმართ. მე გართობას ვუწოდებ თუნდაც იმ ფეშენებელური მშენებლობების მიმართ ლტოლვას, რომელიც ასეთ ღარიბ ქვეყანაში წარმოებს. ერთეულთა ახირების დაკმაყოფილებას სულ უფრო მეტი ხარჯი სჭირდება. ამიტომ ახლა ცდილობენ, მაქსიმალურად მოუჭირონ ქამარი სხვას.
ახლა ცხადად ჩანს, თუ რას ნიშნავდა პრეზიდენტის არაერთი მოწოდება ქამრის მოჭერის შესახებ. თურმე ეს ეხება ღარიბ-ღატაკ მოსახლეობას და არა ელიტარულ კორუფციაში ჩართულებს. იტალიელი არქიტექტორებისა და ესპანური კომპანიების მიერ რამდენიმე ასეული მილიონი ევროს ფასად ჩატარებული სამუშაოები მხოლოდ ნეტარებას ჰგვრის ჩვენს ხელისუფლებას და ამგვარად აშენებს პოტიომკინის სოფლებს, რათა ისინი მსოფლიოს აჩვენოს.
საზოგადოება და ოპოზიციური პოლიტიკური სპექტრი ხელისუფლებისთვის ანგარიშგასაწევი ძალა არ არის. მათ შეიქმნეს კანონმდებლობა, რომელიც ხელ-ფეხს უხსნის ყოველგვარი  ძალადობისთვის. ჩვენი ქვეყნის ხელისუფლებას თურმე პოლიციელთა ისეთი გუნდი ჰყავს, რომელთა გონიერებაც ეჭვს არ იწვევს: მათ შეუძლიათ, გონივრული ეჭვის საფუძველზე ადამიანი გაჩხრიკონ და დააკავონ კიდეც.
ხელისუფლება უკვე იმაშიც დარწმუნდა, რომ ინგლისისგან, საბერძნეთისგან, საფრანგეთისგან განსხვაებით, ქართველ ახალგაზრდობას არც თავისი ბედი აწუხებს, არც განათლების მიღებისთვის დაწესებული გადასახადის სიდიდე. ხარისხზე აღარაფერს ვამბობ.
ხელისუფლებამ მიაღწია მთავარს - მან საქართველოს მოსახლეობისგან გაღატაკებული და დატერორებული საზოგადოება შექმნა.
3 დეკემბერს, "რუსთავი-2-ის" დილის პროგრამით ვითომდა იუმორისტული გადაცემა - "ვიდეოთვალი" ვნახე: პოლიციელის ფორმაში ჩაცმული ახალგაზრდა კაცი (რომელიც რეალურად, გადაცემის წამყვანია) აჩერებს გამვლელ მამაკაცებს, ესაუბრება ღვედის მოჭერის აუცილებლობაზე და, ამავე დროს, პერანგს უწევს და მათ ქამრებს ათვალიერებს - რათა ნახოს, აქვთ თუ არა იგი სათანადოდ მოჭერილი. "პოლიციელი" მათ ეუბნება: "ქამარი მჭიდროდ შეკრული არ გაქვთ, ამიტომ ათლარიან ჯარიმას გამოგიწერთ". დაახლოებით ოცდაათი მამაკაცი მორჩილად იდგა, კიდევ უფრო მჭიდროდ იჭერდა ქამარს და კმაყოფილი აგრძელებდა გზას, პოლიციელს გადარჩენილი.
ეს დღევანდელი რეალობაა. ბრავო, ვანო. ოღონდ, იცოდე, რომ ეს ის შიში არ არის, რომელიც სიყვარულს შეიქმს. ასეთი ტიპის შიში შეიქმს სიძულვილს, რომელიც მუდმივად ქამრით ვეღარ შეიკვრება.
- თქვენ ამბობთ, რომ საზოგადოებას პროტესტის გამოხატვისთვის რესურსი გამოელია. თუ შეიძლება, სახალხო კრების ორგანიზატორთა ბოლოდროინდელი ნაბიჯები შეაფასეთ. რას სთავაზობდნენ ისინი საზოგადოებას კრების ინიცირების საწყის ეტაპზე და რა დასკვნების გაკეთება შეგიძლიათ მათ მიერ ორგანიზებული 25 ნოემბრის აქციიდან?
- სახალხო კრების საინიციატივო ჯგუფში მუდმივად იყო მზაობა იმისათვის, რომ დაფუძნებულიყო კრება, რომელიც დაემყარებოდა ქვეყანაში არსებული პროტესტის საფუძვლების გაცნობიერებას და ამ პროტესტის არგუმენტირებას დათქმულ დროს, დათქმულ ადგილას - იმ ფორმებით, რომელიც შემუშავებული იქნებოდა საზოგადოების მონაწილეობით.
სახალხო კრება, რომელიც არავითარ შემთხვევაში არ უნდა დაემსგავსოს პარტიულ ან კომკავშირულ კრებას, უნდა ყოფილიყო განსხვავებულ აზრთა საერთო მნიშვნელამდე მიყვანის საშუალება. კრების ერთიანობის საფუძველი ცალკეული პოლიტიკური მიმდინარეობის მიმართ ნეიტრალური დამოკიდებულება უნდა გამხდარიყო.
არ ვფიქრობ, რომ ასეთი მიზნებისა და ამოცანების განხორციელება ერთი-ორი შეხვედრით იყოს შესაძლებელი.
- მაგრამ ბურჯანაძის რიტორიკიდან ჩანდა, რომ ის თითქოს აჩქარებდა მოვლენებს. ფაქტობრივად, ცრუ მოლოდინს ქმნიდა. სხვათა შორის, 25 ნოემბრის აქციის შემდეგ რეგიონებიდან ჩამოსული ხალხი უკმაყოფილებას არ მალავდა იმის გამოც, რომ მათ თბილისში ღამის გასათევი ადგილიც არ დაახვედრეს.
- სახალხო კრების საინიციატივო ჯგუფის იმ შეხვედრაზე, რომელსაც ვესწრებოდი, რაიმე პროცესის დასასრულად 25 ნოემბერი არ განიხილებოდა. არ ვფიქრობ, რომ ადამიანები, რომლებიც ამ კრებას წარმოადგენდნენ, შეიძლებოდა რაიმე ინსტრუქციას დამორჩილებოდნენ. ისინი არ ეთანხმებოდნენ ზოგიერთის განცხადებას, რომ კრებაზე მისულ ადამიანებს სახლში წასვლა არ მოუწევდათ, და რომ ამ ხელისუფლებას ცოცხით დავგვიდით. თუმცა, არ გამოვრიცხავ, რომ ის ადამიანები, ვისაც მედიასთან ურთიერთობის ნაკლები გამოცდილება აქვს, ასეთ განცხადებებს მხოლოდ თავისი გულწრფელობის გამო აკეთებდნენ.
- თქვენ აღნიშნეთ, რომ საინიციატივო ჯგუფის წევრებისთვის სხვისი აზრები არ შეიძლებოდა, ინსტრუქციად ქცეულიყო. ბოლოს, ბურჯანაძე არ გამოირჩეოდა ზომიერი განცხადებებით. გამოდის, რომ სახალხო კრების ინიციატორებსა და ორგანიზატორებს საერთო პოზიცია არ ჰქონდათ.
- ის, რასთან დაკავშირებითაც ყველას საერთო პოზიცია ჰქონდა, განხორციელდა კიდეც: დაფუძნდა წარმომადგენლობითი სახალხო კრება; მიღებულ იქნა დოკუმენტები, რომელზეც ყველა შეთახმებული იყო. ხოლო სხვა მოლოდინები - თარიღებთან დაკავშირებით, ხელისუფლების ცვლასთან დაკავშირებით... ვერავის აიძულებ, არ თქვას ის, რასაც ფიქრობს და არ ისურვოს ის, რაც სურს.
ის, რომ ნინო ბურჯანაძის განცხადებები უფრო რადიკალური იყო, ალბათ, მის მიერ განვლილ პოლიტიკურ გზას ეფუძნებოდა და არა კონსულტაციას საინიციატივო ჯგუფის რომელიმე წევრთან. შესაბამისად, მივიღეთ ის, რისი მოლოდინიც მე მქონდა.
თავიდანვე საქმის კურსში რომ ვყოფილიყავი, მე ვერ გავიზიარებდი გადაწყვეტილებას თარიღთან დაკავშირებით. გადაწყვეტილება აქციის 25 ნოემბერს გამართვასთან დაკავშირებით, პრაქტიკულად, ყველასთვის მოულოდნელი აღმოჩნდა. ასევე, ალბათ, მეტი მსჯელობის საგანი უნდა გამხდარიყო საკითხი კრების რუსთაველის გამზირზე - სამიტინგო სივრცედ წარმოჩენილ ფართზე გამართვასთან დაკავშირებით. თუმცა, ეს კრების არჩევანი არ იყო. კრების გარეთ გატანა იყო იძულება ხელისუფლების მხრიდან. შეგვიძლია, ამ შემთხვევაში, ხელისუფლებას წარმატება მივულოცოთ და, შესაბამისად, არც უნდა გავიკვირვოთ კრების ზოგიერთი ხარვეზი: იგი, ცალსახად, მიხეილ სააკაშვილის სცენარით გაიმართა.
- როგორ ფიქრობთ, თქვენს ამ მოსაზრებას ბურჯანაძე გაიზიარებს?
- ჩვენ გვინდოდა კრების დარბაზში გამართვა. უკიდურეს შემთხვევაში, შეიძლებოდა, მისი ჩატარების ადგილად ქცეულიყო სტადიონი. კრება კი ქუჩაში აღმოჩნდა. კრებიდან მიტინგზე გადასვლის სცენარის თაობაზე მე არანაირი ინფორმაცია არ მქონდა.
- ზემოთ შენიშნეთ, რომ კრების მოწვევის თარიღთან დაკავშირებით განსხვავებული პოზიცია გაქვთ. ფიქრობთ, რომ ორგანიზატორებმა იჩქარეს?
- შეიძლება კრება უფრო ეფექტური ყოფილიყო, თუკი იგი ერთი-ორი თვის შემდეგ ჩატარდებოდა. რეგიონში სამ-ოთხჯერ გასვლა საკმარისი არ აღმოჩნდა. ეს უნდა ვაღიაროთ. მე-18 საუკუნის ირლანდიელ მოაზროვნეს, ოლივერ გოლდსმიტს ეკუთვნის სიტყვები: "თუ გსურს, დაძლიო რაიმე ნაკლი, უპირველეს ყოვლისა, ხმამაღლა უნდა განაცხადო მისი არსებობის შესახებ".
- როგორც თქვით, კრების მიტინგად ქცევის თაობაზე არანაირი ინფორმაცია არ გქონდათ. თქვენი აზრით, ეს ცვლილება სპონტანურად მოხდა და ამის შესახებ საინიციატივო ჯგუფში არაფერი იცოდნენ?
- ალბათ, რაღაც წრეში იცოდნენ - იქ, სადაც მე პირდაპირი შეხება არ მქონია. მაგრამ ფაქტია, რომ ეს მაინც არ იყო, ასე ვთქვათ, მთლიანი სიუჟეტი.
- თქვენი აზრით, რატომ არ მივიდნენ ნინო ბურჯანაძე და ნონა გაფრინდაშვილი აქციაზე მეორე დღეს, 26 ნოემბერს?
- ვერ გეტყვით. ჩემი აზრით, უნდა მისულიყვნენ. საერთოდ, არ ვიცი, რამდენად გამართლებული იყო 26 ნოემბრისთვის მიტინგის ჩანიშვნა. ესეც, როგორც ჩანს, სპონტანური გადაწყვეტილება იყო. ვინაიდან 25-ში საორგანიზაციო ჯგუფს უკმარისობის განცდა დარჩა, როგორც ჩანს, საჭიროდ ჩათვალეს, რომ შეხვედრა (ან, უკვე - მიტინგი) მეორე დღესაც უნდა ჩატარებულიყო. და, თუკი იქ რომელიმე ლიდერი აღარ მივიდოდა, მაშინ ამის მიზეზი მკაფიოდ უნდა განეცხადებინა. სხვა შემთხვევაში, ასეთ ნაბიჯს გამართლება არ აქვს.
- და მიზეზები ცნობილი არ იყო?
- როგორც ჩემთვის ცნობილი გახდა, ამ დროს მიმდინარეობდა მნიშვნელოვანი თათბირები, თუმცა, არ მგონია, რომ თათბირი ათასობით ადამიანთან ურთიერთობაზე უფრო მნიშვნელოვანი იყოს და შეუძლებელი იყოს მისი გადადება ერთი საათით.
- რამდენიმე თვის წინ, როცა ცნობილი გახდა ინიციატივა წარმომადგენლობით სახალხო კრებასთან დაკავშირებით, თქვენ შენიშნეთ, - მთავარია, სახალხო კრება ერთი პარტიის ღონისძიებად არ იქცესო. როგორ ფიქრობთ, სწორედ ასე მოხდა?
- სურვილი მქონდა, კრებას მრავალპარტიული მხარდაჭერა ჰქონოდა. სამწუხაროდ, ასე არ მოხდა. თურმე ვცდებოდი, როდესაც მიმაჩნდა, რომ სახალხო კრების იდეა მისაღები იქნებოდა არაერთი პოლიტიკური ძალისთვის, თუნდაც იმ ჩატეხილი ხიდის აღსადგენად, რომელსაც თავადაც უნდა ამჩნევდნენ ხალხთან ურთიერთობისას. მართალია, კრებას შეუერთდა თემურ შაშიაშვილი და ბოლო დღეებში - "ფორუმიც", მაგრამ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ პირველი ეტაპი კრებამ ერთპარტიული მხარდაჭერის რეჟიმში განვლო.
- თქვენი აზრით, რატომ ვერ მოიპოვა ამ იდეამ სხვა პოლიტიკური ძალების მხარდაჭერა?
- აღმოჩნდა, რომ პარტიული ინტერესის სახელმწიფო ინტერესზე მაღლა დაყენება არამხოლოდ სახელისუფლებო პარტიას ახასიათებს. ასეთები, თურმე, ოპოზიციურ ველშიც მოიძებნება. მაგრამ არ ვფიქრობ, რომ რაიმე დაგვიანებულია. თუკი ოპოზიციური პარტიები სახალხო კრების  იდეას მხოლოდ განხორციელების ფორმატს უწუნებენ, კი, ბატონო: ან რეკომენდაციებით გამოხატონ იდეის მოწონება, ან - რაიმე ტიპის თანამონაწილეობით. თუკი ისინი ხვდებიან, რომ შესაძლოა, კრება, სიკეთის ნაცვლად, ხალხისათვის რაიმე საზიანო შედეგის მომტანი აღმოჩნდეს, ამაზე მკაფიოდ უნდა ისაუბრონ. კრებას გაძლიერებისთვის საგნობრივი კრიტიკა მხოლოდ წაადგება.
- მაგრამ თქვენ გამორიცხავთ, რომ პოლიტიკურმა პარტიებმა სახალხო კრების იდეის უკან მხოლოდ ბურჯანაძის პირადი ინტერესი დაინახეს და სხვა ვერაფერი? ეს, ალბათ, არ არის უსაფუძვლო ეჭვი.
- თუკი იდეა მოგწონს, თუკი ხალხს ემსახურები, და ამავე დროს, არ მოგწონს ერთი ადამიანის ნაბიჯები, ხედვები,  მაშინ ამას დუმილი კი არა, აქტიური დასაბუთება სჭირდება. სჭირდება ბრძოლა ხალხისათვის და არა საკუთარი კომფორტისთვის.
- და, თუკი გარკვეული იდეის უკან მხოლოდ შენი პირადი ინტერესია, შეიძლება, იგი მაინც აქციო საყოველთაო მნიშვნელობის მქონედ?
- წარმოუდგენელია, ჩვენს პოლიტიკურ სპექტრში იყოს ადამიანი პირადი ინტერესის გარეშე. მაგრამ ასეთი პოლიტიკური ინტერესის პირობებში, ჯერ ერთი, საკუთარ თავში უნდა გაერკვე - რატომ გიჩნდება პროტესტის გრძნობა. თუკი შენს თავთან მაინც გამოტყდები, რომ ბურჯანაძის გვერდით საკუთარი თავი გეპატარავება, მაშინ კრიტიკასაც თავი უნდა დაანებო. ხოლო, თუკი ასე არ ფიქრობ, მაშინ გამჭვირვალე სივრცეში, საჯაროდ უნდა დაადასტურო საწინააღმდეგო.
კრების მზადების დროს არავის უთქვამს, რომ ხელისუფლების ცვლილება არჩევნების გზით არ უნდა მოხდეს. მთავარია, როგორ გარემოში ჩატარდება ეს არჩევნები; ვინ ჩაატარებს მას. არ შეიძლება, მაგალითად, კმაყოფილი ვიყოთ იმის გამო, რომ რვა პარტია საარჩევნო გარემოს გაუმჯობესებას კვირაში სამ საათს უთმობს - მაშინ, როდესაც ლამის სამ საათში დასრულდა ახალი კონსტიტუციის მიღების მთელი პროცედურა.
ვფიქრობ, რომ მიზეზი, რის გამოც ბურჯანაძე ამ პროცესში არ მონაწილეობს, არჩევნების საკითხს არ უკავშირდება. მიზეზი უფრო სუბიექტურ გარემოებებში უნდა ვეძებოთ. მაგალითად, შეიძლება, ეს პრობლემა კონკრეტულ პიროვნებათა შორის დაპირისპირებით აიხსნას.
- ლისაბონისა და ასტანის ფორუმები საქართველოს ხელისუფლების სიამაყის გასამყარებელ დამატებით მოტივაციებად იქცა. თქვენ რა მნიშვნელობას ანიჭებთ აღნიშნულ სამიტებს?
- ჩემთვის ამ ფორუმებს სხვადასხვა მნიშვნელობა აქვს. ჩემი აზრით, ლისაბონის სამიტის შედეგი ბევრად უფრო დამაფიქრებელია საქართველოს პერსპექტივისთვის: ბ-ნმა სარკოზიმ, რეალურად, ნატო-ს განწყობა გაახმოვანა, როდესაც თქვა, რომ ის არ აპირებს ნატო-ში უცხო ქვეყნის პრობლემების იმპორტს, და ისაუბრა საქართველოს დღევანდელი საზღვრებით ნატო-ში გაწევრიანების შეუძლებლობაზე. ნატო აცნობიერებს რუსეთის როლს საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხში. შესაბამისად, ნატო-მ, ჩემი დაკვირვებით, დააგზავნა შემდეგი შინაარსის შემცველი მესიჯი: მოსწონს ეს ნატო-ს წევრ ქვეყნებს თუ არა, მხოლოდ რუსეთი გადაწყვეტს, გახდება თუ არა საქართველო ნატო-ს წევრი. ნატო-ს ადრინდელი ტრაბახი იმაზე, რომ ნატო-ს წევრობასთან დაკავშირებული საკითხის გადასაწყვეტად რუსეთს არავინ არაფერს ეკითხება, ეჭვის ქვეშ დგება. ეს, ჩემი აზრით, უპირველეს ყოვლისა, ნატო-ს უსუსურობის აღიარებაა.
ჩვენ კი გვაქვს ტრაბახის გამოცდილება - თუკი ბუქარესტის სამიტზე მივიღეთ მაპ-ზე უკეთესი რამ, ახლა შეიძლება ჩავთვალოთ, რომ ლისაბონში მივიღეთ ნატო-ზე უფრო მეტი. და გადავედით... ასტანაში.
ასტანის ფორუმს რაც შეეხება: მართლაც სასიამოვნო იყო იმის მოსმენა, თუ როგორ საუბრობდნენ სხვადასხვა ქვეყნის ლიდერები საქართველოზე. მაგრამ ფაქტია ისიც, რომ თავად ეუთო-ს წესდება უსუსურია რუსეთის ვერაგობისა და პოლიტიკური ხულიგნობის წინაშე. ვფიქრობ, რომ ეს მნიშვნელოვანი ხარვეზი ეუთო-ს საეჭვო პერსპექტივაზე მიანიშნებს.
შექმნილ ვითარებაში, საუბარი უნდა იყოს ან ეუთო-ს წესდების დახვეწაზე, ან ყურადღება უნდა მივაქციოთ რუსეთის მიმართ ევროკავშირის დამოკიდებულებას, რომელსაც რუსეთის ახირების გასათვალისწინებლად იურიდიული ვალდებულებები არ ბოჭავს. ევროპის თავმოყვარეობის სიმები კი უკვე სერიოზულად არის შელახული რუსეთთან ენერგეტიკული დამოკიდებულების გამო.