ჩვენი ლიბანიზებული ქვეყნის სინამდვილე

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

27 ივლისი, 2009

 "ჩვენ ვიძახდით: "ერთი სტადიონი ხალხი - აფხაზები". მერე ჩვენ დაგვჭირდა სტადიონებზე შეკრება - რომ გვეჩვენებინა, რამდენი ვართ"...
"სახელმწიფოს კულტი დამთავრდა მაშინ, როდესაც მოვიდა ერთი უბრალო ხუროს შვილი და თქვა, რომ ყველაფერი არის ადამიანი. ყველაფერი პირველი ქეისიდან დაიწყო - როდესაც საუკეთესო სამართალმა, რომის სამართალმა ადამიანი ვერ დაინახა და უდანაშაულო ადამიანი დასაჯა. თუ ადამიანი და მისი უფლებები კონკრეტულ რეჟიმში არანაირად არ მოიაზრება, ის, უბრალოდ, ვერაფრით გასტანს.
...რეალურად, საქართველოში არის დაფარული სამოქალაქო ომი. მისი ამოფრქვევა არ ხერხდება - იმიტომ, რომ ვაშინგტონს ზემოდან დაფარებული აქვს საცობი..." - "მთელ კვირას" ფილოსოფოსი ზაზა შათირიშვილი ესაუბრება.
რეჟიმი - აჯაფსანდალი ანუ პოსტმოდერნი?
- ახლა გვაქვს რეჟიმი... რაღაც... ავტოკრატიული, ტოტალიტარული ელემენტებით, ცოტა - ქაოსი, ცოტა - დემოკრატიის ნიშნები, ნაციზმი, ლიბერალიზმი: ყველაფერი. აჯაფსანდალია. ანუ, რასაც პოსტმოდერნიზმს უწოდებენ. სააკაშვილში ასახულია თანამედროვე სამყაროში არსებული ყველა ტენდენცია. ეს ყველაფერი არის აი, ამ ლიბანიზებული ქვეყნის ორ მესამედში, რომელიც ვაშინგტონის პროტექტორატის ქვეშ იმყოფება. ვიღაცისთვის ეს ტრაგიკულია; ვიღაცისთვის - კომიკური; ვიღაცისთვის ტრაგიკომიკურია; ვიღაცისთვის კი არის ძალიან მნიშვნელოვანი ქეისი.
მართვის ახალი სტილი: დარბევა ისე კი არა, ასე
ახლა აქ მეფე მაინც, რაღაცნაირად, მეფობს: ის არის "აჩრდილიღა წარსულის და ლანდი მომავალისა". მაგრამ ვერ მართავს უშუალო ძალადობის ძველი მეთოდებით: "ის სახლი დავანგრიოთ" და ა.შ. ეს იყო მისი მმართველობის სტილი, ხომ? ასე ვეღარ იქცევა. მიტინგი არ დაარბია. ღამით ხალხს ესხმოდა. ხომ არის პრინციპული განსხვავება? ისინი ხომ დარწმუნებულები არიან, რომ სწორად მოიქცნენ 7 ნოემბერს; "ფორმა არ ვარგოდა"! "ფორმა არ ვარგოდაში" რა იგულისხმება, იცით? ასე კი არ უნდა გაეკეთებინათ - ხალხის თვალწინ, არამედ ნელ-ნელა, ჩუმად, ღამით...
*     *     *
არსებობს ორი ძალზე საინტერესო ქეისი, რომელიც აღწერილია "საქმე მოციქულთაში": ისინი ქრისტესა და პავლე მოციქულს უკავშირდება. ერთხელ, როდესაც რომის ერთ-ერთ პროვინციაში პავლე მოციქული დაიჭირეს და ბორკილი დაადეს შფოთის შემოტანის მოტივით, მან თქვა, რომ ის რომის მოქალაქე იყო და კეისრის სასამართლოს ითხოვდა. და მას ბორკილი ახსნეს, გემში ჩასვეს და ორი თვის განმავლობაში მიჰყავდათ, რათა კეისრის სასამართლოზე წარდგენილიყო. ეს ხდებოდა პირველ საუკუნეში! ეს ქეისი არის სწორედ ის საყრდენი, რაზეც დღემდე დგას სამართალი.
მეორე, ანუ რეალურად - პირველი ქეისი კი, როგორც გითხარით, ქრისტეს უკავშირდება: იუდეაში გარკეული კოლიზია წარმოიშვა და ქრისტე დაიჭირეს. პროვინცია აჯანყებებისკენ იყო მიდრეკილი და იმისთვის, რომ პოლიტიკური ვითარება კიდევ უფრო არ გართულებულიყო, რომის პროკურატორმა ჩათვალა: კარგი, დაისაჯოს ეს ერთი უდანაშაულო ადამიანი, ოღონდ ბუნტი გაჩერდეს. უდანაშაულო იესო დასაჯეს. ის მოქალაქე არ იყო. ანუ მას უფლებები არ ჰქონდა.
ჩვენთან, საქართველოშიც მოაღწია ამ პრობლემამ: რას აქვს ფუნდამენტური მნიშვნელობა და რას ნიშნავს ადამიანის უფლებები. სამწუხაროდ, ჩვენთან ითვლება, რომ სახელმწიფო არის ყველაზე მნიშვნელოვანი. მიმაჩნია, რომ ყველაზე ფუნდამენტური არის ადამიანი. რომის იმპერიაში ვერ გადაილახა დაპირისპირება ადამიანსა და მოქალაქეს შორის: ყველა ადამიანს არ მიანიჭეს მოქალაქეობა. და იესოს - უდანაშაულო ადამიანის დასჯამ, საბოლოოდ, რომის იმპერია დაანგრია. ასევე, უდანაშაულო ადამიანის მოკვლამ დაანგრია სააკაშვილის რეფორმები. გირგვლიანს ვგულისხმობ. ეს ორი შემთხვევა, რა თქმა უნდა, არათანაბარზომადია, მაგრამ თვითონ ქრისტე ამბობს: ვინც არის მშიერი, მწყურვალი, უდანაშაულოდ დასჯილი, ის ვარ მე. "დიდთა ხეთა მოერევის, მცირე დაწვავს ნაპერწკალი". როგორც ის დიდი იმპერია დაანგრია ამ, ერთი შეხედვით პატარა ქეისმა, გირგვლიანის ამ ქეისმაც შეიწირა ყველაფერი: ყველა წამოწყებული საქმე - იმიტომ, რომ ფუნდამენტი ადამიანია.
სახელმწიფო, რომელიც წავა ადამიანის წინააღმდეგ, დაინგრევა. საბჭოთა კავშირში ყველაფერი დაიწყო ვითომ ადამიანის უფლებებით და მშრომელის უფლებებით. და შემდეგ მშრომელის უფლებები ისე დაუპირისპირდა ადამიანის უფლებებს, რომ ამ სიყალბემ ყველაფერი დაანგრია. ამისგან დაცული არავინ არის. ბუშის რვაწლიანი საქმე გუანტანამომ დაანგრია. ფაქტობრივად, აღმოჩნდა, რომ შეიძლება 37 წელი ყველგან მოხდეს (სხვადასხვა ფორმით, რა თქმა უნდა) - იმიტომ, რომ ადამიანი არის ფუნდამენტი.
სახელმწიფოს კულტი დამთავრდა მაშინ, როდესაც მოვიდა ერთი უბრალო ხუროს შვილი და თქვა, რომ ყველაფერი არის ადამიანი. ყველაფერი პირველი ქეისიდან დაიწყო - როცა საუკეთესო სამართალმა, რომის სამართალმა ადამიანი ვერ დაინახა და უდანაშაულო ადამიანი დასაჯა. თუ ადამიანი და მისი უფლებები კონკრეტულ რეჟიმში არანაირად არ მოიაზრება, ის, უბრალოდ, ვერაფრით გასტანს.
- საქართველოში ხელისუფლების ოპონენტები ამბობენ, რომ რეპრესიული მანქანა დიდხანს ვერ იმუშავებს. არსებობს სხვა ვარაუდიც: რომ შეიძლება, ამ პირობებს ხალხი შეეგუოს და დიქტატურა ჩამოყალიბდეს. თქვენი დაკვირვებით, ჩვენს ქვეყანაში რა ტიპის რეჟიმი ყალიბდება?
- მიმაჩნია, რომ კერძო მაგალითები წყვეტს ყველაფერს. ძალიან დიდი საქმე იყო თითქოს, როცა საბჭოთა რეჟიმს თაობები აშენებდნენ. დღეს კი ჩვენ მას ჩამოქცეული კარკასების სახით ვხედავთ. ახლა ეს ბაცილები, როგორც შავი ჭირის ბაცილები, თითოეულ ადამიანშია. და ისეთ ადგილზე შეიძლება დაიწყოს 37 წელი, სადაც არ ველოდებით. მაგალითად, გუანტანამო ჩემთვის 37 წლის რაღაცნაირი გამეორებაა. საიდან ამერიკაში, არა? ასეა: თუ ადამიანი ხელიდან გაგვისხლტება, ერთმა აბუ ზუბაიდამ, და ერთმა გირგვლიანმა შეიძლება წლების წინ დაწყებული საქმეები გაანადგუროს.
რაც შეეხება დიქტატურის შესაძლებლობას: არავინ არაფრისგან არის დაზღვეული. მე, უბრალოდ, ჭეშმარიტების რესურსს ვერ ვხედავ. დიქტატურას ხომ სჭირდება გარკვეული შინაგანი ჭეშმარიტება, რომ მე დიდ საქმეს ვაკეთებ? ჯერ კიდევ დღევანდელ, არსებულ ხელისუფლებას ამის რესურსი არ აქვს.
- და როგორი რეჟიმისთვის არსებობს რესურსი, თქვენი დაკვირვებით?
- რესურსი რეჟიმის ეტაპობრივი ჩანაცვლების - ასე ვთქვათ, ნახევრადდემოკრატიისკენ. დღეს ხელისუფლება საკმაოდ სუსტია. ალბათ, რაღაცნაირად, ძლიერი არის პოლიცია. მაგრამ კიდევ უფრო ძლიერი პოლიცია ჰყავდა ფუშეს, კიდევ უფრო ძლიერი - სტალინს. უშიშროებაც ძალიან ძლიერი ჰყავდა და მგონი, ვანო მერაბიშვილს არც დაესიზმრება, ისეთი ძლიერი! და, სხვათა შორის, ლეგიტიმაციაც ძალიან სერიოზული ჰქონდა... ამ ხელისუფლებას მოუწევს, ნელ-ნელა მოუწევს, თანდათან შეიცვალოს.
- რა ფაქტორების გათვალისწინებით?
- არის ძალიან სერიოზული გარე ფაქტორი - ვაშინგტონის. ბაიდენის გამოსვლაში პირდაპირ იყო ყველაფერზე ნათქვამი: დემოკრატიაზე, პრესაზე, ბალანსზე, პარლამენტზე, პრეზიდენტზე და ა.შ. სამარისებური სიჩუმე იყო, მგონი, ყველაზე კარგი ტაში.
- მაგრამ პოლიტიკოსებმა ხელისუფლებიდან და ოპოზიციიდან მისი მესიჯების სხვადასხვა აქცენტით ინტერპრეტირება მოახდინეს.
- კი, ბატონო, ვიღაც ასე გაიგებს, ვიღაც - ისე, მაგრამ რაღაცის გაკეთება ორივე მხარეს მოუწევს. ოპოზიციას მოუწევს დალაპარაკება; ხელისუფლებას - დათმობა. ქუჩის რადიკალიზაცია ალბათ ნაკლები იქნება, და მეტი იქნება დათმობები.
- დათმობები შტატების ინსტრუქტაჟის მიხედვით?
-  გვინდა თუ არა, ჩვენ ამ სიტუაციაში ვართ. კი, ამერიკა ცდილობს, რომ ჩვენი პრესტიჟი არ შეილახოს და ამბობენ, რომ არ ერევიან ჩვენს შიდა საქმეებში... რეალურად კი სხვა სიტუაციაა: რა თქმა უნდა, არსებობს გარკვეული ტიპის მითითებები. ამ ეტაპზე ამ ყველაფერს, ჩემი აზრით, მხოლოდ პოზიტიური მნიშვნელობა აქვს.
- რა თვალსაზრისით?
- მიმაჩნია, რომ კარგია, რომ არსებობს ვიღაც, სერიოზული ძალა, რომელიც მიუთითებს ერთსაც, მეორესაც და მესამე მხარესაც, რომ რაღაცები უნდა გააკეთოს. როდესაც ხელისუფლებას რაღაცები არ ესმის, კარგია, რომ ვიღაც გააგებინებს; თანაც ისეთი, რომელზეც ის დამოკიდებულია. ასევე, ვგულისხმობ ოპოზიციასაც.
- მაგრამ აქ ერთი საინტერესო მომენტია: ოპოზიციონერი პოლიტიკოსები ხაზგასმით აცხადებენ, რომ ამ ქვეყნის ბედს წყვეტს ქართველი ხალხი. ეს ხალხისთვის თვალში ნაცრის შეყრა არ არის?
- არა. ორი მხარეა: არის ვაშინგტონი, და არის ქართველი ხალხი. რა თქმა უნდა, ხალხი, როგორც ძალაუფლების წყარო. ერთი დეპუტატი ამბობდა უმრავლესობიდან, - ხალხმა რა უნდა გაარკვიოს, მას კონსტიტუციის რა ესმისო. თანაც, კონსტიტუციაში წერია, რომ ძალაუფლების წყარო არის ხალხი... ეს ძალიან საინტერესოა...
- ვისზე საუბრობთ?
- რატომ უნდა მივანიჭოთ მნიშვნელობა იმას, რისი სახელიც არის ლეგიონი? მოდით, ვთქვათ მთავარი. ხელისუფლება რაღაცებს ვერ ამბობს ბოლომდე. და რეალურად, სურათი ასეთია: ხალხი მისთვის არის ქსენოფობი, "გენეტიკურად მართლმადიდებელი" - გამოშტერებული, ასე ვთქვათ; ბნელი. ამ შემთხვევაში ხელისუფლება მართალია - იმიტომ, რომ "გენეტიკური მართლმადიდებლობა" მართლაც სიბნელეა. ქრისტიანებად არ იბადებიან. ქრისტიანები ხდებიან.
მაგრამ პრობლემა იცით, რა არის? როდესაც ვლაპარაკობთ ხალხზე, როგორც ძალაუფლების წყაროზე, ვსაუბრობთ ნაციაზე. ნაციაში ამ შემთხვევაში იგულისხმება მთელი ხალხი, რომელიც ცხოვრობს ამ ტერიტორიაზე. ამ შემთხვევაში ხალხი, გარკვეული აზრით, მართლაც მეტაფიზიკური სუბიექტია. ის არ არის სტატისტიკური სუბიექტი. თავის თავს ის ადგენს მთელი რიგი ინსტიტუციების მეშვეობით. ამ აზრით, ქართველი ხალხი ჯერ ბოლომდე არ არის ჩამოყალიბებული. ამიტომ არის პრობლემა. კანონი სინამდვილეში არსებობს კანონის დაწერამდე, და თუ არ არსებობს, ვიღებთ იმას, რაც ახლა გვაქვს. რა თქმა უნდა, როდესაც შენ ხარ ელიტა და ამბობ, რომ შენ ფლობ ჭეშმარიტებას; რომ ხალხზე მაღლა დგახარ და ეს ხალხი უნდა შეცვალო, ამის განხორციელების გზაზე, ძალადობის გარდა, სხვა მეთოდი არ არსებობს. აქედან რა გამომდინარეობს? ის, რომ ხუთ თუ სამოცდაათ წელიწადში ეს ყველაფერი მარცხით მთავრდება. იმიტომ, რომ კანონის მიღწევა შეიძლება მხოლოდ კანონისეული საშუალებებით.
ხოლო თავად ხელისუფლება ბნელია, როდესაც საკუთარ ხალხს ყუმბარებით ელაპარაკება - მაგალითად, ოსებს, აფხაზებს. დეკლარაციის დონეზე ხარ პროგრესული, მაგრამ ქმედების დონეზე ებრძვი საკუთარ ხალხს და ხოცავ მას! აფხაზ ერთან მიმართებით კიდევ განსაკუთრებული მომენტია - ეს მისი ტერიტორიაა - ქართველებთან ერთად, ცხადია; მაგრამ მას სხვა ტერიტორია არ აქვს. და როგორც ნაირა გელაშვილმა აბსოლუტურად ზუსტად შენიშნა, სწორედ ამიტომ მოიგო ომი აფხაზმა. იმიტომ, რომ ქართველს ჰქონდა გამოსაქცევი, მას კი გასაქცევი არსად ჰქონდა. მეტაფიზიკური მნიშვნელობით, მან მოიგო ეს ომი. ანდა, ჩვენ ის უნდა ამოგვეწყვიტა. ან - უნდა გაგვეძევებინა.
- მეტაფიზიკური გაგებით ომის მოგებაში რას გულისხმობთ? ის გადარჩა?
- რაღაც ეტაზე გადარჩა. მე არ ვიცი, რა ელის მას მომავალში. შეიძლება მას ელის ასიმილირება. მაგრამ იმ ეტაპზე, როდესაც მას გენოციდი ემუქრებოდა, ის გადარჩა. და, სხვათა შორის, ეს გენოციდი დაიწყო ზვიად გამსახურდიამ - როდესაც თქვა, რომ აფხაზი ერი ბუნებაში არ არსებობს.
ახლა ჩვენ ვართ გარკვეულ ისტორიულ სიტუაციაში: ქართველი ხალხი ბოლომდე ჩამოყალიბებული არ არის; ახლა ხდება მისი ჩამოყალიბება. იქმნება სამოქალაქო საზოგადოება - ჰეგელისეული გაგებით და არა ენჯეოშნიკური გაგებით; მაგრამ ამავე დროს, არსებობს ისტორიული რეალიები; არსებობს ე.წ. საგარეო ფაქტორი, არსებობს რუსეთი, ამერიკა... მოხდა ჩვენი ქვეყნის ლიბანიზაცია: საქართველოს ერთი მესამედი რუსეთის პროტექტორატია; ორი მესამედი არის ვაშინგტონის პროტექტორატი. და არ არსებობს პასუხი კითხვაზე, როგორ წარმოგვიდგენია: როგორ უნდა მონაწილეობდეს აფხაზი ზოგად ქართულ ნაციონალურ პროექტში.
- და ჩანს, სად არის ქართველის ადგილი, საქართველოს მოქალაქის ადგილი ამ პროექტში?
- სწორედ აქედან გამომდინარე, საქართველოს მოქალაქის ადგილიც არ ჩანს. ამიტომ გვრჩება: ძლიერი სახელმწიფო, პოლიცია, საქართველო, როგორც ტერიტორია, რომელიც უნდა მოხვდეს ნატო-ში და მერე ის გაგვაკეთებინებს ყველაფერს... ეს იყო ამ ელიტის ყველაზე დიდი შეცდომა: არავინ არაფერს არ გასწავლის. ჩამოგაყალიბებს და რაღაცას გაგაკეთებინებს მხოლოდ მწარე რეალობა. გერმანელი ერი ბოლოს ტერიტორიების დაკარგვის შედეგად ჩამოყალიბდა. იმედი მაქვს, რომ ქართველი ერიც, ბოლოს და ბოლოს, ჩამოყალიბდება ტერიტორიების დაკარგვის შედეგად.
ჩვენ ან უნდა გავიაზროთ ქართული ნაციონალური პროექტი აფხაზებთან ერთად, ან - აფხაზების გარეშე. აი, ეს არჩევანია. სანამ ეს არჩევანი არ გაკეთდება, ქართველი ერი არ ჩამოყალიბდება. დღეს ვართ ასე: რა არის აფხაზი? ტერიტორია? ადამიანები არიან, ხალხია, თუ?...
ნაცია თავად არის დემოკრატია. ჩვენ იმიტომაც არ გვაქვს დემოკრატია და იმიტომ წავედით, ასე ვთქვათ, სახელმწიფოსკენ, რომ აი, ეს არ გვესმის. და სახელმწიფო, რომელიც შენ გააჩინე, აღმოჩნდა ისეთივე მონსტრი, როგორც საბჭოთა კავშირი, რომელმაც დაგანახა თავისი საშინელი სახე. რატომ? იმიტომ, რომ ამ  სახელმწიფოში აფხაზი არ იყო მოაზრებული, ამდენად - არც ქართველი. ამდენად - არც ქრისტიანი, არც ბაპტისტი, არც იეღოველი და არც არავინ. იმიტომ, რომ აფხაზი აღარ იყო უკვე. აღარ იყო სახელმწიფო, სადაც შესაძლებელი იყო დიალოგი. და გავაჩინეთ ეს მონსტრი. ეს ყველას პრობლემაა, არამარტო სააკაშვილის. ხალხიც ქსენოფობიურია და ელიტაც. აფხაზს ვერავინ ხედავს. ყველა ნაცია ევროპაში თუ ჩამოყალიბდა, ამ გზით ჩამოყალიბდა: საშინელი სისხლისღვრის შედეგად. საფრანგეთის რევოლუციის მაგალითი გაიხსენეთ: ფრანგმა ხალხმა საკუთარ თავს მოუწყო გენოციდი ვანდეას სახით. ასევე, არსებობს ესპანური სამოქალაქო ომის მაგალითი. გერმანელი ხალხის ჩამოყალიბებას ექვსი მილიონი ებრაელი შეეწირა. და დღემდე გერმანული თანამედროვე იდენტობა დგას აი, ამ ტრავმაზე. შეიძლება, ასე უნდა ვიყოთ ჩვენც: ავაშენოთ აფხაზურ ტრავმაზე ჩვენი სახელმწიფო, როგორც დამნაშავეებმა - იმიტომ, რომ ჩვენ მეტი მოგვეკითხებოდა, როგორც ხალხს, რომელიც მეტია რაოდენობრივად. ის კი უმცირესობაა. ჩვენ ვიძახდით: "ერთი სტადიონი ხალხი". ეს ის სტადიონია, რომელიც პინოჩეტმა გაწყვიტა, სხვათა შორის, ჩილეში, და რომელიც არის ჩვენი ელიტის იდეალი. ერთი სტადიონი ხალხი - აფხაზები... მერე ჩვენ დაგვჭირდა სტადიონებზე შეკრება - რომ გვეჩვენებინა, რამდენი ვართ...
- ბოლო დროს ბევრი შენიშნავს, რომ უკანასკნელი სამი თვის განმავლობაში ჩვენს ქვეყანაში მიმდინარე პროცესები მნიშვნელოვანი პერიოდი იყო გამოცდილების თვალსაზრისით: დაფიქრებისთვის, პრობლემური საკითხების გააზრებისთვის. საინტერესოა თქვენი შეფასება: რა მოხდა ამ პერიოდში?
- მოხდა არსებული ხელისუფლების სრული დემითოლოგიზაცია...
- მაგრამ საკნები დაშლილია და ეს ხელისუფლებაც ქვეყნის სათავეშია.
- დიახ, საკან-გალიებიც დაშლილია... სხვათა შორის, "გალია" და "საკანი" იგივეა, რაც ბრძოლა სახელებისთვის. ჩვენ ვამბობთ: "სოხუმი", აფხაზები ამბობენ: "სუხუმ". დაახლოებით ასეთი რამ არის. და, სხვათა შორის, ეს სამოქალაქო ომის სიტუაციაზე მიუთითებს. რეალურად, საქართველოში არის დაფარული სამოქალაქო ომი. მისი ამოფრქვევა არ ხერხდება - იმიტომ, რომ ვაშინგტონს ზემოდან დაფარებული აქვს საცობი. მაგრამ შეიძლება შიგნიდან გასკდეს - თუ გაზს არ გამოვუშვებთ.
- ვაშინგტონს - რატომ?
- იმიტომ, რომ მას აქვს გარკვეული პასუხისმგებლობა თავისი სტრატეგიული პარტნიორის მიმართ - რომელიც მან შეაიარაღა. ვინც იხდის, მას აქვს პასუხისმგებლობა. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ იმ აქციების პერიოდმა ბევრს დაუკარგა დასავლეთის რწმენა, ამერიკის რწმენა... ეს ძალიან კარგია. ადამიანი უნდა გათავისუფლდეს ილუზიებისგან. არავინ არის იდეალური. ყველას თავისი ინტერესები აქვს.
- თუმცა, ალბათ ნიშანდობლივია, რომ ბაიდენს არასაპარლამენტო ოპოზიციიდან შეხვდნენ ბურჯანაძე, ალასანია და გაჩეჩილაძე. ამაზე რას იტყვით?
- არსებობს სამი ლიდერი: პირველი - რეალური რეიტინგული ლიდერი - გაჩეჩილაძე; მეორე (ანუ პირველი) ლიდერი - ალასანია, რომელიც არის მომავლის ლიდერი, ანუ კარგი მიშა (ამას კარგი მნიშვნელობით ვამბობ); და მესამე - ბურჯანაძე, როგორც შეუმდგარი მიშა. სხვაგვარად ასე შეიძლება ჩამოვაყალიბოთ: ჩავარდნილი ამერიკული პროექტი (ბურჯანაძე), მომავალი ამერიკული პროექტი (ალასანია) და ქართული პროექტი (გაჩეჩილაძე). გაჩეჩილაძე, ასე ვთქვათ, უფრო მორალური ფიგურაა: მისი რეიტინგი ეფუძნება იმას, რომ მას არ უნდა პრეზიდენტობა. ანუ ის ამას თავისთვის არ აკეთებს.
- ამას რა საფუძველზე ამტკიცებთ? ბურჯანაძეც ამბობს, რომ ახლა პრეზიდენტობის თემაზე საუბარი ნაადრევია.
- გაჩეჩილაძეს არ აქვს დისკურსი. და მან ეს იცის. ხოლო ბურჯანაძეს და ალასანიას აქვთ დისკურსი: ანუ აქვთ დასავლური მეტყველება და იმიჯი. გაჩეჩილაძე, გარკვეული აზრით, არის უძრავი წერტილი, რომლის გარშემოც რაღაც ფიგურები ლაგდება. ათვლის წერტილივით არის: ის ყველაფერს აკეთებს არა თავისთვის, არამედ სხვისთვის. მე იმას კი არ ვამბობ, თუ რა ხდება სინამდვილეში; მე ვამბობ, როგორია პოზიციონირება (რას ლაპარაკობს და როგორ ხდება ამის აღქმა). ალასანია და ბურჯანაძე მოიაზრება ამ ათვლის წერტილის გარშემო - როგორც მზის გარშემო ორი პლანეტა: მარსი და ვენერა. თუმცა, ალასანია მარსი ნაკლებად არის... ალბათ - მერკური. მერკური და ვენერა. მერკური: ჭკუა და მოხერხებულობა, და ვენერა - თავისი ყველაფრით. მე ვსაუბრობ არა უშუალოდ მათზე, არამედ მათ ხატებზე, როგორიც არის საზოგადოებაში. ორივე არის დასავლური. თან, ორივე არის ყოფილი ნომენკლატურა. ეს გარკვეული რესურსია. თანაც, ალასანიას შემთხვევაში ამას ემატება ქართულ-კავკასიური მენტალობისთვის მნიშვნელოვანი მომენტი: ის უიარაღოდ შევიდა გილაევთან, და ელაპარაკება იმ ხალხს, რომელმაც მამა მოუკლა. ეს არის გარკვეული ტიპის იმიჯი, რომელიც მისაღებია როგორც ქართველებისთვის, ისე ამერიკელებისთვის. ის ამერიკელებისთვის გასაგებ ენაზე ლაპარაკობს.
ბურჯანაძეს რაც შეეხება: მას აქვს, მაგალითად, პოლიტიკოსისთვის ისეთი მნიშვნელოვანი თვისება, როგორიც არის პიროვნული სიმამაცე. სააკაშვილი სხვანაირად რომ მოქცეულიყო გორში, შეიძლება, ხალხს ყველაფერი ეპატიებინა - ისევე, როგორც არავინ არაფერი უთხრა შევარდნაძეს, როდესაც სოხუმიდან ჩამოვიდა. რატომ?
- სხვათა შორის, რამდენიმე დღის წინ, როდესაც სააკაშვილი ვიცე-პრეზიდენტ ბაიდენთან ერთად დევნილ ბავშვებს ხვდებოდა, ცრემლი ვეღარ შეიკავა.
- მის ტირილს არ აქვს არანაირი მნიშვნელობა. რეალურ საქციელზე ვსაუბრობ. არის გარკვეული მომენტები, როდესაც არ უნდა გაიქცე. მამაცურად უნდა იდგე. ამ სამივე ლიდერს აქვს ეს თვისება. გასაგებია, რომ შეიძლება ვიღაცისთვის რომელიმე მათგანი მიუღებელი იყოს. პოლიტიკოსს უნდა შეეძლოს, სიკვდილს ჩახედოს თვალებში. სამწუხაროდ, სააკაშვილს თურმე აკლდა ეს თვისება. ამიტომ ის, როგორც პოლიტიკური ფიგურა, გარკვეული აზრით, მკვდარიც კი არის. და ახლა, ფაქტობრივად, ქონების დანაწილება ხდება: მკვდარი არ გაუსვენებიათ და ქონებას ინაწილებენო...
- ეს სამი ლიდერი "ქონებას" ინაწილებს?
- ჰო, ასე გამოდის.
- თქვენი აზრით, "ქონების" უდიდესი ნაწილი ამ სამიდან რომელს შეხვდება? გამარჯვების შანსი, მეტწილად, ვის აქვს?
- ჩემი აზრით, ამ ეტაპზე - ალასანიას. ბურჯანაძის უკან არის მისი წარსული. არის მისი 9 ნოემბრის სიტყვა, სამწუხაროდ, რომელიც იყო შპიონომანიის მწვერვალი. ამის დაძლევა მას ძალიან გაუჭირდება. ამიტომ მას მუდმივად აწყობს რადიკალური სიტუაცია. რაც უფრო დასცილდება სააკაშვილს...
*     *     *
ახლო აღმოსავლეთი წლების განმავლობაში საფრანგეთისა და ინგლისის პროტექტორატი იყო, ხომ? ეს რეალობაა. ხდება ასეთი რაღაცები. შეიძლება მოვიდეს დრო და ჩვენც დამოუკიდებლები გავხდეთ. არ ვიცი...