ვადაგასული ანონსებით მოსაყვანი რევოლუცია

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

21 მარტი, 2011

სოსო ცისკარიშვილი: "სახალხო კრებამ" კეთილი უნდა ინებოს და გამოხატოს ხალხის და არა რომელიმე პოლიტიკური ძალის ნება"

"როდესაც "სახალხო კრების" დაფუძნების ინიციატორთა შორის ვიყავი, მკაფიოდ გვქონდა ჩამოყალიბებული "კრების" მიზანი - ქმედება ხელისუფლების შესაცვლელად. შემდეგ კი აღმოჩნდა, რომ ვიღაცისთვის მიზანი ყოფილა ქმედება ხელისუფლებაში მოსასვლელად.
რაიმე ტიპის "ჩრდილოვანი კაბინეტების" შექმნა, ან საუბარი იმაზე, რომ "სახალხო კრება" არის ხელისუფლების ყველაზე რეალური ალტერნატივა, ჩემი მწირი თვალსაწიერით, ერთმანეთისგან ვერ მასხვავებინებს "სახალხო კრებას" და პოლიტიკურ პარტიას", - აცხადებს "მთელ კვირასთან" საუბრისას ექსპერტი სოსო ცისკარიშვილი.

- ეროსი კიწმარიშვილი, ლევან გაჩეჩილაძე, ნინო ბურჯანაძე სულ უფრო ხშირად საუბრობენ საქართველოში რევოლუციის შესაძლებლობაზე. ისინი არაბული სამყაროს რევოლუციური ტალღის საქართველოში გადმოსვლას, ფაქტობრივად, გარდაუვალ კანონზომიერებად წარმოაჩენენ. თქვენი დაკვირვებით, მართლაც, იქმნება თუ არა ჩვენს ქვეყანაში რეალური საფუძველი პროცესების რევოლუციური გზით განვითარებისთვის?
- საფუძველი ასეთი მოვლენების განვითარებისა საქართველოში არსებობს, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ანალოგიური პროცესები აქ აუცილებლად განვითარდება: არაბული რელობის ქართულ რეალობაში ასე პრიმიტიულ კოპირებაზე მსჯელობა, ჩემი აზრით, არასერიოზულია.
არაბულ ქვეყნებში არადემოკრატიული მართვის ხანგრძლივობაც ბევრად აღემატება საქართველოს მაგალითებს. ღმერთმა ნუ მოგვასწროს იმ რეკორდებს, რომლებსაც ზოგიერთი არაბული ქვეყნის პირველი პირები ხსნიან. ვფიქრობ, რომ ქართველი ადამიანის ბუნებაა - მიუხედავად იმისა, არსებობს თუ არა ხელისუფლების წინააღმდეგ აქტიური პროტესტის საფუძველი, პროტესტი შედგეს მაშინ, იქ და იმის გამო, როგორც ამას ქართველი ხალხი და არა რომელიმე პოლიტიკური ძალა გადაწყვეტს. მაგრამ არც დამშვიდებას ვუსურვებ ხელისუფლებას: რაც უფრო თავდაჯერებული იქნება იგი საკუთარ არცთუ ზნეობრივ ქმედებაში, მით უფრო ხელს შეუწყობს მოვლენების იმგვარად განვითარებას, რაც მისთვის სასიკეთო ვერ იქნება. თუმცა, ცნობილია, რომ რევოლუციას იწვევს, ანუ ამბოხის მიზეზს ხელისუფლება ქმნის, მაგრამ საბაბს ხალხი პოულობს. დაკვეთით საბაბი არ ჩნდება.
საბაბი რევოლუციისთვის კი ჩვენმა საზოგადოებამ, შეიძლება, სრულიად მოულოდნელად აღმოაჩინოს.
საქართველოში თავიც დაუწვავთ, და იმ რეაქციის მეათასედიც არ გამოხატულა, რაც ახალგაზრდა კაცის აუტოდაფეს მოჰყვა ტუნისის პატარა ქალაქში. არამხოლოდ ადამიანებს, არამედ ერებს გააჩნიათ განსხვავებული მახასიათებლები. საქართველო, არაბებისგან განსხვავებით, დიდი ხნის განმავლობაში გამეფებულ უსამართლობას ვერ ეგუება. ამაზე არჩეული პრეზიდენტების მიმართ გარკვეული პერიოდის შემდეგ ქართველი ხალხის მიერ გამოხატული გადამწყვეტი პროტესტი მიანიშნებს. სხვათა შორის, ჩვენი ქვეყნის მოქმედ ხელისუფლებას დათქმულ ვადაში არჩევნების ჩატარების რაიმე გამოცდილება არ აქვს. და მაშინ, როდესაც მკაფიოდ იკვეთება ჩვენი პრეზიდენტის დაბნეულობა - როდესაც, როგორც ჩანს, ჯერ კიდევ ვერ გადაუწყვეტია, მომავლში პრეზიდენტობა სურს, პრემიერ-მინისტრობა თუ პარლამენტის თავმჯდომარეობა - ცხადია, როგორც კი ის საბოლოოდ ჩამოყალიბდება, მაშინვე შეიქმნება შესაბამისი კონსტიტუცია. ეს კი მოგვცემს საფუძველს, გამოიკვეთოს ისეთი საბაბი, რომელსაც ექნება როგორც სამართლებრივი, ასევე, ემოციური საფუძველი. ამ კომპონენტების გარეშე, საბაბს საზოგადოება ნაკლებად გაიზიარებს.
- როგორ ფიქრობთ, რატომ უწევთ რევოლუციაზე ორიენტირებულ ძალებს გამუდმებით რევოლუციაზე საუბარი? რატომ ვერ ახერხებენ ისინი (ყოველ შემთხვევაში, ჯერჯერობით), გაჩნდეს საბაბი აფეთქებისთვის?
- ჩემი აზრით, არსებობს საბაბი, რომელიც უმალ გამოიყვანდა წყობილებიდან გურულებს და წარბს არ შეუტოკებდა რაჭველებს. ცხადია, ამას ყოველგვარი ქილიკის გარეშე ვამბობ. ამ ფაქტორის გათვალისწინებით, საჭიროა, ასე ვთქვათ, საშუალო არითმეტიკული ქართული ცნობიერების წარმოდგენა - არამხოლოდ ემოციურობის, არამედ განწყობის თვალსაზრისით. ხელისუფლების მიერ მომადლიერებული ადამიანები ცოტანი არ არიან. ვერ გეტყვით, რომ ისინი ბედნიერების მწვერვალზე დგანან, რადგან თუნდაც სახელმწიფო მოხელეთა შრომის პირობები საკმაოდ მძიმეა. ამავე დროს, თუ გავითვალისწინებთ მათ ასაკსა და გამოუცდელობას, არ უნდა გაგვიკვირდეს, თუ რატომ არის სახელმწიფო მოხელეთა შორის ასე გავრცელებული ნევროტული დაავადებები.
- რადგან ჯერჯერობით საბაბისთვის ფონი არ ჩანს, ხომ არ ფიქრობთ, რომ, უბრალოდ, ქართულმა საზოგადოებამ გამოიმუშავა ერთგვარი იმუნიტეტი რევოლუციების მიმართ? იქნებ, ის სულაც არჩევნებს ელოდება?
- ვფიქრობ, რომ ახლა ის რევოლუციის მიმართ ნიჰილისტურად არის განწყობილი. მიუხედავად იმისა, ჰქონდათ თუ არა ეჭვი არჩევნების სამართლიანობასთან მიმართებით, ქართული საზოგადოების აქტიურობა არჩევნებში მაინც შესამჩნევი იყო.
მაგრამ ჩვენი ნიჭიერი ხელისუფლება თანდათან ხვეწს საკუთარი ძალაუფლების შენარჩუნების მეთოდებს - ამჟამადაც ჩართულია დემაგოგიურ კონსულტაციებში ოპოზიციის ნაწილთან. ყველაზე დემოკრატიული, რაც მათ აზრად მოუვიდათ, საკნებში გამომწყვდეული პატიმრებისთვის თავისუფალი არჩევანის მიცემის უფლება ყოფილა! ეს დაუფარავი ცინიზმია. პატიმრებს ჯერ გარანტია მისცენ, რომ დღეში ორჯერ სასიკვდილოდ არ სცემენ, და შემდეგ იყოს საუბარი მათთან მიმართებით საარჩევნო სისტემის რაიმე ტიპის დემოკრატიზაციაზე. ნურც იმას დავივიწყებთ, რა რაოდენობის ხმები იყო მოგროვებული მმართველი პარტიის მიერ - პატიმრების ნათესავებზე შანტაჟის შედეგად.
ხელისუფლებას უნდა ახსოვდეს, რომ დიდი ბუნტის საბაბი შეიძლება რომელიმე თავგადაკლული  ნაციონალისტი - კორპუსის კოორდინატორი გახდეს, ან - რომელიმე გზააბნეული და შემთხვევით სკოლაში მოხვედრილი მანდატური. რაც უფრო გახალისდა ეს ხელისუფლება ამა თუ იმ სფეროში საკუთარი ინოვაციების დანერგვით, მით უფრო მეტ რისკს უჩენს საკუთარ თავს.
ასე რომ, ერთია სურვილი, ხელისუფლების ცვლილება მოხდეს კონსტიტუციური გზით, მაგრამ რეალობა სხვა არის. თავისთავად, ჩემთვის კონსტიტუციური გზა და საქართველოს კონსტიტუცია ერთი და იგივე ცნებები არ გახლავთ. მათ პრინციპულად ვმიჯნავ, რადგან თავად საქართველოს კონსტიტუცია არის სრულიად არაკონსტიტუციური გზით მიღებული. აგვისტოს ორ კვირაში რომ ჩამოატარეს თითქოს - მთელი საქართველოს გასაცნობად, და მოაწყვეს ეს ფარსი!
კონსტიტუციური ვადა არჩევნებისა, რომელიც უნდა იყოს არა უგვიანეს 2012 წლის ნოემბერ-დეკემბრისა, ბევრად უფრო შეასუსტებდა შესაძლო დაპირისპირების მუხტს.
- კიწმარიშვილი აცხადებს, რომ "ქართული პარტია" არის ის პოლიტიკური ძალა, რომელიც პასუხისმგებლობას აიღებს ასეთ სიტუაციაში. თქვენ როგორ აფასებთ "ქართული პარტიის" პასუხისმგებლობის ხარისხს მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებში?
- პასუხისმგებლობა ძალიან სერიოზული ვალდებულებაა. პასუხისმგებლობა შეიძლება აიღო პროცესზე, რომელსაც მართავ. თუკი ერთ კონკრეტულ პოლიტიკურ ძალას წარმოუდგენია, რომ მას მარტოდმარტოს შეუძლია, ქვეყანა ასეთ ბეწვის ხიდზე გაატაროს, ვფიქრობ, ეს არასერიოზული მიდგომაა. ჯერჯერობით, ქართული პარტიის გავლენას ქვეყანაში ვერ ვხედავ, და ვერც იმას გეტყვით, რომ რომელიმე სხვა პოლიტიკური პარტიის გავლენას ვამჩნევ.
გარკვეული ხიბლი, რასაკვირველია, აქვს ყველა ოპოზიციურ პარტიას. ზოგი გულწრფელია, ზოგი ნიჭიერია, ზოგი გულადია, ზოგი გონიერია. მაგრამ ეს მრავალფეროვნება ერთმანეთის პოზიციის მიმართ შეურიგებლობას არ უნდა ნიშნავდეს. თუკი მათ საერთო მიზანი - ხელისუფლების შეცვლა აერთიანებთ, შესაბამისად, უნდა ჰქონდეთ თანამიმდევრულობის განცდაც. ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ ვერ შეცვლი ხელისუფლებას. პირიქით უნდა მოხდეს. ჩვენს პოლიტიკოსებს უჭირთ, ეს ორი პროცესი ერთმანეთისგან გამიჯნონ.
განსაკუთრებით ძნელია კონკრეტულ პოზიტიურ შედეგზე საუბარი იმ პირობებში, როდესაც პოლიტიკური ველი, ზოგადად, ნიველირებულია. და ასეთ პირობებში, მნიშვნელოვანია, რომ ოპოზიცია ქრონიკული მოთელვის რეჟიმში არ დარჩეს.
გასაგებია, რომ არსებული სისტემის პირობებში ძალზე რთულია პოზიტიური შედეგის მიღწევა. პოლიტიკურ ძალას ორი-სამი სარეზერვო მიმართულება ყოველთვის უნდა ჰქონდეს გააზრებული და დამუშავებული.
- თქვენი დაკვირვებით, რომელიმე პოლიტიკურ ძალა ასეთი მზადყოფნით გამოირჩევა?
- ჯერ - არა. როგორც ჩანს, სხვა შესაძლებლობის წინასწარ განჭვრეტა უჭირთ. ველოდებით იმ ეტაპს პოლიტიკურ პროცესში, როცა არ გაგრძელდება ახალი პარტიების შექმნა და დაიწყება არსებულის შერწყმა. დამამცირებელი მოწოდება ამა თუ იმ პოლიტიკური ძალის მხრიდან - "შემოგვიერთდით!" - უნდა შეცვალოს ზომიერმა, დაფიქრებულმა მოწოდებამ - "გავერთიანდეთ". ქართული ამპარტავნული გენეტიკიდან გამომდინარე, არავინ არავის  შეუერთდება. თუ შეერთდებიან (გაერთიანდებიან), მაშინ წინასწარვე განისაზღვრება ამ გაერთიანების პირობები. სამწუხაროა, რომ ადგილობრივი არჩევნების მოახლოებისას ცივილიზებული პოლიტიკური ძალებისგან შედგარმა ალიანსმა ვერ გამოამჟღავნა თავისი საუკეთესო თვისებები და მარტივ მამრავლებად დაიშალა. ეს ტრაგედია არ არის, მაგრამ მნიშვნელოვანი ის არის, რომ ახალი პოლიტიკური კულტურის დამკვიდრებისკენ, სამწუხაროდ, კიდევ ერთი პროგრესული ნაბიჯი ვერ გადაიდგა.
- და თქვენ, უახლესი გამოცდილების გათვალისწინებით, პარტიათა გაერთიანების პერსპექტივას ხედავთ?
- პერსპექტივას კი არა, აუცილებლობას ვხედავ.
- ზემოთ "დემაგოგიური კონსულტაციები" ახსენეთ. იმის თქმა გინდათ, რომ "ოპოზიციური რვიანის" კონსულტაციები ხელისუფლებასთან წყალში გადაყრილი დრო და მცდელობაა?
- თავისთავად, კონსულტაციები, ცხადია, მისასალმებელია, მაგრამ ფაქტია ისიც, რომ ხელისუფლება ამას იყენებს კონკრეტული მიზნებისათვის და ტელეეკრანზე ჩანან პროფესიონალი დემაგოგები.
ორი მოთამაშის გარდა (ვგულისხმობ "ოპოზიციურ რვიანს" და ხელისუფლებას), ამ პროცესს ჰყავს არბიტრიც. ამ ამპლუაში საერთაშორისო ორგანიზაციები და დიპლომატიური წარმომადგენლები არიან, რომლებიც საქართველოში შესაბამისი თემატიკით არიან დაკავებულნი. ამ დისკუსიის შედეგების მოლოდინი არამხოლოდ ევროპაშია, არამედ შეერთებულ შტატებშიც. მოლაპარაკებების ტექნიკას გადამწყვეტი მნიშვნელობა ექნება - ჩვენ არ უნდა მოგვიწიოს შემოდგომამდე ლოდინი იმისთვის, რომ ამ მოლაპარაკების შედეგი გავიგოთ. ისედაც სრულიად გაუმართლებლად მიმაჩნია, რომ უკანასკნელი ნახევარი წლის განმავლობაში ოპოზიციური რვიანის წარმომადგენლები კვირაში მხოლოდ ორი საათით იყვნენ დაკავებული ამ საკითხით. ნუთუ რამდენიმე კაცი არ ჰყავთ პარტიაში, რომ ცოტა მეტხანს ეფიქრათ და ემუშავათ ერთად? თავიდანვე, ხელისუფლების მხრიდან შეთავაზებული ფორმატი იყო პრაქტიკულად, დასტური იმისა, რომ მათ არ აინტერესებთ ეს პროცესი. ამას კონსენსუსი აღარ ჰქვია - როცა რვა პარტია, რომელსაც სერიოზული შრომა აქვს გაწეული საარჩევნო საკითხებზე მუშაობის თვალსაზრისით, თანხმდება, - კი, ბატონო, კვირაში ორჯერ გამოგივლით ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაშიო.
- თქვენ რას ელოდებით ამ პროცესისგან?
- ყველა საჯაროდ დაინახავს, რომ არჩევნებში მონაწილეობისთვის ბიომეტრიული დოკუმენტები წარმოადგენს უდიდეს საფრთხეს დღევანდელი ხელისუფლებისთვის. ცხადია, ეს იქნება სერიოზული კონტრარგუმენტი ოპოზიციისთვის - უცხოეთის იმ ძალებთან საურთიერთოდ, რომელთაც დღესაც მზე და მთვარე ამოსდით "ნაციონალურ მოძრაობაზე".
- თქვენი შეფასება ძალიან ჰგავს ოპოზიციის შეფასებას, რითიც ის ხსნის მის მიერ გაწეული მუშაობის ფაქტობრივად ნულოვან შედეგს - როცა ამბობს, რომ მან მეფის გაშიშვლება შეძლო, და რომ ეს ძალიან მნიშვნელოვანია.
- მეფე შეგვიძლია, გავაშიშვლოთ; შეგვიძლია, გავატყავოთ; მაგრამ არსებობს მეფეთა ისეთი ჯიში, რომელიც ყველაფერზე თანახმაა, ოღონდ მეფედ დარჩეს. და სულაც არ თაკილობს საკუთარ სიშიშვლეს. აი, აქ არის საჭირო მექანიზმების მოძიება - როცა შიშველ მეფეს ან ჩავაცმევთ, ან - სადმე, კულისებში გადავიყვანთ, რათა უხერხული არ იყოს მთელი ქვეყნის მიერ მისი მზერა.
- ბურჯანაძე ამბობს, რომ "სახალხო კრება" საზოგადოებას წარუდგენს კონკრეტულ სამოქმედო გეგმას, და რომ ამ გეგმის მიხედვით, ბრწყინვალე შვიდეულის დასრულებისთანავე, ისინი გადავლენ კონკრეტულ მოქმედებებზე. თქვენ რა მნიშვნელობას ანიჭებთ მის ამ განცხადებას?
- ქ-ნი ნინო მიზანსწრაფული პოლიტიკოსია. მან თავი წარმოაჩინა, როგორც მრავალმხრივმა ხელისუფალმა. საზოგადოებრივი პროცესების გაძღოლის უნარებს ის უკანასკნელი ერთი წლის განმავლობაში იძენს, ამიტომ გამიჭირდება მისი პოზიციის შეფასება. როდესაც "სახალხო კრების" დაფუძნების ინიციატორთა შორის ვიყავი, მკაფიოდ გვქონდა ჩამოყალიბებული "კრების" მიზანი - ქმედება ხელისუფლების შესაცვლელად. შემდეგ კი აღმოჩნდა, რომ ვიღაცისთვის მიზანი ყოფილა ქმედება ხელისუფლებაში მოსასვლელად. ხელისუფლების შეცვლა და ხელისუფლებაში მოსვლა - ეს "სახალხო კრებისთვის" სრულიად განსხვავებული პოზიციები უნდა იყოს. რაიმე ტიპის "ჩრდილოვანი კაბინეტების" შექმნა ან საუბარი იმაზე, რომ "სახალხო კრება" არის ხელისუფლების ყველაზე რეალური ალტერნატივა, ჩემი მწირი თვალსაწიერით, ერთმანეთისგან ვერ მასხვავებინებს "სახალხო კრებას" და პოლიტიკურ პარტიას. და მით უმეტეს, როცა ამაზე არაერთხელ საუბრობს "სახალხო კრების" ახალგაზრდული ორგანიზაციის ლიდერი, მიმაჩნია, რომ მის გვერდზე უნდა გამოჩნდეს უფროსი კოლეგა "სახალხო კრებიდან", რომელიც ეტყვის: "ახალგაზრდავ, უკაცრავად: "კრება" იმისთვის არ შექმნილა, რომ ხელისუფლება აიღოს ხელში. მას აქვს უფრო მაღალი მიზანი და იგი ერთი საარჩევნო ციკლისთვის არ არის შექმნილი". "სახალხო კრებამ" კეთილი უნდა ინებოს და გამოხატოს ხალხის და არა რომელიმე პოლიტიკური ძალის ნება.