სოსო ცისკარიშვილი: "სეთურებში" მიწის თხრის სამუშაოები გრძელდება

"რეზონანსი"

29 ნოემბერი, 2009

"თუკი არჩევნები შედგება, გაყალბებისას განსაკუთრებით საყურადღებო იქნება არა საარჩევნო კომისიის, არამედ სახელმწიფო რეესტრის როლი"
ხელისუფლება აცხადებს, რომ საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით უკანასკნელი ცხრა თვის განმავლობაში მიმდინარე მოლაპარაკებები დასრულდა. მოლაპარაკებების პროცესში მონაწილე ხელისუფლება და ოპოზიციური ძალები, გარდა "ალიანსისა საქართველოსთვის", მიიჩნევენ, რომ შეთანხმება მიღწეულია. ახლა ეს "შეთანხმება" საკანონმდებლო ძალას იძენს. შეძლებს თუ არა ასეთი შედეგით უკმაყოფილო "ალიანსი საქართველოსთვის", დასავლეთის იმედით, წასულ მატარებელს დაეწიოს?
"რეზონანსს" ექსპერტი სოსო ცისკარიშვილი ესაუბრება.
- რამდენიმე თვის წინ პრეზიდენტი დიალოგზე ეპატიჟებოდა ოპოზიციას, და როცა ოპოზიცია ამაზე დათანმხდა, მას და მთელ სახელისუფლებო ვერტიკალს უცებ გაუქრა დიალოგის სურვილი. ახლაც, როცა საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით ოპოზიციის ერთმა ნაწილმა პრინციპულად განსხვავებული მოსაზრებები გამოამჟღავნა, ხელისუფლებამ თქვა: ამ თამაშს მოვრჩი, ახლა სხვა სათამაშოები მაქვს და აქედან გავდივარო. ასე მოქმედება უკვე ხელისუფლების მმართველობის გარკვეული სტილი გახდა. დავამთავრეთ განხილვა "ენ-დი-აის" ფორმატშიო, - იძახიან. საინტერესოა, თავად "ენ-დი-აის" დირექტორი რას ფიქრობს. ეს იყო მიზანი მრავალთვიანი შეკრებებისა - რომ კუბლაშვილის ისტერიულ რეაქციებზე ყოფილიყო დაფუძნებული საქართველოში საარჩევნო გარემო? ვფიქრობ, რომ არა. არც გამოცდილება აკლია "ენ-დი-აის" დირექტორს, არც თავის ყოფილ უშუალო უფროსთან, ჯო ბაიდენთან კომუნიკაციის პრობლემა აქვს. თავად ის ფაქტი, რომ ამჟამად "ენ-დი-აის" დირექტორი საქართველოში ასეთი მაღალი რანგის მოხელეა, ჩემთვის იმის მანიშნებელია, რომ წარსულში ამერიკის ადმინისტრაციას (და, მით უმეტეს, ახალს) სხვა არხების მიმართ საკმარისი ნდობა არ ჰქონდა. ადამიანი, რომელიც შენი საარჩევნო კამპანიის საორგანიზაციო ნაწილს ხელმძღვანელობს, რასაკვირველია, უფრო სანდოა.
ასე რომ, კომუნიკაციის პრობლემა დღეს ოპოზიციას ნაკლებად აქვს. თეთრი სახლი ბევრად უკეთესად არის ინფორმირებული, ვიდრე ეს გაბრაზებული ბრაიზას პირობებში ხდებოდა საქართველოში, ამიტომ საარჩევნო გარემოსთან დაკავშირებით შეფასებები იქნება არა ის, რასაც გააჟღერებენ კუბლაშვილი და ძმანი მისნი, არამედ ის, რაც სარწმუნო წყაროთი იქნება მიწოდებული ჩვენი სტრატეგიული პარტნიორი ქვეყნის ხელმძღვანელებისთვის.
- თქვენ მიგაჩნიათ, რომ ხელისუფლებას მოუწევს დასავლეთის ფაქტორის არსებობის გათვალისწინება?
- ვფიქრობ, რომ ჩვენი ხელისუფლების სიჯიუტის კოეფიციენტი უფრო მაღალია, ვიდრე ნებისმიერი საზღვარგარეთის ქვეყნის დემოკრატიული ხელისუფლების მოტივაცია, საქართველოში სერიოზული დემოკრატიული ცვლილებები განხორციელდეს. დასავლეთს  უტყუარი ინფორმაცია ექნება. მაგრამ როგორ იმოქმედებენ დასავლური პოლიტიკური ძალები? ეს მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული.
- რა ფაქტორებზე?
- იმაზე, თუ რამდენად არის საქართველოს ხელისუფლება მათი რეკომენდაციების მიმღები. რასაკვირველია, იქნება გარკვეული მოთხოვნები საქართველოს ხელისუფლების მიმართ, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ახლა ხელისუფლებისთვის დასავლეთის კეთილგანწყობა მნიშვნელოვანი არ არის. ახლა მისთვის აუცილებელია ძალაუფლების შენარჩუნება - თუნდაც მთელ დედამიწასთან ურთიერთობის გაწყვეტის ხარჯზე. შეიხებს რა გამოლევს: რომელიმეს მაინც მივაგნებთ ვიზიტისთვის; რომელიმეს სახელს მაინც დავარქმევთ საქართველოში გათეთრებულ ფულს და ინვესტიციად მოვნათლავთ. აი, ამიტომ "ნაციონალური მოძრაობა" უკვე აღარავის გაეპრანჭება.
- თქვენ ამბობთ, რომ ის ფული გასათეთრებლად მოდის?
- როცა კაპიტალის წარმოშობა გამჭვირვალე არ არის, რასაკვირველია, არ უნდა გამოვრიცხოთ, რომ ეს პატიოსანი გზით ნაშოვნი თანხები არ არის. შესაბამისად, "ნაციონალური მოძრაობა", როგორც ადამიანების ჩაკეტილი ერთობა, ურცხვად გააგრძელებს სეთურების შექმნას და მათ მართვას. ნიშანდობლივია, რომ "ვარდების რევოლუციის" წლისთავზე ვერც ერთი პოლიტიკოსი და დიპლომატი ვერ შემოვიტყუეთ საქართველოში. ეს რას ნიშნავს?
- თქვენი აზრით, საფუძვლიანია თუ არა იმედი, რომელიც შექმნილ ვითარებაში "ალიანსს საქართველოსთვის" დასავლეთის მიმართ აქვს?
- როცა ერთ კარებში არ გეიმედება, ძალაუნებურად, მეორე კარებში მიმდინარე პროცესების იმედი გიჩნდება. არ ვფიქრობ, რომ რომელიმე ოპოზიციურ ძალას საზღვარგარეთ ვინმე აიმედებს. მაგრამ ერთი რამ უდავოა: აქ, ნებისმიერ სკამზე, რომლისკენაც ხელისუფლებასთან სასაუბროდ დასაჯდომად მიგითითებენ, თავს ისე გრძნობ, როგორც ელექტროსკამზე. ასეთ პირობებში, რასაკვირველია, ჩნდება იმედები იმ მხარეს, სადაც ცივილიზებული საუბარი ესმით, და სადაც საჭირო არ არის იმის მტკიცება, რომ ორჯერ ორი არის ცხრა. კუბლაშვილის საქართველოში ხომ სწორედ ამას გვიმტკიცებენ.
მიმაჩნია, რომ დასავლეთის რეაგირება საქართველოში არსებულ ველურ საკანონმდებლო სივრცეზე განპირობებული უნდა იყოს ასეთი სივრცის მიუღებლობით და არა რომელიმე ოპოზიციური პარტიის მიმართ სიმპათიით. "სეთურებში" კი მიწის თხრის სამუშაოები გრძელდება. და, სხვათა შორის, პირდაპირი გაგებითაც - "მზიურის" მაგალითს შეგახსენებთ.
არჩევნების ორგანიზატორები სულ უფრო ხვეწენ გაყალბების ფორმებს. ინფორმაცია, რომელიც მაქვს, მარწმუნებს: თუკი არჩევნები შედგება, გაყალბებისას განსაკუთრებით საყურადღებო იქნება არა საარჩევნო კომისიის, არამედ სახელმწიფო რეესტრის როლი. არჩევნების დაწყებამდე ცოცხალი თუ  მიცვალებული ადამიანების დოკუმენტაციების მანიპულირებით ხელისუფლებისთვის შესაძლებელი გახდება, ისე წარმოაჩინოს არჩევნების შედეგები, რომ არჩევნების მიმდინარეობისას ერთი ხმაც რომ არ გაყალბდეს, მაინც მიიღებს წინასწარ დაგეგმილ ციფრს.
- არჩევნების გაყალბებისთვის სახელმწიფო რეესტრის რესურსში კონკრეტულად რას გულისხმობთ?
- დღეს რეესტრს შეუძლია ის, რაც ვერ შეძლო ქართველთა მრავალმა თაობამ: გაამრავლოს საქართველოს მოსახლეობა. იქნება დავალება? - გამრავლდება მოსახლეობა, თანაც - მიზანმიმართულად, პოლიტიკური სანდოობის გათვალისწინებით. უკვე კარდაკარ დადიან "ნაციონალური წარმომავლობის" კოორდინატორები და მათთვის სანდო ადამიანებისგან ითხოვენ, სამ-სამი არათბილისელი ჩაიწერონ ბინაში.
გარდა ამისა, ამ კოორდინატორებს აინტერესებთ ისიც, თუ ვის აძლევ არჩევნებში ხმას - მაშინ, როცა არც არჩევნებია დანიშნული და, მით უფრო, არ არის დასახელებული კანდიდატურები. რასაკვირველია, არ ვარ დარწმუნებული, რომ ყველა გულწრფელია ამ კითხვაზე პასუხის გაცემისას, მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ ეს კოორდინატორები იღებენ საშუალოზე მაღალ ხელფასს, და თუ ისე დამთავრდა ყველაფერი, როგორც ეს 2008 წელს ორჯერ მოხდა, კეთილდღეობის იმედის საფუძველიც მეტად ექნებათ.
- შეგიძლიათ დაასახელოთ თბილისის კონკრეტული უბნები, სადაც ასეთი "სახელისუფლებო მოძრაობებია"?
- მაგალითისთვის საბურთალოს რაიონს დავასახელებ. ისეთივე სიტუაციაა, როგორც შარშან, მაისის არჩნევების წინ იყო: ცოცხალი ხალხი გადაყვანილ იქნა მიცვალებულთა სიაში. ეს ცოტა ადრე მოუვიდათ: ამ ადამიანებმა თავიანთი პენსიები რომ მოიკითხეს, იძულებული გახდნენ, რეესტრს მისდგომოდნენ, იქ კი მკვდრების სიაში აღმოჩნდნენ. პენსიებს "სახალხო ბანკი" გასცემს, და თუ იქ საპენსიო სიაში აღარ ხარ, გარბიხარ და შენს თავს მიცვალებულებში ეძებ. თვეების განმავლობაში გიწევს იმის მტკიცება, რომ ჯერ კიდევ ცოცხალი ხარ. რატომ უნდა იყოს გაცილებით მეტი პენსიონერი საარჩევნო სიებში, ვიდრე საპენსიო სიებში არიან? შესაბამისად, "სახალხო ბანკიც" საზოგადოებრივი მონიტორინგის ინტერესის ობიექტი უნდა გახდეს.
- გავრცელებული მოსაზრებაა, რომ ოპოზიცია წარმატებას იმ შემთხვევაში მიაღწევს, თუკი ოპოზიციურ სპექტრში არსებული ორი ძირითადი ნაკადი ერთ კალაპოტში მოექცევა. ცხადია, ეს არ ნიშნავს მექანიკური ერთობის შექმნას. თქვენი აზრით, რამდენად არის შესაძლებელი ოპოზიციურ ნაკადთა დაახლოება?
- ვინაიდან ყველა ოპოზიციური ძალას ერთი სტრატეგია აქვს (ხელისუფლების შეცვლა საქართველოში), ყველა სხვა დეტალი შეთანხმებადია. და იქ, სადაც გონიერებას ვინმეს პიროვნული ამბიცია ჩრდილავს, ხმის უფლება საზოგადოებას ეკუთვნის. ვფიქრობ, საზოგადოებრივი კომპონენტი იქნება სერიოზული ფაქტორი, რაც პოლიტიკოსებს აიძულებს, ერთპარტიულ, ვიწრო ინტერესს გასცდნენ და  უფრო მრავალწახნაგოვანი ხედვა ჩამოიყალიბონ.
- კი, მაგრამ ახლა თქვენ საზოგადოების ხმა გესმით?
- საზოგადოება, პოლიტიკოსებისგან განსხვავებით, დროზე ადრე არაფერს იწყებს. საზოგადოების დაკვირვების უნარი უფრო მაღალია, ვიდრე პოლიტიკოსთა მოთმინების ზღვრის დონე.
- ლევან გაჩეჩილაძემ შენიშნა ამას წინათ: თუკი რევოლუცია იქნება, ამასაც მივესალმებიო. ფიქრობთ, რომ შესაძლებელი გახდება საპროტესტო ელექტორატის მობილიზება რევოლუციისთვის?
- ძალიან სამწუხარო იქნება, თუ მოვლენები კვლავ არაკონსტიტუციური გზით განვითარდება. მაგრამ ფაქტია, რომ ზოგჯერ იძულება მშვიდობისათვის (ეს ინსტრუმენტი აქვს გაერო-ს), ამართლებს ანალოგიურ ბრძოლას დემოკრატიისთვის. იძულების ფორმები არის სხვადასხვა. რასაკვირველია, არსებობს მშვიდობიანი ფორმები, და არანაკლებ ეფექტურიც. ვერ ვიტყვი, რომ სრულიად მშვიდობიანი იყო გზა, რომელსაც რამდენიმე თვის წინ მიმართა ოპოზიციამ მოლდოვაში, მაგრამ უდავოა, რომ შედეგი იყო მნიშვნელოვანი.
- მაგრამ გაზაფხულზე საქართველოში ასეთი შედეგი მიღებული არ იყო. რა იყო განსხვავება მოლდოვასა და საქართველოს მაგალითებს შორის?
- მოლდოვაში ეს პროტესტი მომწიფდა უფრო მცირე დროში, და ბევრად უფრო რადიკალური ფორმებით იყო გამოხატული, ვიდრე საქართველოში. თუ ხელისუფლება ცდილობს, ოპოზიციას არაკანონიერი მოქმედებებისკენ უბიძგოს, უნდა ახსოვდეს, რომ მის პასუხისმგებლობას ეს არავითარ შემთხვევაში არ შეამცირებს. უფრო მეტიც: ხელისუფლების მიერ საპროტესტო აქციების მონაწილეთა წესრიგის დარღვევისკენ პროვოცირება ერთ-ერთი სერიოზული მიზეზი იყო, რის გამოც დასავლეთში საქართველოს ხელისუფლების მიმართ ნდობა ფაქტობრივად განულდა. ხელისუფლებაში მძიმე დღეები უდგათ და იგი კიდევ უფრო დამძიმდება, რადგან ქვეყნის მართვა ლოზუნგით - "მე ვარ და ჩემი ნაბადი" - დიდხანს არავის შერჩენია. და რაც უფრო იწელება საკუთარ მოსახლეობასთან ბრძოლა, მით უფრო მწარეა ხოლმე შედეგი.
ვფიქრობ, რომ სახელისუფლებო კურსის სიყალბეს სრულიად მკაფიოდ გააცნობიერებენ ისინი, ვისთვისაც ხორციელდება ეს სიყალბე: დასავლელ პარტნიორებს ვგულისხმობ. რამდენიც უნდა ვიძახოთ, რომ საარჩევნო გარემოს შესახებ შეთანხმებას ოპოზიცია ხელს აწერს (მათ შორის, არასაპარლამენტო ოპოზიცია), გაიკითხავენ და აღმოჩნდება, რომ არასაპარლამენტო ოპოზიცია არის... აკაკი ასათიანი. მერე ერთმანეთს ჰკითხავენ ალბათ დასავლეთში: კი, მაგრამ, რომ დავდივართ წარამარა ამ საქართველოში, ეს კაცი ერთხელ მაინც რატომ არ შეგვხვედრია? ან - პარტია აქვს? ან - რამდენი არიან? ისე ხომ არ მოხდა, რომ მთელი მისი პარტიის ლიდერები უკანასკნელ წლებში აქეთ-იქით მიმოიფანტნენ, ზოგმა "ნაციონალურ მოძრაობაში" იპოვა ადგილი და ზოგმა - "კატეგორიულ" ოპოზიციაში? ვერც ერთ დასავლელ პოლიტიკოსს ჩვენი "ნაციონალების" იდეოლოგიური პიარკომპანიები შეცდომაში ვეღარ შეიყვანს. ეს პერიოდი დასრულდა. მაგრამ ვშიშობ, რომ ამას ყველაზე გვიან ჩვენი ხელისუფლება და მისი პიარ-სიმბოლო - გიორგი არველაძე გააცნობიერებენ.
სტრატეგიული მიზანი - ხელისუფლების შეცვლა - გულისხმობს მოლაპარაკებასაც, არჩევნებსაც, კონტაქტსაც. ვინ იქნება უფრო წარმატებული მოლაპარაკებებში თუ არჩევნების მსვლელობაში, ამას მომავალი გვაჩვენებს, თუმცა არ ვარ დარწმუნებული, რომ ყველაფერი ისე მშვიდად ჩაივლის, როგორც ამის დახატვა ხელისუფლებას უნდა: "ახლა გავაგზავნით ამას ვენეციის კომისიაში, იქიდან მოგვივა პასუხი..." არ გამოვრიცხავ, საარჩევნო კომისიის ჩამოყალიბების წესის საბოლოოდ შეთანხმებისას, სიტუაცია ჩიხში შევიდეს. შეიძლება ისევე მოხდეს, როგორც ტელეკომპანია "მეორე არხი" არ გადაეცა ოპოზიციას - მიუხედავად პრეზიდენტის განცხადებისა.
- "მეორე არხი" - იანვრიდანო.
- უკაცრავად: მას შემდეგ, რაც ეს ითქვა, ბევრი იანვარი გავიდა. ასევე, ოპოზიციის არც ერთი ლიდერი არ დაინიშნა მინისტრის მოადგილის თანამდებობაზე. ეს იმაზე მიანიშნებს, რომ ზოგჯერ პრეზიდენტს თავისი ინიციატივები გუნდთან წინასწარ შეთანხმებული არ აქვს. როცა პრეზიდენტი ერთს ამბობს, მისი გარემოცვა - მეორეს, და პრეზიდენტის სიტყვა აღარ ჭრის, ამის ანალიზი მხოლოდ ვერა-ვაკეში არ ხდება. არ იყო შემთხვევითი, როცა მათიას იორშმა, ჯერ კიდევ საპროტესტო აქციების დაწყებამდე, ქართულ ოპოზიციას ურჩია, მოლაპარაკებები ვანო მერაბიშვილთან გამართეთო. ეს იყო საჯარო რჩევა, რაც ზოგიერთს სასაცილოდ არ ეყო. მაგრამ ახლა, როცა საქმე სატირლად არის, უკვე ყველა ხვდება, ვისთან უნდა მიმდინარეობდეს მოლაპარკება.
- ვანო მერაბიშვილს ხომ შეხვდნენ?
- შეხვდნენ ოთხთვიანი დაგვიანებით, და მხოლოდ ერთ კონკრეტულ საკითხზე. მათიას იორში არ საუბრობდა კონკრეტულად პოლიტიკურ პატიმრებთან დაკავშირებით. ის ოპოზიციასა და ხელისუფლებას შორის პრობლემათა მოგვარების პერსპექტივაზე ლაპარაკობდა.
- ოპოზიციურ პარტიებს შორის პრაიმერის ჩატარების იდეას მიესალმებით?
- ჩემი აზრით, ვიდრე არ დაინიშნება არჩევნები; ვიდრე არ დასახელდება კანდიდატები, ეს ძალიან ნაადრევი იქნება. ამავე დროს, პრაიმერი რეალობის განსაზღვრის ერთ-ერთი საშუალება უნდა იყოს და არა ამა თუ იმ პარტიის წინმსწრები მცდელობა იმისათვის, რათა საკრებულოში ადგილები დაიბევონ.