სოსო ცისკარიშვილი: "ოპოზიციურ პარტიებს ერთმანეთის ინიციატივებში მონაწილეობის მიღება ეთაკილებათ"

"რეზონანსი" - "მთელი კვირა"

27 სექტემბერი, 2010

"მთლიანად, პოლიტიკურმა სპექტრმა გამოიჩინა უპატივცემულობა სახალხო წარმომადგენლობითი კრების იდეის მიმართ. მათი ვიწრო თვალსაწიერიდან ეს იდეა გააზრებული იყო, როგორც ბურჯანაძის პარტიის წარმატებიდან გამომდინარე საფრთხე. არ ვამბობ, რომ ვინმე ვინმეს გვერდით უნდა დამდგარიყო. ეს კრება არავის სახელობის არ არის. ისინი იდეის გარშემო უნდა გაერთიანებულიყვნენ. ეს უნდა ყოფილიყო სახალხო კრება და არა პოლიტიკურ ძალთა ჭიდილის ასპარეზი. ვფიქრობ, პოლიტიკურ ძალებს გაუჭირდებათ, სახალხო წარმომადგენლობითი კრება ერთპარტიულ კრებად წარმოაჩინონ, თუკი ამის სურვილი თავად ბურჯანაძეს არ გაუჩნდება. სახალხო კრების პარტიულ კრებად გადაქცევის ნებისმიერ მცდელობა კი მარცხით დასრულდება", - აცხადებს "მთელ კვირასთან" საუბრისას ექსპერტი სოსო ცისკარიშვილი.

- წელს პირველი 27 სექტემბერი დადგა იმ პირობებში, როცა ქართულ საზოგადოებაში  ომში დაღუპული აფხაზების ხსოვნის მიმართ თანაგრძნობა გამოიხატა. გია ყარყარაშვილმა გაახმოვანა საზოგადოებრივი ინიციატივა, 27 სექტემბერი აფხაზეთის ომში დაღუპულთა ხსოვნის ერთიან დღედ გამოცხადდეს. ცხადია, ომთან დაკავშირებული თარიღები დაპირისპირებულ მხარეებში სხვადასხვაგვარად აღიქმება და ჩვენ აფხაზებს ვერ მოვთხოვთ, 27 სექტემბერი გლოვის დღედ გამოაცხადონ. მთავარი აქ, ვფიქრობ, ის არის, რომ ჩვენმა საზოგადოებამ პრობლემის სხვაგვარად შეფასება დაიწყო: 2009 წლის 26 მაისს 80 ათასი ადამიანი ფეხზე წამოდგა, როდესაც აფხაზებთან შერიგებისკენ, ურთიერთობების აღდგენისკენ მოწოდება გაისმა.
ქ. რიგის ერთ-ერთ სასაფლაოზე გვერდიგვერდ არიან დაკრძალული ადამიანები, რომლებიც ერთმანეთის ტყვიას ემსხვერპლნენ. ჩვენც უნდა შევძლოთ წარსულიდან გამოსვლა. სხვაგვარად პერსპექტივა ვეღარ გაჩნდება. რასაკვირველია, ამ პრობლემის დაძლევაში 27 სექტემბერს და, საერთოდ,  კონკრეტულ თარიღებს მნიშვნელობა არ აქვს.
- რა პერსპექტივა შეიძლება დაინახონ აფხაზებმა საქართველოდან მაშინ, როდესაც ჩვენი ქვეყნის ხელისუფლება, მაგალითად, დევნილების უფლებებს უხეშად არღვევს?
- ახლა ისინი ვერანაირ პერსპექტივას ვერ დაინახავენ. საქართველოს ხელისუფლებამ ისიც კი ვერ მოახერხა, სათაური მოეძებნა სტრატეგიისთვის, რითიც თითქოს აფხაზებთან ჩატეხილი ხიდი უნდა გაგვემთელებინა. გვაქვს სტრატეგია ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებით, და არ გვაქვს სტრატეგია იქაურ მოსახლეობასთან ურთიერთობის აღდგენის მიზნით. აფხაზეთში მოქმედ ხელისუფლებას მარიონეტულს ვუწოდებთ, და გვავიწყდება, რომ საქართველოში ჩატარებულ არჩევნებზე უფრო სამართლიანი იყო ორი არჩევნები, რომელიც იქ პრეზიდენტად წოდებულმა ბაღაფშმა მოიგო.
საქართველოს ხელისუფლება აფხაზეთთან მიმართებით არაერთ შეცდომას უშვებს,  მაგრამ აფხაზებსა და ქართველებს შორის ურთიერთობების აღდგენის საფუძველი შეიძლება საზოგადოებრივი აქტიურობა გახდეს.
- და ამისთვის აფხაზეთიდან დევნილები რას აკეთებენ, თქვენი დაკვირვებით?
- დევნილებს ყველანაირი პირობა შეუქმნა ჩვენმა ხელისუფლებამ იმისათვის, რათა საკუთარი გაჭირვების გარდა, ვეღარაფერი დაინახონ ამქვეყნად. რასაკვირველია, ყველა დევნილის ერთი საზომით შეფასება გამართლებული არ არის: აქტიური დევნილებიც არიან. თუმცა ვერ ვიტყვი, რომ დევნილთა ინტერესებს გამოხატავს მთავრობა, რომელსაც დღემდე ლეგიტიმურს ვეძახით. დევნილების მთავრობად წოდებული ადამიანების ჯგუფი კრინტს არ ძრავს, როცა ამ ხალხს  ველური მეთოდებით ასახლებენ უბადრუკი საცხოვრისიდან.
ქართულ საზოგადოებას კი აფხაზეთის პრობლემის მოგვარებისთვის ხელისუფლების იმედი არ უნდა ჰქონდეს: ისევე, როგორც რუსეთის ხელისუფლებას მიაჩნია, რომ მან 2008 წელს ცხინვალში თბილისი კი არა, ვაშინგტონი და ბრიუსელი დაამარცხა, ჩვენი ქვეყნის ხელისუფლებასაც მიაჩნია, რომ ის დღეს სოხუმსა და ცხინვალში მოსკოვს ებრძვის და არა აფხაზებსა და ოსებს.
- ოპოზიცია ამტკიცებს, რომ ახალი საკონსტიტუციო ცვლილებების გათვალისწინებით, მოქმედი ხელისუფლება 2016 წლამდე ვერ შეიცვლება. თქვენი აზრით, რა გააკეთა ოპოზიციამ და, საერთოდ, საზოგადოებამ იმისათვის, რათა ხელისუფლება ასეთი შეუვალი არ ყოფილიყო თავის გადაწყვეტილებაში?
- არ ვფიქრობ, რომ ოპოზიციას რაც უნდა ეაქტიურა, ხელისუფლება  რაიმე დათმობაზე წავიდოდა. ეს მისთვის ხარაკირის ტოლფასი იქნებოდა. ისინი სხვა უნარით არიან დაჯილდოებულნი: თეთრზე ამტკიცებენ - შავიაო. ოპოზიციამ კი მხარდაჭერა და ინტერესი გამოხატა კონსტიტუციის იმ ვარიანტის მიმართ, რომელიც საზოგადოებრივმა საკონსტიტუციო კომისიამ წარმოადგინა.
- მაგრამ ეს ვერსია, რეალურად, რას ცვლის?
- მნიშვნელოვანია, რომ კონსტიტუციის ამ - ალტერნატიული ვერსიით ვენეციის კომისია დაინტერესდა. ამ საფუძველზე, იგი კონსულტაციებს საზოგადოებრივ კომისიასთანაც (შესაბამისად, ოპოზიციურ პოლიტიკურ პარტიებთან) მართავს.
- მაგრამ ხელისუფლება ცვლილებათა ახალ პაკეტს უკვე ამტკიცებს, საზოგადოება კი ამაზე დუმს. გავრცელებული მოსაზრებაა, რომ საქართველოში კონსტიტუცია მოქალაქეთა ინტერესის სფერო არ არის. მაგრამ საქმე ის არის, რომ ჯერჯერობით მათ არც სხვა, ძალზე პრობლემურ საკითხებთან მიმართებით გამოუხატავთ თავიანთი რეაქცია. მაგალითად, ჩვენს ქვეყანაში პოლიციელს უფლება მიეცა, გონივრული ეჭვის არსებობის შემთხვევაში ადამიანი გაჩხრიკოს; დაკავებულს კი არა ეჭვმიტანილის, არამედ ბრალდებულის სტატუსი ექნება. ასეთ გადაწყვეტილებებზე საზოგადოებრივი პროტესტი, თქვენი აზრით, უძლური იქნებოდა?
- მე თავად მიჩნდება გონივრული ეჭვი ამ გადაწყვეტილების ავტორის მიმართ და მიმაჩნია, რომ აუცილებელია, საზოგადოებამ მოახდინოს მისი გარეგნული დათვალიერება. უმჯობესი იქნება, თუკი ამ დათვალიერებაში კვალიფიცირებული სამედიცინო პერსონალიც ჩაერთვება. ამ გადაწყვეტილების მოსალოდნელ ძალზე ნეგატიურ შედეგს უკვე წინასწარ გრძნობს ჩვენი საზოგადოება.
- და აქედან გამომდინარე, პროტესტს გამოხატავს? თქვენი დაკვირვებით, პოლიტიკური პროცესი რა სახეს იძენს? რა ტიპის რეჟიმი ყალიბდება ჩვენს ქვეყანაში?
- პოლიტიკური პროცესი, ჩემი აზრით, მიდის მიმართულებით, რომელსაც ჰქვია "ერთი - ალთას, მეორე - ბალთას". ამაზე ოპოზიციის ქმედებები მეტყველებს. ცალკეული პოლიტიკური ძალის მიერ რაიმეს მიღწევა არ უნდა აღიქმებოდეს ოპოზიციურ ველში მისი კონკურენტებისთვის ხელის შეშლად. ჩვენ ამა თუ იმ პოლიტიკური ძალის მიერ პრობლემათა პრივატიზაციის მცდელობის მოწმენი ვართ. ძალზე თვალსაჩინოა, რომ სხვადასხვა პრობლემაზე მუშაობას სხვადასხვა პოლიტიკური ძალა "კურირებს". ისინი ვერ აცნობიერებენ, რომ პრობლემა ეხება არა მათ პოლიტიკურ გუნდს, არამედ ქვეყანას. ერთმანეთის ინიციატივებში მონაწილეობის მიღება ეთაკილებათ. ეს მაფიქრებინებს, რომ თავად პოლიტიკური პარტიების პოლიტიკური კულტურა საზოგადოების წინაშე მდგარ გამოწვევათა ადეკვატური არ არის.
ამასობაში კი, გაშმაგებული ავტორიტარიზმის ჩამოყალიბების პროცესში გადავეშვით.
ხელისუფლებამ ამჯერად ბევრად უფრო მეტი გაბედა - იმიტომ, რომ მის მიერ გაყალბებული მორიგი არჩევნები კვლავ დემოკრატიულ წინსვლად შეფასდა - როგორც უცხოელი მეგობრების, ასევე, ზოგიერთი პოლიტიკური პარტიის მიერ.
- კონკრეტულად? რომელ პარტიას გულისხმობთ?
- მათ, ვინც კმაყოფილია შედეგით. და ვინ შეიძლება, კმაყოფილი იყოს?
- რამდენიმე დღეში ნინო ბურჯანაძე და მისი პარტნიორები წარმომადგენლობითი სახალხო კრების გამართვას გეგმავენ. რამდენადაც ცნობილი გახდა, მასში მონაწილეობის მიღებას არ აპირებენ "ლეიბორისტები", "კონსერვატორები", "ეროვნული ფორუმი", ირაკლი ალასანია. თქვენი დაკვირვებით, რა რესურსი შეიძლება ჰქონდეთ ბურჯანაძესა და მის მხარდამჭერ ძალებს პოლიტიკურ პროცესში პოზიტიური ცვლილების მისაღწევად?
- მთლიანად, პოლიტიკურმა სპექტრმა გამოიჩინა უპატივცემულობა სახალხო წარმომადგენლობითი კრების იდეის მიმართ. მათი ვიწრო თვალსაწიერიდან ეს იდეა გააზრებული იყო, როგორც ბურჯანაძის პარტიის წარმატებიდან გამომდინარე საფრთხე. არ ვამბობ, რომ ვინმე ვინმეს გვერდით უნდა დამდგარიყო. ეს კრება არავის სახელობის არ არის. ისინი იდეის გარშემო უნდა გაერთიანებულიყვნენ. ეს უნდა ყოფილიყო სახალხო კრება და არა პოლიტიკურ ძალთა ჭიდილის ასპარეზი. ვფიქრობ, პოლიტიკურ ძალებს გაუჭირდებათ, სახალხო წარმომადგენლობითი კრება ერთპარტიულ კრებად წარმოაჩინონ, თუკი ამის სურვილი თავად ბურჯანაძეს არ გაუჩნდება.
- იქნებ, სხვადასხვა პოლიტიკურმა ძალამ ამ იდეას ზურგი იმიტომ შეაქცია, რომ მის სათავეში ბურჯანაძე დგას - პერსონა პოლიტიკური წარსულის  გათვალისწინებით?
- მე მაინც ვფიქრობ, რომ ამ შემთხვევაში უარის თქმა საზოგადოების ნაწილისთვის ზურგის შექცევას ნიშნავს. შეიძლებოდა სრულიად უმტკივნეულოდ, ამ იდეის ყოველგვარი ბურჯანაძიზაციის გარეშე, პოლიტიკურ ძალებს მის მიმართ ინტერესი გამოეხატათ და თავიანთი შესაძლებლობები შესაბამისად გამოეყენებინათ. ზოგი იმით არის კმაყოფილი, რომ არჩევნებში არ მონაწილეობდა; ზოგი - იმით, რომ არჩევნებში კარგი შედეგი მიიღო; ზოგი კი მუდმივად მამხილებლის პოზაშია - აი, ხომ ვამბობდიო. წარმომადგენლობითი სახალხო კრების იდეას ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა სპექტრმა, პრაქტიკულად, ზურგი შეაქცია.
- რეპლიკა - "ხომ ვამბობდი" - არაერთხელ მოგვისმენია თავად ქ-ნ ბურჯანაძისგან. როგორ ფიქრობთ, არსებობდა თუ არა ალბათობა იმისა, რომ სახალხო წარმომადგენლობითი კრების იდეას, თუკი იგი წარმატებით რეალიზდებოდა ოპოზიციური პოლიტიკური ძალების მნიშვნელოვანი მხარდაჭერის შემთხვევაში, ბურჯანაძე თავისივე პოლიტიკური დივიდენდებისთვის არ გამოიყენებდა?
- თუკი რომელიმე პოლიტიკოსი სახალხო კრების იდეის ამ მიზნით გამოყენებას შეეცდება, რასაკვირველია, იდეა ვეღარ განხორციელდება. სახალხო კრების პარტიულ კრებად გადაქცევის ნებისმიერი მცდელობა მარცხით დასრულდება.
- გავრცელებული ცნობის მიხედვით, პარიზში ირაკლი ოქრუაშვილს შეხვდნენ: სოზარ სუბარი, ლევან გაჩეჩილაძე, ეროსი კიწმარიშვილი და კოკა გუნცაძე. თქვენი აზრით, რა შეიძლება შეცვალოს ამ ჯგუფმა საქართველოს საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პროცესში? ოქრუაშვილის გვარი მუდმივად  ჩვენს თავზე ტრიალებს. თქვენი აზრით, ეს მისი პერსონის მიმართ  საყოველთაო ინტერესის გაჩენის მეთოდია თუ მას რეალურად აქვს რაიმე რესურსი საზოგადოებაში საყოველთაო მღელვარების წამოწყებისთვის?
- ინდივიდუალური რესურსი ოქრუაშვილს აქვს, და ასეთი ჭაშნიკი მან თავის დროზე შესთავაზა ქართულ საზოგადოებას. 2007 წლის ნოემბრის მოვლენებს ვგულისხმობ. მისი დღევანდელი პოტენციალის შესახებ კი ჩემთვის უცნობია. მისი აქტიურობა მხოლოდ საიდუმლო სერობებში გამოიხატება. არც იმაში ვარ დარწმუნებული, რომ ამ შეხვედრების დეტალები უცნობი იყოს ჩვენი ყოვლისმცოდნე ხელისუფლებისთვის.
- "ეროვნული ფორუმის"  რესურსს როგორ აფასებთ? რამდენიმე თვეა, მის განცხადებებში ერთგვარი მუქარის ტონიც შეიმჩნევა. ეს, თქვენი აზრით, საყურადღებო დეტალია?
- მათ არც ტონი ეშლებათ და არც - გამოთქმა. ვფიქრობ, შემთხვევით არაფერი ხდება. რამდენიმე პარტიამ ერთობლივად  იმუშავა იმ დოკუმენტის შესაქმნელად, რომელიც ახლახან "ეროვნული ფორუმის" სახელით შევიდა პარლამენტში. ესეც გარკვეული ოპტიმიზმის საფუძველს ქმნის. მაგრამ მიკვირს, ეს პოლიტიკური ძალა კონსტიტუციას "ნაციონალური მოძრაობის" წესდებას რომ უწოდებს. შეიძლება შეფასებაში ვეთანხმებოდე, მაგრამ ამის გამო მის მიმართ ინტერესის საჯაროდ უარყოფა, ვფიქრობ, გამართლებული არ არის. ასევე აუხსნელი იყო ჩემთვის, რატომ მოუწოდებდა 2009 წლის 25 მაისს "ეროვნული ფორუმი" საკუთარ მხარდამჭერებს, 26 მაისს სტადიონზე არ მისულიყვნენ. ხოლო აგრესიული ტონი, რომელიც დღეს ზოგიერთი "ფორუმელის" გამოსვლაში იგრძნობა, საზოგადოებაში ინტერესს აჩენს და, შესაბამისად, ამ პოლიტიკოსებსაც მეტ პასუხისმგებლობას აკისრებს. ნათქვამია: აღდგომა და ხვალეო. დაველოდოთ.