"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"
28 მარტი, 2011
დავით ბერძენიშვილი: "გამოცხადებული სიკვდილის ქრონიკა პოლიტიკაში არის სასაცილო"
"შესაძლოა, "რვიანს" მოუხდეს, საარჩევნო თემატიკაში თავად შემოიტანოს მასობრივი, ქუჩის პროტესტი. ეს შეიძლება მოხდეს ისე, როგორც ეროვნულმა მოძრაობამ გააკეთა ორი ათეული წლის წინ: ჯერ საარჩევნო კანონი მიაღებინა გუმბარიძის ხელისუფლებას და მერე მოუგო არჩევნები.
არ მესმის, სამხედრო შემადგენლის გარეშე სააკაშვილი როგორ უნდა დაამარცხო - იმ გზით, რაზეც დღეს ბურჯანაძე და "ქართული პარტია" ლაპარაკობენ. და თუ საქმე სამხედრო შემადგენელთან მიდის, მაშინ 1991-92 წლები გავიხსენოთ. მე ვერც სამხედრო შემადგენელს ვხედავ. და კიდევ კარგი, რომ არ არსებობს. ის, რომ სააკაშვილი ცუდია, არ ნიშნავს, რომ ნებისმიერი გზით და ნებისმიერ ფასად უნდა მოვიშოროთ" - "მთელი კვირის" შეკითხვებს რესპუბლიკელი დავით ბერძენიშვილი პასუხობს.
- მას შემდეგ, რაც არაბულ სამყაროს რევოლუციების ტალღამ გადაუარა, საქართველოში ოპოზიციის ერთი ნაწილი სულ უფრო დაბეჯითებით საუბრობს უახლოეს ხანებში ჩვენს ქვეყანაში რევოლუციური პროცესების გარდაუვალობაზე. უფრო მეტიც - ისინი რევოლუციის აუცილებლობაზე მიანიშნებენ. ნიშანდობლივია, რომ რესპუბლიკელების პოლიტიკურ რიტორიკაშიც გაჩნდა ქვეტექსტი, რომელიც გვაფიქრებინებს, რომ თქვენ პრაქტიკულად ეთანხმებით აზრს რევოლუციის გარდაუვალობასთან დაკავშირებით. თუ შეიძლება, მითხარით, თქვენი დაკვირვებით, რა აჩენს ასეთი მოლოდინის საფუძველს?
- საერთოდ, ვფიქრობ, რომ ამ კონკრეტულ შემთხვევაში კატეგორიული მსჯელობები ერთგვარი ინტელექტუალური შეცდომაა.
ზოგი ქართველი პოლიტიკოსისგან განსხვავებით, რომელიც მესამე, მეოთხე, მეხუთე წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ მეექვსე, მეშვიდე, მერვე მცდელობების მომლოდინეა "მიშა გადადექის" ლოზუნგით, მე მარტის დასაწყისში არ აღმომიჩენია, რომ მუბარაქი თურმე წასულა. დიდი ხანია, ვაკვირდები ამ პროცესს და ქართულ საჯარო სივრცეში, იანვარშიც და თებერვალშიც, ამ საკითხებზე ვსაუბრობდი. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ მუბარაქის გადადგომიდან კარგა ხნის შემდეგ ქართულ პრესაში გამოჩნდა ფორმულა - "ამ გაზაფხულზე მიშა უნდა გავუშვათ; ჯობს უსისხლოდ, თუ არადა - სისხლით".
ეს ფორმულა არც ინტელექტუალური თვალსაზრისით მიმაჩნია უზადოდ და არც იმას მიველტვი, რომ საქართველოში მცირე ან დიდი სისხლით მოხდეს ხელისუფლების ცვლილება.
მაგრამ ამასთანავე, გამორიცხული არაფერი არ არის. პროცესები რთულად მიმდინარეობს. ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში ჩვენს ქვეყანაში განსაკუთრებით გაძვირდა ცხოვრება. მოსახლეობის ნახევარზე მეტი სიღარიბის მიღმაა, თბილისში მცხოვრები ათასობით ადამიანი კი, ვინც, ქართული რეალობის შესაბამისად, მეტ-ნაკლებად თავს ირჩენდა მცირე ბიზნესით, დღეს ამ შემოსავლის გარეშე აღმოჩნდა. ასეთები არიან, მაგალითად, სამარშრუტო ტაქსებისა და მათი ხაზების მფლობელები - რამდენიმე ათასი ადამიანი. ამ ადამიანებს ჰქონდათ შემოსავალი, დღეს კი, ხელისუფლებამ, თავისი მონოპოლიური გადაწყვეტილებიდან გამომდინარე, ისინი ბაზრიდან გაყარა.
დაახლოებით 6 ათასამდეა "ცენტრ პოინტით" დაზარალებული ადამიანების ერთობა - ძალიან ორგანიზებული ჯგუფი. ისინი საბუთებით ლაპარაკობენ, და საინფორმაციო სივრცეში საკუთარი უფლებების დაცვას იწყებენ.
მთაწმინდის მაჟორიტარის, გეგენავას ბიზნეს-შეტევის შედეგად, დარტყმის ქვეშ არიან პატარა მაღაზიების მფლობელები. ასეთი მაღაზიები კი, პრაქტიკულად, ყველა ეზოშია. ე.წ. "ნუგეშის" მიერ ამ სფეროს მონოპოლიზების შედეგად შემოსავლის შემცირება ან გაკოტრება ემუქრებათ იმ მაღაზიების მფლობელებსაც. აღმოჩნდა, რომ აქ თურმე ჩართულია კულტურის მინისტრის - ნიკა რურუას ოჯახი - მისი ძმის მეშვეობით.
საირმე აჩუქეს პარლამენტის წევრს - რეკრუტირებულ ბიზნესმენს, "თეგეტა მოტორსის" მფლობელ კოხოძეს. აქვე ვიტყვი, რომ 2008 წელს პარლამენტში მოხდა ბიზნესმენების რეკრუტირება - რუსუდან კერვალიშვილი ("ცენტრ პოინტი"), არჩილ გეგენავა - მრავალი ბიზნესის მფლობელი; კოხოძე ("თეგეტა მოტორსი"). მათ საარჩევნო კამპანიაში დიდი ფული დახარჯეს; დააფინანსეს სახელისუფლებო პარტია...
საბოლოოდ, ჩამოყალიბდა ვითარება, როდესაც ხელისუფლება ხდება მონოპოლისტი და რეალურად, ერთადერთი ბიზნესმენი ქვეყანაში.
- იმის თქმა გსურთ, რომ ეს ყველაფერი რევოლუციის წინაპირობაა?
- მე ვამბობ იმას, რომ ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში უკმაყოფილოთა რიცხვი თვისობრივად გაიზარდა. დრო გვიჩვენებს, აქედან პროცესი მიდის რევოლუციამდე თუ მიდის სხვა - პოლიტიკურ, უფრო კვალიფიციურ პროტესტამდე.
კვალიფიციურ პოლიტიკურ პროტესტზე პრეტენზიის განმცხადებლები კი არიან პოლიტიკური პარტიები - "რვიანის" სახელწოდებით - რომლებიც საარჩევნო გარემოსთან დაკავშირებით ხელისუფლებასთან მოლაპარაკებას აწარმოებენ. და ეს, ოფიციალური მონაცემებითაც კი, ამომრჩეველთა დაახლოებით 40%-ის ინტერესების გამომხატველი პოლიტიკური ძალებია.
- "ოპოზიციურმა რვიანმა" საარჩევნო საკითხებთან დაკავშირებით ხელისუფლებასთან კონსულტაციებით, ფაქტობრივად, ვერაფერი მიიღეთ. ხომ შეიძლება, სწორედ ამის გამო, რევოლუციაზე ორიენტირებულ ძალებს თქვენი გვერდზე გაწევა გაუადვილდეთ? ასეთი ვითარების გათვალისწინებით, რა პასუხისმგებლობას გრძნობთ?
- ან იქნება უფრო მასშტაბური პროტესტი, "რვიანის" მიერ შექმნილი საარჩევნო პოლიტიკური დღის წესრიგით - რომელშიც ერთ-ერთი კომპონენტი იქნება მასობრივი აქცია, ან იქნება მასობრივი პროტესტი "გადადექის" პრინციპით. პროცესი ძალიან სწრაფად მიმდინარეობს და ამიტომ არ ვიცი, რა იქნება ორი თვის შემდეგ, მაგრამ დღევანდელი მონაცემებით, დაანონსებული რევოლუცია - უსისხლო თუ სისხლიანი - არის კარიკატურული. გამოცხადებული სიკვდილის ქრონიკა პოლიტიკაში არის სასაცილო. და არამარტო სასაცილო. იგი შეიძლება ტრაგიკულიც გამოვიდეს. მაგრამ ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ამ ხაზის განვითარება გამორიცხულია.
ვფიქრობ, ალბათობა იმისა, რომ "რვიანის" მიერ საარჩევნო თემატიკით წარმოებული პოლიტიკური პროტესტი იქნება უფრო წარმატებული - მეტია, ვიდრე "გაფრთხილება" - ბრწყინვალე შვიდეულსაც დაგაცლით და აი, შემდეგ კი - 2 მაისიდან ქუჩაში გამოვალთო.
- ამბობთ, რომ "რვიანს" მეტი შანსი აქვს. რამდენი თვეა, დადიხართ მოლაპარაკებებზე, მაგრამ ჯერ რაიმე კონკრეტული, არსებითი მნიშვნელობის შედეგისთვის არ მიგიღწევიათ.
- ილუზიები არასდროს გვქონია. ეს არის პროცესი. და იგი არ დასრულებულა. ამ პროცესში არის ძალიან მნიშვნელოვანი მოთამაშე - საგარეო ფაქტორს ვგულისხმობ: საელჩოებს, საერთაშორისო ორგანიზაციებს, სახელმწიფოთა ხელისუფლებებს. ისინი ამ კონსულტაციების შესახებ ინფორმაციას იღებენ. საქართველოს ხელისუფლებამ, მოლაპარაკების პროცესის ამ ეტაპით, ევრო-ატლანტიკური სივრცის წარმომადგენელთა თვალში ძალიან ბევრი მინუსი ჩაიწერა.
- უკაცრავად, მაგრამ თითქმის ორი წლის წინ ზუსტად ამ ტექსტით მესაუბრებოდით...
- ჯერ ერთი, სხვაობა არის იმაში, რომ "ქრისტიან-დემოკრატები" ახლა "რვიანის" წევრია. მაშინ კი ასეთი ერთობა არ არსებობდა. ვფიქრობ, რომ "ქრისტიან-დემოკრატები" "რვიანის" ძალიან სერიოზული შემადგენელია. ეს ობიექტური რეალობაა.
- რა თვალსაზრისით?
- "ქრისტიან-დემოკრატების" ჩართვა ამ პროცესში და მყარად დგომა ხუთი-ექვსი თვის განმავლობაში დასტურდება - "რვიანის" ერთობლივ განცხადებაზე, რომელიც მკაცრი ტექსტია, არის ყველა პარტიის თავმჯდომარის ხელმოწერა. "ქრისტიან-დემოკრატების" მიერ პარლამენტში დატოვებულია ფურცელი, რომ თამაში დამთავრებულია. დანარჩენს პროცესი გვიჩვენებს. მათ ფრჩხილები არ გაუხსნიათ.
- თამაში - რა თვალსაზრისით? არც ისე დიდი ხნის წინ "ქრისტიან-დემოკრატებს" ფსევდოპოზიციას უწოდებდით.
- "ქრისტიან-დემოკარტების" ოპოზიციური ლეგიტიმაცია სწორედ "რვიანის" შემადგენლობაში მოხდა.
- ანუ, "ფსევდო" მოიხსნა?
- დღეს "რვიანის" ნებისმიერი სუბიექტი გრძნობს, რომ ცალკე მათი რესურსი, ან - ორ-სამსუბიექტიანი ერთობა არ არის საკმარისი ოპოზიციაში სერიოზული პრეტენზიების გასაცხადებლად. ამას გრძნობენ "ქრისტიან-დემოკრატებიც". ამასთანავე, მათი პოლიტიკური ტაქტიკა ჩვენი პოლიტიკური ტაქტიკისგან ყოველთვის განსხვავდებოდა; წარმომავლობაც ძალიან განსხვავებული გვაქვს. მაგრამ დღევანდელი ვითარების გათვალისწინებით, "რვიანის" წევრმა სხვადასხვა რიტორიკის, წარმომავლობის მქონე პარტიებმა დაინახეს, რომ მათთვის უფრო პერსპექტიულია "რვიანის" ფორმატში ყოფნა, ვიდრე ყოფნა "რვიანის" გარეთ. ცხადია, "რვიანის" ფორმატი არის პარტნიორული, ხოლო, არჩევნებზე რომ გავალთ, კონკურენტები ვიქნებით.
"რვიანისა" და ხელისუფლების კონსულტაციების პროცესში ხელისუფლების დისკრედიტაციის გაგრძელება მიმდინარეობს. ეს ხელისუფლების არჩევანია.
მე ვიცი და, რომ არ ვიცოდე, არ ვიტყვი, რომ ხელისუფლებაში ძალიან სერიოზული და ცხარე კამათი იყო, რა ტაქტიკისთვის მიემართათ - გაერისკათ და დაეწყოთ თუ არა დათმობები საარჩევნო კანონმდებლობასთან მიმართებით (ცხადია, გარკვეულ უპირატესობებს დაიტოვებდნენ). ერთი ჯგუფი თვლიდა, რომ ხელისუფლებისთვის უკეთესი იქნებოდა, საგარეო ფაქტორის გათვალისწინებით, ამ გზით წასულიყო: "დავთმოთ; მივიღოთ ისეთი საარჩევნო სისტემა, რომელიც საკონსტიტუციო უმრავლესობაზე ოცნებას გამოგვამშვიდობებს, მაგრამ მაღალ შანსს დაგვიტოვებს პარლამენტში უმრავლესობის მოპოვებისთვის".
- როგორ ფიქრობთ, რა უნდა ყოფილიყო ასეთი პოზიციის საფუძველი?
- დასავლეთის წარმომადგენლები ამ შეხვედრებს ესწრებიან და, შესაბამისად, იციან მათი რეაქციები - საჯაროც და კულუარულიც. ამ შეხვედრების ორგანიზატორები იწვევენ ექსპერტებს ევროპიდან, ლათინური ამერიკიდან. ეს ექსპერტები კი დოკუმენტებით ლაპარაკობენ. უფრო მეტიც, ხელისუფლება ისმენს საყვედურებს საელჩოებისგან, საერთაშორისო ორგანიზაციებისგან, ევროპის ქვეყნებისა და ამერიკის ადმინისტრაციებისგან.
როგორც ჩანს, ხელისუფლების აღნიშნული ჯგუფი სწორედ ამ - საერთაშორისო ფაქტორს ითვალისწინებდა; ითვალისწინებდა იმას, რომ მეგობარი ავტორიტარი მმართველების მიმართ მსოფლიოში დამოკიდებულება შეიცვალა; რომ მუბარაქიც კი, რომელიც ამერიკის მნიშვნელოვანი პარტნიორი იყო, შტატებმა არ დაიცვა. პირიქით, ობამამ ფორმულაც კი თქვა - რომ ავტორიტარ მმართველებს, მეგობრები არიან ისინი თუ მტრები, მხარს არ დაუჭერენ; და რომ ხალხის მხარდამჭერები იქნებიან.
მეორე ხაზი ხელისუფლებაში ასეთი სახით ჩამოყალიბდა: "ჩვენი ხელისუფლება - ეს არის პირამიდა, რომელსაც რამდენიმე ლოდს თუ გამოაცლი, დაინგრევა. ამიტომ, ჯერჯერობით მაინც, დათმობებზე წასვლა დაუშვებელია".
ამიტომ, პარალელურად დაიწყო ანონსირებული რევოლუციის რეკლამირება. და ეს დაიწყო, მათ შორის, სახელისუფლებო არხებზეც. ანუ, ხელისუფლებას და რევოლუციის ანონსის ავტორებს, ხაზგასმით ვამბობ - აქვთ ერთმანეთთან სრულიად არაკოორდინირებული (ერთმანეთთან შეთანხმებული არ არიან; ერთი მეორეს არ მართავს) ინტერესთა თანხვედრა "რვიანის" წინააღმდეგ. ეს ფაქტია. და ხელისუფლება ამის გამოყენებას ცდილობს. "ქართული პარტია", ბურჯანაძე და სხვები კი ცდილობენ, პოლიტიკურ აბსაიტში არ დარჩნენ და ამიტომ ეთერში რომ იწვევენ, მიდიან, ბუნებრივია.
ჯერჯერობით კი, "გაზაფხულზე მოვსპობ სააკაშვილს" ალტერნატივა არ არის. დღეს ეს მხოლოდ განცხადებაა. და მისი განმახორციელებელი შესაბამისი პოლიტიკური სუბიექტი არ ჩანს. ამ შესაბამის პოლიტიკურ სუბიექტს ჩაუვარდა 25 ნოემბერი - როცა თვეების განმავლობაში ამბობდნენ, რომ ეს იყო "ეროვნული კრება", და მივიღეთ... მიტინგი.
როდესაც ბათუმში მიტინგს მართავ და გინდა, გამოხვიდე პრეტენზიით - მთელი ბათუმი აქ არის და არ დავუშვებთ იმას, რომ ბათუმში შეიძლება ოსმალეთის იმპერიის მეჩეთ-მუზეუმი აშენდესო, ორასი ან სამასი კაცი რომ მიგივა, შენ მიერ გაცხადებული პრეტენზია და მიღებული შედეგი, უბრალოდ, არაადეკვატური აღმოჩნდება. ეს ეხება ბურჯანაძესაც (25 ნოემბერი), და ეხება მათ, ვინც მომავალში რაღაცას აპირებენ. ბათუმში ჩატარებული მიტინგით, არასათანადო პირებმა, ორგანიზაციებმა ძალიან პრეტენზიული განცხადებებით საკუთარ პოზიციას ავნეს.
- მურმან დუმბაძეს გულისხმობთ?
- დიახ. ახლა ხელისუფლებას სალაპარაკო აქვს, - ორას-სამასკაციანი მარგინალიზებული ჯგუფის მიტინგიო. გამოკითხვებითაც დასტურდება, რომ ბათუმში გაცილებით მეტი ადამიანია, ვინც ბათუმის ცენტრში მეჩეთის აშენების წინააღმდეგია. თუმცა, ანგარიშგასაწევია ისიც, რომ გაცილებით ბევრნი არიან საქართველოში ადამიანები, ვისთვისაც სულერთი არ არის, ოშკი გადარჩება თუ არა. ქართულ ნაციონალურ იდენტობაში ოშკი დევს. და ამასთანავე, ქართულ ნაციონალურ იდენტობაში სრულიად გულწრფელი პრეტენზია - რომ არ გინდა, ქალაქის ცენტრში დღევანდელმა თურქეთმა ოსმალეთის იმპერიის დროინდელი შენობის ასლი დაგიდგას - ბუნებრივი მოტივაციაა. მაგრამ ამ ვითარებაში ბევრი რამ ქუჩაში გამოსატანი არ არის. და ხალხიც არ გაჰყვა. საკუთარი პოზიციის დასაფიქსირებლად არასათანადო ფორმა არ უნდა შეარჩიო.
- "ოპოზიციური რვიანის" თემას დავუბრუნდეთ. თქვენ მოლაპარაკებების პროცესში საგარეო ფაქტორის მნიშვნელობაზე საუბრობდით. რას ცვლის დასავლეთის მიერ გამოთქმული შენიშვნები, საყვედურები, რეკომენდაციები?
- ეს ხომ მათი პოზიციაა! რასაკვირველია, არ ვამბობ, რომ სააკაშვილს ლუკაშენკოსავით აუკრძალავენ ევროპასა და ამერიკაში წასვლას. ამ ხელისუფლებას შეუძლია, მიიღოს დასავლეთის მიერ გამოხატული პოზიცია და შეუძლია, არ მიიღოს. მაგრამ, თუ არ იღებს, მაშინ პოლიტიკურ ფასს იხდის. პროცესი აჩვენებს, რამხელა იქნება ეს ფასი. ხელისუფლებისთვის მხოლოდ გარედან თითის ქნევა ქართულ პრობლემებს ვერ გადაგვიწყვეტს, მაგრამ ხელისუფლებისთვის გარედან თითის ქნევის ფაქტორი მნიშვნელოვანია ქართული პრობლემების გადაჭრაში. რაკი ახლა საერთაშორისო ორგანიზაციების განწყობა ადრინდელთან შედარებით უფრო ადეკვატურია, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ საქმე გაკეთებულია. სწორედ ამის გამო ხელისუფლება წავიდა, პირიქით, ყრუ დაცვაში: თქვა, რომ არაფერზე არ მოდის. ამ ეტაპზე ასე ჩათვალა - "იქნებ "რვიანი" დაიშალოს; იქნებ გაიყოს; იქნებ მარგინალიზებული ჯგუფების მიერ წამოწყებულმა ქუჩის აქციებმა გვიშველოს..."
- სხვათა შორის, საზოგადოებაში გამოკვეთილად ისმის კრიტიკა "ოპოზიციური რვიანის" მიმართ იმის თაობაზე, რომ თქვენ პრაქტიკულად დათანხმდით ხელისუფლებას, მხოლოდ კვირაში ერთხელ შეუაროთ და ერთი-ორი საათით დასხდეთ საკონსულტაციო მაგიდასთან. ეს მართლაც არის საფუძველი სამართლიანი კრიტიკისთვის. ამასთან დაკავშირებით თქვენი არგუმენტი რა არის?
- მოლაპარკებას ჰყავს ორი მხარე. ხელისუფლებას საერთოდ არ უნდოდა ამ პროცესის დაწყება. ჩვენ გვიღირდა ხელისუფლების დისკრედიტაცია ამ პროცესში. ჩვენ გვერჩია, ეს პროცესი დასრულებულიყო ერთ თვეში, თვე-ნახევარში; რაკი ამას დასჭირდა ხუთი თვე, ჩვენ ეს ხუთი თვე გვიღირდა.
- მეფე როდემდე უნდა აშიშვლოთ? 2009 წლის აპრილის აქციების პრაქტიკულად ნულოვან შედეგსაც სწორედ ასეთ გამართლებას უძებნიდით ოპოზიციონერები.
- მაშინ ოპოზიციის მხრიდან მოთხოვნა არაადეკვატური იყო. როცა ეუბნები - "გადადექი", ეს არ არის გაშიშვლება. როცა ეუბნები - "არჩევნები მომეცი", ეს გაცილებით სერიოზული პროცესია. ვადებთან დაკავშირებით საუბარი კი არასერიოზულია. პოლიტიკური ცხოვრების წესი მე ასე მესმის.
ტუნისში ორასზე მეტი ადამიანი დაიღუპა, ეგვიპტეში კი - სამასი. ეს მცირე სისხლით ავტორიტარული მმართველობის მოშორებაა. ახლა საქართველოში ამბობენ, რომ სააკაშვილის წასვლაა მთავარი - უსისხლოდ თუ სისხლით. საქართველოში რამდენიმე ასეული ადამიანის სისხლის ფასად გახელისუფლება მე არ მინდა, და მიმაჩნია, რომ ვერც ერთი ხელისუფლება, რომელიც ამ გზით მოვა, წარმატებული ვერ იქნება. ამის გამოცდილება გვაქვს. მეორე მხრივ, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ რაკი ასეთი ყველაფრის მკადრებელი ხელისუფლება გვყავს, ამიტომ ავიტანოთ იგი და მის ცვლილებას არ ვეცადოთ.
ზემოთ ვთქვი, რომ შესაძლოა, "რვიანს" მოუხდეს, საარჩევნო თემატიკაში თავად შემოიტანოს მასობრივი, ქუჩის პროტესტი. ეს შეიძლება მოხდეს ისე, როგორც ეროვნულმა მოძრაობამ გააკეთა ორი ათეული წლის წინ: ჯერ საარჩევნო კანონი მიაღებინა გუმბარიძის ხელისუფლებას და მერე მოუგო არჩევნები.
არ მაქვს გარანტიები, რომ ამ პროცესში ჩვენ აუცილებლად მივაღწევთ ნორმალურ საარჩევნო გარემოს, მაგრამ შანსები საკმარისად არის. და, მით უმეტეს, სხვა გზას - სასარგებლოს და პოზიტიურს - ვერ ვხედავ.
- ამბობთ, რომ არ მიესალმებით ხელისუფლების ცვლილებას ძალადობის გზით, მაგრამ ახლახან თქვენ მიერ გაკეთებულ განცხადებას გავიხსენებ: "ბევრი რამ ამ ქვეყანაში მაინც ქართველებზე არის დამოკიდებული - მით უმეტეს, ავტორიტარები - მეგობრებიც და მტრებიც - ობამას მიერ გაფრთხილებულნი არიან". თუ შეიძლება, გახსენით ფრჩხილები და უფრო კონკრეტულად მითხარით, რას გულისხმობთ ამ სიტყვების უკან.
- ის ვიგულისხმე, რომ ავტორიტარები გაფრთხილებულები არიან და ეს, პირდაპირ თუ ირიბად, სცილდება მაღრიბის რეგიონს, ახლო აღმოსავლეთის რეგიონს, და ეს, პრინციპში, არის გაფრთხილება პროდასავლური, პროამერიკული ავტორიტარული თუ ჰიბრიდული რეჟიმების მისამართით. მათ შორის კი საქართველოც არის და არაპირდაპირ მასაც ეხება.
აქამდე კი ეს ასე არ იყო. უმცროსი ბუშის პრეზიდენტობის დროს საქართველო იყო დემოკრატიის შუქურა; დასავლეთმა 7 ნოემბერი და გაყალბებული არჩევნები გადაყლაპა. მაგრამ დღეს ვითარება ამ თვალსაზრისით თვისობრივად შეცვლილია - სწორედ მაღრიბის პროცესების გამო; უპირველეს ყოვლისა, იმის გამო, რომ ავტორიტარული რეჟიმები არ აღმოჩნდა სტაბილურობის გარანტი.
ვფიქრობ, რომ სწორედ ახლა, ამ თვეებში ახალი მსოფლიო წესრიგის ჩამოყალიბების პროცესი მიმდინარეობს.
- თქვენი შეფასებით, რა როლს ასრულებს ამერიკა მსოფლიო წესრიგის ჩამოყალიბების პროცესში? იმ ავტორიტარულ რეჟიმებს, რომლებზეც ზემოთ საუბრობდით, თავის დროზე ხომ სწორედ ამერიკა უჭერდა მხარს. გარდა ამისა, 90-იანი წლების დასაწყისში მხარი არ დაუჭირა საქართველოს; უკრაინას ურჩევდა - განახლებულ საბჭოთა კავშირში დარჩენილიყო; არ დაუჭირა მხარი არჩეულ ელცინს... ახლა რა შეიცვალა?
- დიახ, ასე იყო. ხოლო ჩეხოსლოვაკიას, ბალტიისპირეთს მხარი დაუჭირა. ჩვენ კი მაშინ ისინი არ გვხედავდნენ. ჩვენ კი არა, ელცინი ვერ დაინახეს, სანამ მოსკოვის პუტჩი არ მოხდა.
დემოკრატია, ადამიანის უფლებები ბევრისთვის მნიშვნელოვანია, მაგრამ სახელმწიფოთაშორის ურთიერთობებში ეს არ არის ერთადერთი კრიტერიუმი. ამერიკა არ მეგობრობს მხოლოდ დემოკრატიებთან. მას ურჩევნია დემოკრატიასთან მეგობრობა, ხოლო, სადაც მიაჩნია, რომ ამის შანსი არ აქვს, მტრის წინააღმდეგ არადემოკრატიასთანაც მეგობრობს - მაგალითად, საუდის არაბეთთან.
- და მტრის წინააღმდეგ მეგობრობის სახელით იგი ავტორიტარულ რეჟიმებს აძლიერებდა.
- ეს აღმოჩნდა. დადასტურდა - მათთვისაც მოულოდნელად - ისევე, როგორც არ ელოდნენ ელცინის სიძლიერეს გორბაჩოვთან მიმართებით; არ ელოდნენ, რომ საბჭოთა კავშირი დაინგრეოდა. მერე ხომ გვაღიარეს? გამსახურდიას დროს არ გვხედავდნენ, 90-იანი წლების მეორე ნახევრიდან კი, საერთოდ, გვიპატრონეს.
რაც დრო გადის, დემოკრატიების სივრცე იზრდება. ოცი წლის წინ მხოლოდ აღმოსავლეთ ევროპა და ცენტრალური ევროპა კი არა, მთელი ლათინური ამერიკა გახდა დემოკრატიული.
ახლა აღმოჩნდა, რომ მუბარაქიც კი - 80-მილიონიანი ეგვიპტის 30-წლიანი მმართველი - თურმე სტაბილურობის გარანტი კი არა, დესტაბილიზაციის წყაროა.
ასე რომ, რაღაც პერიოდის განმავლობაში ავტორიტარული რეჟიმები იყო სტაბილურობის გარანტი, და შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ევროპელებსა და ამერიკელებს გამოეპარათ ის დრო, როდესაც თურმე ამ ქვეყნებში სტაბილურობის გარანტის პოტენციალის მქონე არის ამ რეჟიმების მოწინააღმდეგე, განათლებული, კვალიფიციური და პრეტენზიული მოსახლეობა - ძირითადად, ახალგაზრდობა. აღმოჩნდა, რომ თურმე ამ ხალხების რესურსი არ არის თავსებადი დრომოჭმულ, ავტორიტარულ მმართველობასთან.
აღმოჩნდა, რომ თურმე მტრის ხატი - "მუსლიმთა საძმო" - არ ყოფილა ისეთი სახიფათო.
ასეთი დამოკიდებულებები ამერიკელების ანალიტიკური ცენტრების მორიგი ინტელექტუალური შეცდომა იყო. მოსკოვის პუტჩის შემდეგ შეერთებულმა შტატებმა თვისობრივად შეცვალა პოლიტიკა და უზრუნველყოფდა უკრაინის დამოუკიდებლობის გატანას 1991 წლის 1 დეკემბერს, უკრაინის რეფერენდუმზე. მას ფინანსურად და პოლიტიკურად ეხმარებოდა. შტატებში არც ბერლინის კედლის დანგრევას ელოდნენ. რომ დაინგრა, პოსტფაქტუმ დაიწყეს ამაზე რეაგირება - ოღონდ, ძალიან სწრაფად.
ვფიქრობ, რომ ჩვენ დღეს ამ პროცესს ვუახლოვდებით - ყველა კომპონენტით. მაღრიბის ქვეყნებში ხალხს პოზიტიური შედეგები აქვს. ზოგმა მთლიანად გაუშვა ხელისუფლებები, ზოგი კი პრაქტიკულად ამზადებს ხელისუფლების გაშვებას.
- საქართველოს ხელისუფლება აცხადებს, რომ არაბულ სამყაროში მიმდინარე პროცესებს ძალზე სპეციფიკური მახასიათებლები აქვს და შეუძლებელია, ის ტალღა გასცდეს არაბული სამყაროს ფარგლებს. ამასთან დაკავშირებით რას იტყვით?
- ამ ტიპის განცხადებებს არ ვეთანხმები - იმიტომ, რომ სანამ არაბეთის მაგალითები გაჩნდებოდა, ჩვენ უკვე გვქონდა ქუჩის მასობრივი პროტესტის დიდი გამოცდილება. 1988, 1989, 1990, 1991 წლებში არ ჩაგვითვალეს, მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, ჩვენ მასობრივი პროტესტით უზრუნველვყავით არჩევნები და შევცვალეთ ხელისუფლება.
2003 წელს, ასევე, იყო მასობრივი პროტესტი. ბაქრაძემ თქვა - ის, რაც ეგვიპტეში ხდება, ჩვენთან 2003-ში მოხდაო. ის ცდილობს, თავი დაიმშვიდოს. 2003-ში თუ დამთავრდა, მაშინ 2007 და 2009 არ იქნებოდა.
ჩვენ ჯერ კიდევ პოსტსაბჭოთა ქვეყანა ვართ. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ საბჭოთა კავშირიდან ჯერ არ გამოვსულვართ. ლიტვაზე არავინ ამბობს, პოსტსაბჭოთა სახელმწიფოაო. საქართველო პოსტსაბჭოთა, პოსტტოტალიტარული სახელმწიფოა - ისევე, როგორც ეგვიპტე იყო; როგორც ტუნისი. ამ რეგიონს კი არც ისე მოწყვეტილი ვართ. რა მოხდება, ამას დრო გვიჩვენებს.
ქართველ ხალხზეა დამოკიდებული, პროტესტის რამდენად კვალიფიციურ ფორმას აირჩევს. ქართველ ხალხზე იყო დამოკიდებული 2003 წელი. ნოემბერი მასზე იყო დამოკიდებული. და მაშინ მას გაუმართლა, რომ წამსვლელი შევარდნაძე არ იყო მსროლელი. არ მაქვს გარანტია, სააკაშვილი თვლიდეს, რომ წამსვლელია, და ამ არამდგრადი ფსიქიკის მქონე ადამიანი შეეგუოს პანღურით მის გაგდებას - როგორც შევარდნაძე შეეგუა.
დღეს ხალხში რევვოლუციისკენ სწრაფვას მაინცდამაინც ვერ ვამჩნევ, მაგრამ ვხედავ ხელისუფლების ცვლილების სურვილს და მოლოდინს. რაც შეეხება ფორმებს: შეიძლება სააკაშვილი მასობრივი პროტესტის შედეგად აიძულო, ისეთ საარჩევნო კანონს მოაწეროს ხელი, რომლითაც ის, მაღალი ალბათობით, წააგებს. ხოლო, თუკი სააკაშვილს ეტყვი, - შენ გადადექი, მე გავხელისუფლდები და მერე ჩავატარებ არჩევნებს - უკვე, როგორც ხელისუფალი... აი, აქ გაირკვევვა, გამოვედით თუ არა პოსტსაბჭოთა პერიოდიდან.
არ მესმის, სამხედრო შემადგენლის გარეშე სააკაშვილი როგორ უნდა დაამარცხო - იმ გზით, რაზეც დღეს ბურჯანაძე და "ქართული პარტია" ლაპარაკობენ. და თუ საქმე სამხედრო შემადგენელთან მიდის, მაშინ 1991-92 წლები გავიხსენოთ. მე ვერც სამხედრო შემადგენელს ვხედავ. და კიდევ კარგი, რომ არ არსებობს. ის, რომ სააკაშვილი ცუდია, არ ნიშნავს, რომ ნებისმიერი გზით და ნებისმიერ ფასად უნდა მოვიშოროთ.
Комментариев нет:
Отправить комментарий