პოლიტიკური პროცესის შედეგი: ჩიხი

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

20 ივლისი, 2009

ივლიანე ხაინდრავა: "შტატებში საქართველოსთან მიმართ დამოკიდებულების გაქანებული კორექცია მიმდინარეობს"
"დასავლეთის მმართველ წრეებში არის ასეთი განცდა: პოლიტიკური პლურალიზმი მომწიფებული საზოგადოების ფუფუნებაა, დემოკრატიის გზაზე ახლადშემდგარი ქვეყნებისთვის კი ეს საფრთხის შემცველია. მათი არგუმენტი ასეთია: არ იციან, რას მოიტანს ეს მრავალფეროვნება, კოალიციური მთავრობა, კოალიციური უმრავლესობა პარლამენტში. მე დასავლეთის ამ თვალსაზრისს არ ვეთანხმები - იმიტომ, რომ გამოდის, რომ ისინი ირიბად უჭერენ მხარს იმ დოქტრინას, რომელსაც ეფუძნება სააკაშვილის წრის იდეოლოგია: თითქოს დემოკრატიული და ლიბერალური საზოგადოების შექმნა შეიძლება არადემოკარტიული, არალიბერალური მეთოდებით.
ბაიდენის ვიზიტი, ჩემი აზრით, უფრო საინტერესოა ოპოზიციისთვის - იმიტომ, რომ ოპოზიცია ან მოახერხებს და კარგად წარმოუჩენს საკუთარ თავს, ან, თუ ვერ მოახერხებს (და ამის ალბათობა, სამწუხაროდ, არსებობს), მაშინ გაგრძელდება სააკაშვილის ნელ-თბილი მხარდაჭერის პოლიტიკა" - "მთელ კვირას" რესპუბლიკელი ივლიანე ხაინდრავა ესაუბრება.
- როგორ დაახასიათებთ პერიოდს, რომლის ათვლის წერტილად ოპოზიციის მიერ 9 აპრილი გამოცხადდა? იყო თუ არა ეს, თქვენი შეფასებით, სააკაშვილის რეჟიმის წინააღმდეგ ბრძოლის ერთი ეტაპი?
- ჩვენ იმთავითვე ვამბობდით: არ უნდა გახდე რაღაც თარიღის მძევალი. მაგრამ შეიძლება ითქვას, რომ 9 აპრილი-26 მაისის მონაკვეთი დამოუკიდებელი საქართველოს პოლიტიკურ ისტორიაში შევიდა, როგორც უპრეცედენტო ეტაპი - აქციების ხანგრძლივობის, მათი მასობრიობის თვალსაზრისით. ორ, ჩემი აზრით, ყველაზე მნიშვნელოვან მომენტს გამოვყოფდი ამ პერიოდის ანალიზისას: პირველი - საკმაოდ ჭრელმა ოპოზიციამ დაადასტურა, რომ სხვადასხვა მიმართულების პოლიტიკურ ძალებს შეუძლიათ ერთმანეთთან თანამშრომლობა, ყოველ შემთხვევაში - ექსტრემალურ ვითარებაში. მეორე მხარე კი ამ პროცესისა იყო მისი გარეგნული იგნორირება ხელისუფლების მხრიდან.
- ოპოზიციის იგნორირებას გულისხმობთ?
- უფრო ვგულისხმობ ქვეყანაში არსებული მწვავე პრობლემებით გამოწვეული საპროტესტო მუხტის იგნორირებას. ოპოზიცია არ იყო იგნორირებული: მის წინააღმდეგ მრავლად იყო პროვოკაციები, ძალადობა, ტერორიც კი. ხელისუფლება ხვდებოდა, რომ მიმდინარეობდა სერიოზული პროცესი, მაგრამ არ იმჩნევდა ამას, თუმცა, იმავდროულად, ცდილობდა მის დასუსტებას.
არ შემიძლია, პატივი არ მივაგო კოლეგა ოპოზიციონერებს, განსაკუთრებით ისეთ ასპექტებში, როგორებიცაა პირადი სიმამაცე, აქციების მშვიდობიანობა და დისციპლინა. რაც შეეხება პოლიტიკურ სიმწიფეს, პროგნოზირების უნარს, დაგეგმვას, ორგანიზაციას, რა თქმა უნდა, იყო უამრავი ხარვეზი, მაგრამ ეს ბუნებრივია - გამომდინარე ზოგადად, ქართული პოლიტიკური სისტემის არსიდან, რომელზეც მე არ ვარ მაღალი აზრის.
ახლა ოპოზიცია იაზრებს, რა მოხდა; რა იყო იმ ეტაპის დადებითი და უარყოფითი მხარეები; რა შეიძლებოდა გაკეთებულიყო უკეთესად; რა არ უნდა გაკეთებულიყო. რას აკეთებს ამ დროს ხელისუფლება? უახლესი საკანონმდებლო ცვლილებების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, როგორც ჩანს, დასკვნებს აკეთებენ და მომავალში მსგავსი რამ რომ არ გამეორდეს, ერთგვარ პრევენციაზე ზრუნავენ. მაგრამ აკეთებენ თუ არა უფრო სიღრმისეულ დასკვნებს და აქვთ თუ არა, საერთოდ, ამის უნარი, თქმა გამიჭირდება.
9 აპრილი-26 მაისის პროცესს აქვს, რა თქმა უნდა, პოლიტიკური შედეგებიც. ეს შედეგები ალბათ გამოიხატება ერთი სიტყვით - ჩიხი.
- ჩიხი რა თვალსაზრისით?
- საშინაო პოლიტიკაში - ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის ურთიერთობის, უფრო სწორად კი - ამ ურთიერთობების არარსებობის თვალსაზრისით. საერთოდ კი, ხელისუფლებამ ჩიხში შეიყვანა ქვეყანა სხვა მიმართულებებითაც: აფხაზებთან და ოსებთან მიმართებით, რუსეთთან მიმართებით. არც საგარეო-პოლიტიკურ ასპარეზზე გვაქვს სახარბიელო მდგომარეობა. თუმცა, ჩიხში ყოფნა იმას არ ნიშნავს, რომ აქტიურად არ უნდა ეძებდე იქიდან გამოსვლის გზებს.
- როგორ ფიქრობთ, შეიქმნა თუ არა ჩიხი ოპოზიციასა და ხელისუფლების მიმართ პროტესტით განწყობილ საზოგადოებას შორის?
- ჩემი აზრით, ჩიხი აქ არ არის, მაგრამ ერთგვარი გაურკვევლობა ჩამოყალიბდა. და ეს ბუნებრივიც არის - იმიტომ, რომ მოსახლეობის საკმაოდ ფართო ფენების მხრიდან, რომლებიც მხარს უჭერდნენ 9 აპრილი-26 მაისის მოძრაობას, ბუნებრივად ისმის კითხვა: "ახლა - რა?" ამ კითხვაზე მკაფიო პასუხი ჯერ არ არის. როდესაც გითხარით, რომ ოპოზიციაში მიმდინარეობს გააზრების პროცესი, პირველ ყოვლისა, ამას ვგულისხმობდი. ალბათ, შემოდგომისთვის ამ კითხვაზე უნდა გაჩნდეს ორი-სამი მეტ-ნაკლებად დამაჯერებელი პასუხი ოპოზიციის სხვადასხვა ჯგუფის მხრიდან.
- ოპოზიციაში ბევრს საუბრობენ იმაზე, რომ ხელისუფლება უკვე ფაქტობრივად აღარ არსებობს; რომ ის მხოლოდ რეპრესიულ მანქანას ეყრდნობა. ეს მხოლოდ ერთგვარად გამამართლებელი არგუმენტი ხომ არ არის ოპოზიციისთვის მისი სისუსტის გადასაფარად?
- მკაფიო პასუხის არარსებობა კითხვაზე - "ახლა - რა?" - დიდხანს ვერ გაგრძელდება. ოპოზიციის მხრიდან შემდგომი საქმიანობის პრიორიტეტული მიმართულებები უნდა გამოიკვეთოს. რაც შეეხება რეპრესიულ მანქანასა და, ზოგადად, მმართველობის სტილს: ყველა ანგარიშგასაწევი რეიტინგისა თუ ავტორიტეტული საერთაშორისო ორგანიზაციის მაჩვენებლებით დასტურდება საქართველოს შემაშფოთებელი უკანდახევა დემოკრატიის გზაზე. სააკაშვილმა საკუთარი ძალაუფლება დააყენა ყველაფერზე მაღლა; ის მზად არის, გამოიყენოს ნებისმიერი მეთოდი ძალაუფლების 2013 წლამდე შესანარჩუნებლად და შესაბამისი ნიადაგის შესაქმნელად, რათა მერე ხელისუფლება თავის რჩეულს გადააბაროს.
- აღნიშნეთ, რომ მოკლე პერიოდში ოპოზიციის სხვადასხვა ნაწილს მოუწევს საზოგადოებისთვის კითხვებზე პასუხის გაცემა. რატომ გადაწყვიტეთ ოპოზიციურმა ძალებმა, სექტემბრიდან ბრძოლის თქვენ-თქვენი გზები აირჩიოთ? რა გახდა ამის საფუძველი?
- ოპოზიცია არ და ვერც იქნება ერთგვაროვანი. შესაბამისად, არ იყო ერთგვაროვანი დამოკიდებულება ზოგიერთი მნიშვნელოვანი საკითხის მიმართ იმ სპექტრში, რომელსაც პირობითად 9 აპრილი-26 მაისის მოძრაობას ვუწოდებთ და ეს არც დამალულა. დასაწყისში ზოგს ჰქონდა ილუზია: 9 აპრილს ძალიან ბევრი ხალხი რომ შეიკრიბება, მალევე ყველაფერი დასრულდებაო. ასეთი პოზიცია ძირითადად ჟღერდებოდა "საკნიდან" და "საკანში" გაშინაურებული პირებისგან. იყო ნაწილი, რომელიც ხელისუფლებასთან ყოველგვარ კონტაქტს პრინციპულად ეწინააღმდეგებოდა; იყო ნაწილი, რომელიც მიიჩნევდა, რომ შეხვედრები და დიალოგი აუცილებელია. იყო კიდევ ორიგინალური პოზიციები.
- მაგალითად?
- მომეჩვენა, რომ ორიგინალობის თვალსაზრისით "ფორუმმა" გამოიჩინა თავი 26 მაისთან დაკავშირებით.
- მაგრამ მათ ახსნეს, რატომაც მიიღეს ასეთი გადაწყვეტილება.
- ახსნეს პოსტფაქტუმ, როცა ახსნა უფრო ადვილია. მე კი არ ვსაყვედურობ; მე ვაფიქსირებ, რომ ასე იყო. 25 მაისს მიღებული გადაწყვეტილება ჩემთვის ერთგვარად უცნაური იყო და ასეთად დარჩა.
იმ სურათის გათვალისწინებით, რაზეც ახლა ვისაუბრე, როგორც ჩანს, ოპოზიციის სხვადასხვა ჯგუფის მიერ მოსახლეობისთვის რამდენიმე მეტ-ნაკლებად განსხვავებული გზა იქნება შეთავაზებული; ვიტოვებ იმედს, რომ ეს გზები იქნება არა ურთიერთგამომრიცხავი, არამედ ურთიერთშემავსებელი. და ერთმანეთის გადაწყვეტილებების პატივისცემის რეჟიმი შენარჩუნდება.
- ზემოთ აღნიშნეთ, ხელისუფლებამ ოპოზიციის დასუსტება სცადაო. მოახერხა თუ არა, თქვენი აზრით?
- გამიჭირდება სხვებზე ლაპარაკი: არ ვარ ჩახედული შიდა სამზარეულოში. მაგრამ ჩვენ, ვფიქრობ, კარგად ჩავაბარეთ ეს გამოცდა. თუ უნდოდათ, რომ ლიბერალური ტიპის პარტიები გამოეცადათ მდგრადობაზე (ბოლო დროს კი ხელისუფლებამ სწორედ "ალიანსი საქართველოსთვის" ამოიღო მიზანში), გამოსცადეს და პასუხიც მიიღეს. ეს ახლახან დავადასტურეთ: რესპუბლიკელებმა - მასშტაბური ყრილობით; ალასანიამ - პოლიტიკური პარტიის პრეზენტაციით (სხვა საქმეა, რომ პრეზენტაციიდან ნამდვილი პარტიის ჩამოყალიბებამდე რთული და გრძელი გზაა). რაც შეეხება სხვებს: ბურჯანაძე იგივეს ლაპარაკობს, რასაც აქამდე ლაპარაკობდა; კონსერვატორებიც იმავე პოზიციაზე არიან; "ფორუმიც" კვლავინდებურად შემართულია... შიდა ორგანიზაციული თვალსაზრისით, დასუსტებას მე ვერ ვხედავ. მოხდა თუ არა დასუსტება პოლიტიკური თვალსაზრისით (რადგანაც ამ პროცესს მყისიერი წარმატება არ მოჰყოლია)? შესაძლებელია, მოხდა. ამას შემოდგომა გვიჩვენებს, თუმცა, იქნება აქტივობის ამოფრქვევები ზაფხულშიც - ბაიდენის ჩამოსვლა (თუმცა, ამ ვიზიტს, ჩემი აზრით, გადაჭარბებული მნიშვნელობა ენიჭება საქართველოში) და აგვისტოს ომის წლისთავი.
- ოპოზიციის ლიდერები ისევ გვარწმუნებენ, რომ საზოგადოებრივი პროტესტი არ გაფანტულა. თქვენი აზრით, ისევ დგას თუ არა ხალხი ოპოზიციის უკან?
- ოპოზიციური განწყობების მიღმა, რა თქმა უნდა, დგას ხალხი. ხელისუფლების მიმართ ნეგატიური დამოკიდებულება, ასე ჩანს, არის ამ ქვეყნის მოქალაქეთა დიდი უმრავლესობის განწყობა. მაგრამ ტრანსფორმირდება თუ არა ხელისუფლების მიმართ ნეგატიური განწყობა ოპოზიციის მიმართ მხარდაჭერაში? აი, აქ პრობლემები ნამდვილად არის. მაგრამ დარწმუნებული ვარ, უახლოეს პერიოდში თუ ჩატარდება თავისუფალი არჩევნები, ჩვენ მივიღებთ მრავალპარტიულ პარლამენტს. იქ კი დაგვჭირდება იმ გამოცდილების გამოყენება, რომელიც კოორდინაციის რეჟიმში საქმიანობით შეიძინა ოპოზიციამ.
- მაგრამ მანამდე უნდა ჩანდეს ხელისუფლების ვადამდელი არჩევნების გზით შეცვლის შესაძლებლობა. ჩანს ეს შესაძლებლობა, თქვენი აზრით? და, მით უფრო, ჩანს სამართლიანი არჩევნების პერსპექტივა?
- ეს არ არის რაციონალური განსჯის სფერო - იმიტომ, რომ ხელისუფლება არ არის რაციონალური. მან "ნე ვიჟუ" გაუკეთა ყველაფერს, რაც ხდებოდა ამ ქვეყანაში. და არა მხოლოდ 2009 წლის 9 აპრილიდან 26 მაისამდე. რაციონალური პასუხების გაცემა კი ირაციონალურ ვითარებაში ძნელია. მე ვფიქრობ (და ვერ ვასაბუთებ ამას), რომ ვერ მიატანს სააკაშვილი 2013 წლამდე.
რაც შეეხება საპარლამენტო არჩევნებს: არ გამოვრიცხავ, რომ დადგება მომენტი, როცა თვითონ სააკაშვილის ინტერესში იქნება ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარება. ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები შეიძლება გახდეს ის თემა, რომელიც წელიწადით, წელიწად-ნახევრით შექმნის ისეთ ვითარებას, როდესაც მისი პრეზიდენტად ყოფნა-არყოფნის საკითხი აღარ იქნება ერთადერთი საკითხი ამ ქვეყანაში.
- უფრო კონკრეტულად, თუ შეიძლება.
- ჯერ ერთი, სააკაშვილს ჯერ კიდევ აქვს პარლამენტის დათხოვნის უფლება, და ვინაიდან ინფანტილიზმი მის პერსონაში ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორია... გქონდეს შესაძლებლობა და არ გამოიყენო - ეს ცოტა უცნაურია მისთვის. გყავდეს ჯარი და არ გამოიყენო? გქონდეს გაზი და რეზინის ტყვიები და არ გაისროლო? ეს ერთი, ძალიან სუბიექტური მომენტია. მაგრამ მე ვერ ვხედავ მისი პოზიციების გაძლიერების შესაძლებლობას ვერც ერთ შემთხვვაში, მათ შორის რეპრესიული მანქანის უფრო ინტენსიურად ამოქმედების შემთხვევაშიც კი. ამ ქვეყნაში ყველას ვერ დაიჭერს და ციხეში ვერ გამოამწყდევს, ხომ? ამიტომ არ გამოვრიცხავ, რომელიმე ეტაპზე მან და მისმა გარემოცვამ მიიჩნიონ, რომ საპარლამენტო არჩევნების თემა შეამცირებს მუხტს, ამ თემაზე გადავა ოპოზიციისა და საზოგადოების ყურადღებაც და ის დრო, რომელიც სჭირდება ჯერ ამ თემის შემოგდებას, ამ თემაზე მსჯელობას, მერე არჩევნების დანიშვნას, საარჩევნო პერიოდს, არჩევნების შემდეგ ქვეყანაში პოლიტიკური ვითარების დალაგებას - ეს მისთვის სწორედ ის დროა, რომელიც გააწელინებს  პრეზიდენტობის პერიოდს.
- თუკი ასეთი ჩანაფიქრი გაჩნდება, იარსებებს თუ არა, თქვენი აზრით, მისი რეალიზების შესაძლებლობა?
- ვფიქრობ, რომ იარსებებს: მოსალოდნელია, რომ საპარლამენტო არჩევნების თემა ერთხმად იქნება მხარდაჭერილი ევროპიდან და შეერთებული შტატებიდან. ხოლო თუ იქნება რაღაც პერსპექტივა, რომ ეს არჩევნები არჩევნებს დაემსგავსოს, ამ პროცესში ჩაებმება პოლიტიკური სპექტრის უმრავლესობა. აქ გადამწყვეტია ერთი საკვანძო საკითხი,  რომელიც განსაზღვრავს, იქნება არჩევნები, თუ კვლავ ფარსი: ეს არის საარჩევნო კომისიების ფორმირების წესი.
- ხელისუფლებამ ისევ ჩამოაგდო სიტყვა მოლაპარაკებების თემაზე. სექტემბრიდან შესაძლოა, ალიანსი მოლაპარაკების მაგიდასთან გნახოთ?
- ალიანსში ის პოლიტიკური ძალები შედიან, რომლებსაც დიალოგი პოლიტიკური პრობლემების მოგვარების საუკეთესო ინსტრუმენტად მიაჩნიათ. მაგრამ ილუზიები, ბუნებრივია, არ გვაქვს. ეს კითხვა უფრო ხელისუფლებას ეკუთვნის: როდესაც ხედავ, რომ ჩიხში ხარ შესული და პერსპექტივაც არ ჩანს, წესით, შენს ინტერესებში უნდა შედიოდეს ხელისუფლების (და პასუხისმგებლობის) გადანაწილება. თუმცა, ვიმეორებ: რაციონალურები ისინი არ არიან.
სულაც არ არის სასიამოვნო, რამდენიმე საათი გაატარო მოლაპარაკების მაგიდასთან და მერე გამოხვიდე და აღიარო, რომ შედეგი არ არის. ამიტომ პოლიტიკოსები ასეთ ნაბიჯებს გაურბიან. თუკი მსგავსი შეხვედრა შედგება, ის წინასწარ უნდა იყოს მომზადებული; მოსინჯული უნდა იყოს თუნდაც ერთი შეხედვით უმნიშვნელო საკითხები, რომლებზეც თანხმობის მიღწევა შესაძლებელია. შემდეგ კი ნაკისრი ვალდებულებები უნდა აღსრულდეს. ეს იმისთვის არის საჭირო, რომ პროცესი სხვა კალაპოტში გადავიყვანოთ. ახლა ორივე მხრიდან მტრის ხატი არის შექმნილი. ჩვენ ეს ვითარება უნდა დავძლიოთ, რადგან ხელისუფლებისა და ოპოზიციის მიერ შექმნილი მტრის ხატები დამანგრევლად მოქმედებს ჩვენს ქვეყანაზე და ამ ქვეყნის მიმართ დამოკიდებულებაზეც. ხშირად ვმონაწილეობ სხვადასხვა საერთაშორისო დონის შეხვედრაში; დრამატულად შეიცვალა დამოკიდებულება საქართველოს მიმართ.
- რა თვალსაზრისით?
- ნეგატიურისკენ. რომ განვაზოგადოთ, განცდა არის ასეთი: ეს პატარა ქვეყანა, რომელიც სადღაც ევროპასა და აზიას შორის მდებარეობს, პრობლემების გენერირების წყაროდ იქცა. და არ უნდათ ეს, ჰყოფნით საკუთარი პრობლემები. დამკვიდრდა გაღიზიანება სააკაშვილის, როგორც არაპროგნოზირებადი, არასანდო პარტნიორის მიმართ. იმავდროულად, მის მიმართ ნეგატიური დამოკიდებულება არ ჩამოყალიბებულა დადებით დამოკიდებულებად ოპოზიციის მიმართ: ოპოზიციის არაერთგვაროვნება მათ აშფოთებთ.
- მაგრამ თქვენ ხომ ამაყობთ ოპოზიციის მრავალფეროვნებით?
- მე ეს ნორმალური მგონია. ლიბერალები ზოგადად, პლურალიზმს ვუჭერთ მხარს, მათ შორის - პოლიტიკურს. მაგრამ დასავლეთში არ იციან, რას უნდა ელოდონ ამ ქვეყნისგან იმ შემთხვევაში, თუკი ერთ ცუდ სააკაშვილს შეცვლის რამდენიმე განსხვავებული ლიდერი თუ პარტია: განსხვავებული იდეოლოგიით, რიტორიკით, წარსულით. პრაგმატული თვალსაზრისით, მათი მესმის. მათ არ უნდათ, რომ ერთი არაპროგნოზირებადობა მეორე არაპროგნოზირებადობამ შეცვალოს. დასავლეთის მმართველ წრეებში არის ასეთი განცდა: პოლიტიკური პლურალიზმი მომწიფებული საზოგადოების ფუფუნებაა, დემოკრატიის გზაზე ახლადშემდგარი ქვეყნებისთვის კი ეს საფრთხის შემცველია. მათი არგუმენტი ასეთია: არ იციან, რას მოიტანს ეს მრავალფეროვნება, კოალიციური მთავრობა, კოალიციური უმრავლესობა პარლამენტში. მე დასავლეთის ამ თვალსაზრისს არ ვეთანხმები - იმიტომ, რომ გამოდის, რომ ისინი ირიბად უჭერენ მხარს იმ დოქტრინას, რომელსაც ეფუძნება სააკაშვილის წრის იდეოლოგია: თითქოს დემოკრატიული და ლიბერალური საზოგადოების შექმნა შეიძლება არადემოკარტიული, არალიბერალური მეთოდებით.
- გავიხსენებ ალიანსის მიერ გაცხადებულ არჩევანს რეჟიმის შეცვლისთვის ბრძოლაში: საპროტესტო აქციები, მოლაპარაკებები, დასავლეთის ზეწოლა. თქვენ აღნიშნეთ, რომ არ ეთანხმებით დასავლეთის პოზიციას. თუ ასეა, იმ არგუმენტების გათვალისწინებით, რაზეც ახლა ისაუბრეთ, დასავლეთის მხარდაჭერის იმედს რა გაძლევთ?
- ჯერ ერთი, ყოველთვის ვამბობდი და ახლაც გავიმეორებ: ამ ქვეყნის ბედი მისი მოქალაქეების გადასაწყვეტია. რაც შეეხება დასავლეთს, არც იგია ერთგვაროვანი: ევროპელები საკუთარ თავს "რბილ ძალას" უწოდებენ. ამდენად, ევროპის მხრიდან არ შეიძლება იყოს უხეში ზეწოლა. ამერიკას კი განსხვავებული - სუპერსახელმწიფოს ფილოსოფია აქვს. ის პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად ინსტრუმენტების ფართო სპექტრს, მათ შორის - ძალადობრივ ინსტრუმენტსაც იყენებს. ნუ დავხუჭავთ თვალს: სერბეთიც დაბომბეს, ერაყშიც მეორედ განახორციელეს ინტერვენცია და ავღანეთშიც სამხედრო ძალას მიმართეს.
შეერთებულ შტატებში როგორც უნდა განსხვავდებოდეს ერთი პრეზიდენტი მეორისგან, როგორც უნდა აკრიტიკებდნენ ისინი ერთმანეთს და როგორც უნდა ეჯახებოდეს ორი პარტია საარჩევნო კამპანიის დროს, წინამორბედის საქმიანობისთვის ხაზის ერთბაშად გადასმა არ არის მიღებული. გარკვეული მემკვიდრეობითობა პოლიტიკაში გრძელდება. ვნახეთ, რომ ობამას სერიოზული კორექტივები შეაქვს ერაყთან დაკავშირებით, მაგრამ აღრმავებს ხაზს ავღანეთში. ჩემი აზრით, წლების განმავლობაში ერთადერთი იყო ვაშინგტონი, რომელსაც სააკაშვილის ქმედებებში სერიოზული კორექტივების შეტანა შეეძლო. ბრიუსელს ეს არ შეეძლო: სააკაშვილს ევროპელთა დახვეწილი დიპლომატიური ენა არ ესმის. მაგრამ ბუშის ადმინისტრაციისთვის "ვარდების რევოლუციის" პროექტი იყო ლამის ერთადერთი საგარეო პოლიტიკური პროექტი, რომელიც შეიძლებოდა წარმოჩენილიყო, როგორც წარმატება. ამიტომ ის ამას ჩაეჭიდა, და გარკვეულწილად, საკუთარი ნაჩქარევი ავანსების მძევალი გახდა. რა თქმა უნდა, 2007 წლის ნოემბერი განგაშის ზარი იყო ვაშინგტონშიც. და ვფიქრობ, იმ პერიოდში სწორედ ვაშინგტონმა გადაარჩინა სიცოცხლეები თბილისში. არ მგონია, მხოლოდ "იმედის" დარბევით უნდა დასრულებულიყო 7 ნოემბერი; მაშინ პოლიტიკური ოპოზიციის დარბევაც იგეგმებოდა.
- გქონდათ ამაზე ინფორმაცია?
- დიახ, მათ შორის - ვაშინგტონიდან. საბედნიეროდ, ხოცვა-ჟლეტაზე ხელი ააღებინეს. საბოლოო ჯამში კი, ბევრ კარგ საქმესთან ერთად, მაინც დათვური სამსახური გაუწიეს სააკაშვილსაც და საქართველოსაც. ობამა სხვა სტილით იწყებს პრეზიდენტობას. მოდის გზავნილები ურთიერთობის საფუძვლების გადახედვის თაობაზე: საქართველოს ექნება ინსტიტუციონალური და არა პერსონიფიცირებული მხარდაჭერა. ეს კი ლიტონი სიტყვები არ უნდა იყოს: შტატებში საქართველოსთან მიმართ დამოკიდებულების გაქანებული კორექცია მიმდინარეობს.
- ერთი მხრივ ამბობთ, რომ შტატების პოლიტიკაში საქართველოსთან მიმართებით გაქანებული კორექცია მიმდინარეობს, მეორე მხრივ კი ამბობთ, რომ ბაიდენის ჩამოსვლას გადაჭარბებული მნიშვნელობა არ უნდა ენიჭებოდეს. თუ ასეა, კორექციაში რა უნდა ვიგულისხმოთ?
- ბაიდენის ვიზიტი, ერთი მხრივ, იმის დასტურია, რომ ვაშინგტონის ახალი ადინისტრაციის თვალსაწიერში საქართველო რჩება. მეორე მხრივ, დარწმუნებული ვარ, საქართველოს ხელისუფლებას აუხსნიან (იმედია, მარტივად - მათთვის გასაგები ენით), რომ ვითარება შეიცვალა. ანუ, მოწოდება იქნება მეტი პასუხისმგებლობისკენ, ნაკლები ინფანტილიზმისკენ. არ ვიცი ოღონდ, ამ გზავნილს სააკაშვილი ადეკვატურად გაიგებს თუ არა - შარშან ამ დროს მან არც ერთ გზავნილს ყური არ ათხოვა, ან ათხოვა იმ ერთადერთს, რომლის გაგონებაც სურდა.
ბაიდენის ვიზიტი, ჩემი აზრით, უფრო საინტერესოა ოპოზიციისთვის - იმიტომ, რომ ოპოზიცია ან მოახერხებს და კარგად წარმოუჩენს საკუთარ თავს, ან, თუ ვერ მოახერხებს (და ამის ალბათობა, სამწუხაროდ, არსებობს), მაშინ გაგრძელდება სააკაშვილის ნელ-თბილი მხარდაჭერის პოლიტიკა: როდესაც სააკაშვილის ვადამდე გადადგომას, ან მით უფრო - გადაყენებას აშშ გაგებით არ მოეკიდება. თუმცა, იქ კმაყოფილებით შეხვდებიან ცნობას საქართველოში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების შესახებ. ჩემი აზრით, ასეთია რეალური ჩარჩოები.